Dış Ticaret
İRAN’IN GENEL DIŞ TİCARETİ
Tablo 1. Dış Ticaret Göstergeleri (milyar $)
| Yıl | İhracat | İthalat |
| 2008 | 107,236,085 | 55,830,496 |
| 2009 | 77,575,221 | 54,889,534 |
| 2010 | 108,607,361 | 55,729,565 |
| 2011 | 137,421,481 | 57,487,546 |
| 2012 | 132,713,014 | 51,457,988 |
| 2013 | 90,122,800 | 48,431,895 |
| 2014 | 90,328,135 | 52,249,795 |
| 2015 | 60,040,642 | 40,043,150 |
| 2016 | 78,267,311 | 42,702,118 |
| 2017 | 91,737,444 | 51,612,277 |
| 2018 | 96,617,521 | 41,236,168 |
Kaynak: Trademap-directdata (2019 Ağustos)
Dış ticaret fazlası veren ülkedir. Dış ticaretinde en büyük ortağı Çin’dir.
İTHALATI
Tablo 2. İran’ın ithalat yaptığı ülkeler (1.000$)
| Ülkeler (ilk 10) | 2016 | 2017 | 2018 |
| Çin | 10,696,326 | 13,115,140 | 10,248,562 |
| BAE | 5,689,198 | 8,179,952 | 5,706,468 |
| Hindistan | 1,955,062 | 2,254,605 | 2,650,200 |
| Türkiye | 2,724,542 | 3,182,886 | 2,580,424 |
| Almanya | 2,533,502 | 3,072,069 | 2,451,766 |
| İsviçre | 1,150,994 | 2,181,850 | 2,103,897 |
| G. Kore | 3,460,089 | 3,681,600 | 2,049,474 |
| Rusya | 1,544,082 | 704,430 | 1,342,654 |
| Italya | 1,226,841 | 1,426,098 | 1,144,982 |
| İngiltere | 413,119 | 1,105,877 | 1,090,106 |
| Genel Toplam | 42,702,118 | 51,612,277 | 41,236,168 |
Kaynak: Trademap-directdata (2019 Ağustos)
İthalatında Çin açık farkla en büyük tedarikçisidir. İran, en çok ithalat yapan ülkeler sıralamasında 2017 yılında 49. sırada iken, 2018 yılında 59. sıraya gerilemiştir.
Tablo 3. İran’ın ithal ettiği ürünler (1.000$)
| GTİP | Ürünler (ilk 15) | 2016 | 2017 | 2018 |
| 1005 | Mısır | 1,448,358 | 1,642,515 | 2,115,338 |
| 1006 | Pirinç | 690,737 | 1,214,041 | 1,628,522 |
| 1201 | Soya fasulyesi | 909,014 | 943,344 | 1,161,100 |
| 3004 | Tıbbi ilaçlar | 1,031,490 | 1,134,133 | 1,115,232 |
| 8517 | Telefon cihazları | 1,024,067 | 1,362,741 | 770,248 |
| 8419 | Isı Değişikliği Yöntemi ile Maddeleri İşlemek İçin Cihazlar (su ısıtıcıları, kurutucular vb) | 219,284 | 647,830 | 742,539 |
| 8708 | Motorlu taşıtların aksam ve parçaları | 611,899 | 905,549 | 690,438 |
| 8545 | Kömür elektrotlar, kömür fırçaları, lamba, pil kömürleri | 77,890 | 221,505 | 654,859 |
| 2304 | Soya Küspesi | 607,680 | 503,259 | 651,244 |
| 8414 | Hava-Vakum Pompası, Hava/Gaz Kompresörü | 465,847 | 524,500 | 613,650 |
| 1003 | Arpa | 265,089 | 518,533 | 602,794 |
| 9018 | Tıp, Cerrahi, Dişçilik, Veterinerlik Alet ve Cihazları | 497,804 | 675,057 | 556,773 |
| 1512 | Ayçiçekyağı | 252,918 | 439,469 | 521,934 |
| 0202 | Sığır Eti (Dondurulmuş) | 371,287 | 562,461 | 478,723 |
| 8479 | Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar | 387,021 | 456,230 | 457,404 |
| Genel Toplam | 42,702,118 | 51,612,277 | 41,236,168 |
Kaynak: Trademap-directdata (2019 Ağustos)
2018 yılı ithalatında sektör bazında; makinalar, hububat, elektrikli manina ve cihazlar ile eczacılık ürünleri ve motorlu taşıtlar ilk beşte yer almıştır.
