Genel Bilgiler
Temel Sosyal Göstergeler
Yüzölçümü |
185.180 km² |
Yönetim Şekli |
Sosyalist Demokratik Halk Cumhuriyeti |
Nüfus (*) |
18.4 milyon |
Resmi Dili |
Arapça; yaygın olmamakla birlikte Fransızca ve İngilizce de konuşulmaktadır. |
Din(**) |
%86 Müslüman (%60’ı Sünni, %16’sı Alevi), %12 Hıristiyan, %2 (Şii, Dürzi) |
Başkent |
Şam |
Başlıca Şehirleri |
Şam, Halep, Homs, Hama, Haseki, İdlib. |
Etnik Yapı (**) |
%90,3 Arap, %9,7 Kürt, Ermeni ve diğer. |
* Dünya Bankası (yaklaşık 5 Milyon Suriye vatandaşı iç karışıklıklar nedeniyle çevre ülkelere göç etmiştir.)
** CIA
Temel Ekonomik Göstergeler
2014a | 2015a | 2016a | 2017a | 2018a | 2019b | 2020b | |
Nominal GSYİH (milyon dolar) (EIU) | 17.795 | 15.638 | 11.094 | 11.864 | 15.312 | 20.332 | 28.250 |
Reel GSYİH Artışı (%) (EIU) | -11,2 | -5,4 | -2,5 | -1,5 | 5,0 | 6,3 | 8,8 |
Nüfus (milyon) | 19,2c | 18,7 c | 18,4 c | 18,3 c | 18,4 c | 18,4 c | 18,6 c |
Kişi Başı GSYİH ($, satın alma gücü paritesi ile)(EIU) |
3.310 | 3.246 | 3.249 | 3.292 | 3.520 | 3.795 | 4.175 |
İhracat (fob, milyon dolar)(*) | 1.113 | 851,2 | 801,6 | 773,5 | 713,7 | - | - |
İthalat (fob, milyon dolar) (*) | -7.349 | -5.470 | -4.818 | -6.108 | 6.752 | - | - |
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort., %) | -13,3 c | 38,0 c | 47,3 c | 19,4 c | 3,4 | 18,1 | 15,4 |
İşsizlik (kayıtlı, %) | 40,0 | 50,0 | 50,0 | 50,0 | 48,0 | 43,5 | 40,0 |
Döviz Kuru S£:ABD$ (ort.) | 153,7 c | 236,4 c | 460,3 c | 492,1 c | 436,5 c | 434 c | 416 c |
a Gerçekleşen. b EIU tahmini. c EIU öngörüsü.
*Trademap
Kaynak: Economist Intelligence Unit, Syria Country Report
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
ABEDA, AFESD, AMF, CAEU, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (signatory), ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IPU, ISO, ITSO, ITU, LAS, MIGA, NAM, OAPEC, OIC, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNRWA, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO.
GENEL BİLGİLER
Coğrafi Konum
Akdeniz’in kuzeydoğusunda yer alan Suriye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği bir bölgede bulunmaktadır. Coğrafi konumun da etkisiyle Suriye’de beş farklı iklim bölgesi bulunmaktadır. Ülkenin kuzeyindeki Akdeniz’e açılan kıyı düzlüklerinde yağışlı ve ılıman kışlar ile sıcak ve nemli yazlar yaşanmaktadır. Daha içteki kısımlar ise Halep’ten Homs’a kadar çorak düzlüklerden oluşmaktadır. Doğudaki alanlar ve Türkiye ile sınır bölgeleri Türkiye’nin yüksek kesimlerinden yağış almakta olup, bu bölgelerde buğday üretimi yaygındır. Güneyde sert yazların ve kuru kışların yaşandığı çöllere rastlanmakta; Şam ve çevresinde ise Lübnan sınırı boyunca uzanan dağlar ve Golan yükseklikleri bulunmaktadır. Bu alanlarda kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar ise kuru ve sıcak geçmektedir. Fırat Nehri Türkiye’den doğmakta, Suriye’nin ortasından geçmekte ve daha sonra Kuzey Irak’a doğru akmaktadır.
