Genel Ekonomik Durum
Temel Ekonomik Göstergeler
2017a | 2018a | 2019b | 2020b | 2021b | 2022b | 2023b | 2024b | |
GSYİH (Cari Fiyatlar, milyar $) |
18,2 | 20,2 | 20,1 | 21,0 | 22,1 | 23,2 | 24,5 | 25,9 |
GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar, %) |
3,1 | 3,6 | 2,8 | 2,6 | 2,6 | 2,8 | 2,9 | 3,0 |
Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar, $) | 5.156 | 5.755 | 5.742 | 6.010 | 6.322 | 6.663 | 7.037 | 7.468 |
Toplam Yatırımlar (GSYİH’ya oranı, %) |
20,4 | 20,9 | 21,4 | 21,7 | 21,3 | 21,5 | 21,6 | 21,6 |
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ortalama, %) | 0,8 | 1,4 | 1,1 | 1,4 | 1,4 | 1,6 | 1,7 | 1,9 |
İşsizlik Oranı (%) | 20,5 | 18,4 | 18,0 | 18,0 | 18,0 | 18,0 | 18,0 | 18,0 |
Cari İşlemler Dengesi (milyar $) |
-0,852 | -0,828 | -0,973 | -1,037 | -1,063 | -1,124 | -1,185 | -1,240 |
Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’ya oranı, %) | -4,71 | -4,11 | -4,84 | -4,93 | -4,82 | -4,84 | -4,84 | -4,79 |
Kaynak: IMF-Ekim 2019, a: gerçekleşen, b: tahmini
Ekonomik Yapı
Bosna-Hersek savaş öncesinde ağır sanayi alt yapısına sahip bir ülke konumundaydı ve ülkenin en büyük on sanayi kuruluşu toplam istihdamın ve üretimin yarısını karşılayacak büyüklükteydi. Bosna-Hersek’teki ağır sanayi temel olarak metalürji ve kimya sanayi üzerine yoğunlaşmıştı. Bu dönemde üretim genel olarak Yugoslav iç pazarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuştu. Ancak bugün, yaşanan savaş nedeniyle pazar kaybının yanı sıra, sanayi tesisleri zarar görmüş, bu tesislerdeki makine ve teçhizat çalınmış, ülkenin sanayiye dayalı ekonomik yapısı bozulmuştur.
Savaş öncesi dönemde sanayiye dayalı olan Bosna Hersek ekonomisi günümüzde, hizmetler, bankacılık, enerji ve turizm alanlarına yapılan yatırımlarla farklı bir konuma gelmiştir.
2007 yılında yabancı yatırımlarda yaşanan keskin düşüşle birlikte halihazırda düşük düzeyde gelen yatırımlar Bosna Hersek özel sektörünün oldukça yavaş gelişmesine yol açmaktadır.
İşsizlik, Bosna Hersekin en ciddi makro ekonomik sorunu olmaya devam etmektedir. Kayıt dışı istihdam nedeniyle işsizlik oranı gerçek değerinden daha düşük gösterilmektedir. Ülkenin önemli ekonomik sorunlarından biri de yüksek ve sürekli dış ticaret açığı olup, borçlanmasıdır.
1 Ocak 2006 tarihi itibariyle ekonominin kayıt altına alınması amacıyla başlatılan KDV uygulaması düzenli gelir elde edilmesini sağlamış, “gri pazar” faaliyetlerini, rüşvet olaylarını ve vergilendirilemeyen gelirleri büyük ölçüde denetime almıştır. Ulusal düzeydeki istatistikler iyileşme gösteriyor olsa da, halen ekonominin önemli bir kısmı gayriresmi ve kayıt altına alınamayan uygulamaları barındırmaktadır.
Bosna Hersekin ekonomik önceliklerini; AB’ne entegrasyon, mali sistemin güçlendirilmesi, kamu yönetimi reformu, DTÖ’ne üyelik ve dinamik özel sektrörü güçlendirerek istikrarlı bir ekonomik büyüme sağlamaktır.
Ekonomik Performans
Nominal değerlerle 2018 Bosna Hersek GSYİH 20,2 milyar ABD Doları, kişi başına milli geliri ise 5.755 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir (IMF). Bosna Hersek’te 2018 yılı itibariyle enflasyon oranı % 1,4 olup, 2019 yılında bu oranın % 1,1 düzeyinde gerçekleşmesi beklenmektedir.
Ülkenin ekonomik büyümesi, ihracatta en önemli pazarı olan AB ülkelerindeki gelişmelerle doğrudan orantılıdır. 2018’de % 3,6 büyüyen GSYİH’da 2018-2022 döneminde ortalama % 2,8 büyüme olması beklenmektedir.
2017 yılı verilerine göre ülkenin GSYİH’sı içinde tarım sektörünün payı %5,8, sanayinin %23,4 ve hizmetler sektörünün %55,6’dir (Dünya Bankası-2018).