Ürün bazında ise mısır, pirinç ve tıbbi ilaçlar ilk üç sırayı paylaşmaktadır.
İHRACATI
Tablo 4. İran’ın ihracat yaptığı ülkeler (1.000$)
| Ülkeler (ilk 15) | 2016 | 2017 | 2018 |
| Çin | 8,369,572 | 9,064,670 | 9,217,702 |
| Irak | 6,131,482 | 6,425,016 | 8,960,694 |
| BAE | 7,417,422 | 6,696,657 | 5,949,220 |
| Afganistan | 2,458,333 | 2,791,259 | 2,926,662 |
| G. Kore | 2,877,013 | 4,380,132 | 2,567,770 |
| Türkiye | 3,247,488 | 3,990,399 | 2,367,251 |
| Hindistan | 2,791,192 | 2,734,893 | 2,042,922 |
| Pakistan | 795,900 | 930,165 | 1,247,234 |
| Endonezya | 173,157 | 645,333 | 786,862 |
| Umman | 543,999 | 520,712 | 728,569 |
| Tayland | 384,820 | 730,511 | 709,926 |
| Azerbaycan | 358,627 | 323,773 | 410,530 |
| Türkmenistan | 547,395 | 417,961 | 399,805 |
| Rusya | 218,952 | 285,656 | 280,510 |
| Tayvan | 552,055 | 573,095 | 278,930 |
| Genel Toplam | 78,267,311 | 91,737,444 | 96,617,521 |
Kaynak: Trademap-directdata (2019 Ağustos)
İhracatında da en büyük alıcısı açık farkla Çin olup, ithal ettiği ürününlerin çoğunluğunu ham petrol oluşturmuştur. Irak ve BAE en çok ithalat yapan diğer iki ülkedir.
Tablo 5. İran’ın ihraç ettiği ürünler (1.000$)
| GTİP | Ürünler (ilk 15) | 2016 | 2017 | 2018 |
| 2709 | Ham petrol | 35,074,034 | 47,186,277 | 50,823,249 |
| 2710 | Akaryakıt | 9,816,025 | 7,030,096 | 9,011,956 |
| 2711 | Doğalgaz | 5,295,511 | 5,594,369 | 5,276,160 |
| 3901 | Etilen Polimerleri (İlk Şekillerde) | 3,122,644 | 3,692,640 | 3,385,526 |
| 2905 | Metil alkol, etilen glukol vb | 1,416,525 | 1,931,671 | 2,186,470 |
| 7207 | Demir/Alaşımsız Çelikten Yarı Mamuller | 738,133 | 1,300,980 | 1,521,847 |
| 2902 | Benzen, toluen vb | 1,331,171 | 1,134,513 | 859,758 |
| 2713 | Petrol koku, petrol bitümeni | 723,843 | 706,754 | 858,614 |
| 2601 | Demir Cevherleri ve Konsantreleri | 817,247 | 1,106,251 | 841,610 |
| 3102 | Kimyasal gübreler | 789,072 | 764,619 | 839,942 |
| 7206 | Külçe Halinde Demir, Alaşımsız Çelik | 569,871 | 1,131,001 | 716,121 |
| 8905 | Fener, yangin söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb. | 14,074 | 16,313 | 659,396 |
| 2901 | Asiklik hidrokarbonlar (bütanlar, etilen vd) | 466,336 | 488,043 | 655,954 |
| 0802 | Diğer kabuklu meyveler | 1,318,274 | 1,239,929 | 487,821 |
| 6907 | Karo, küpler vb. eşya-cilasiz/sirsiz seramikten | 6,013 | 291,765 | 426,153 |
| Genel Toplam | 78,267,311 | 91,737,444 | 96,617,521 |
Kaynak: Trademap-directdata (2019 Ağustos)
Petrol sektörü (GTİP:27) ihracatı, toplam ihracatının 2017 yılında %66’sını, 2018 yılında ise %68’ini oluşturmuştur. İhracatında iki sırada plastik sektörü (GTİP:39) gelmektedir.