Orta Doğu’da yer alan ve Akdeniz’e kıyısı olan Suriye; Türkiye (822 km), Irak (605 km), Ürdün (375 km), Lübnan (375 km) ve İsrail (76 km) ile sınıra sahiptir. Yarı kurak arazilere ve çöllerle kaplı düzlüklerden oluşan Suriye topraklarının %24,8’i ekilebilir araziler, %4,47’si düzenli hasat sağlanan alanlardır.
Siyasi ve İdari Yapı
Suriye başkanlık sistemi ile yönretilmekte olup, başbakan, başbakan yardımcıları ve bakanlar başkan tarafından atanmaktadır. Beşar Esad, 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümü ile başkanlığa gelmiştir. Mayıs 2007 ve Haziran 2014 tarihlerinde yapılan seçimler sonucunda yeniden yedi yıllık dönem için devlet başkanı seçilmiş olup, 2021 yılına kadar görevde kalması beklenmektedir.
Ülkede halk tarafından seçilmiş bir parlamento ve devlet başkanı tarafından atanan bir hükümet görev yapmaktadır. Baas partisi ülkedeki baskın politik gücü oluşturmaktadır.
Suriye’de Mart 2011’de yönetim karşıtı gösteriler şeklinde başlayan olaylar kısa sürede bir iç savaşa dönüşmüştür. Suriye’de iç savaş halen devam etmektedir. Bu süreçte devletin etkinliği, yönetimin ülke toprakları üzerindeki hakimiyeti ve kamu idaresinin işleyişi karmaşık ve tartışmalı bir hale gelmiştir.
Suriye idari bakımdan 14 bölgeye (muhafazat) ayrılmıştır: Haseki, Lazkiye, Al Kuneytra, Rakka, As Suveyda, Dar'a, Deyr az Zor, Dimashq, Halep, Hama, Homs, İdlib, Şam ve Tartus.
Ancak devam eden iç savaş sürecinde, Suriye rejiminin bu bölgelerin bazılarının kontrolünü kaybetmiş, bazılarının ise sadece kent merkezlerinde yönetimini sürdürebilmektedir.
Önemli illerden İdlib, Özgür Suriye Ordusu, Rakka ise IŞID (Daesh) kalan kent merkezleri Suriye rejiminin kontrolündedir. Ancak, şehir dışındaki alanların önemli bir kısmı muhaliflerin kontrolündedir. Suriye’nin Kuzey doğusunda kalan geniş bir alanının kontrolü PYD/PKK ile IŞID’in elindedir. IŞID son dönemde geçmişte elinde tuttuğu pek çok bölgeden çekilse de, doğu ve güneydoğu Suriye’de varlığını sürdürmektedir.
Burada belirtilmesi gereken diğer bir husus ise bu bölgelerin kontrolünün değişkenlik göstermesi ve sınırlarının değişmesidir.
Nüfus ve İstihdam
Suriye nüfusu 1990-2011 yılları artasında hızla artarak 20 milyonu aşmıştır. Yarım milyon Filistinli’nin ve 1–1,4 milyon Iraklı’nın da Suriye’ye sığınması nüfus artışını hızlandırmıştır. yla nüfus daha da artmıştır. Ancak Mart 2011’de başlayan ve sonrasında iç savaşa dönüşen çatışmalar sebebiyle çevre ülkelere sığınanların sayısı 5 milyonu aşmıştır. 2011 yılında 21,8 milyona ulaşan nüfus 2013’te 20 milyona kadar gerilemiştir. Son tahminler Suriye nüfusunun 18,4 milyon civarında olduğu yönündedir.
Geniş yüzölçümüne rağmen, nüfusun yaklaşık %78’i en büyük 7 kentte yaşamaktadır. Önemli şehir merkezleri başkent Şam ve güneydeki Halep’tir. Diğerleri ise sanayi kentleri olan Homs ve Hama ile liman kentleri Lazkiye ve Tartus’tur.
Ülkede yaşanan iç savaş ekonomik faaliyetleri önemli ölçüde sekteye uğratırken istihdamda da ciddi oranlarda kayba yol açmaktadır. Ülkede işssizliğin %50’nin üstünde olduğu varsayılmaktadır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Suriye’nin başlıca doğal kaynakları; petrol, fosfat, krom, manganez, asfalt, demir cevheri, kaya tuzu, mermer ve alçı taşıdır.
İç savaş öncesi 380 bin varil/gün olan petrol üretiminin 2017 yılında 10 bin varil/güne kadar düştüğü tahmin edilmektedir.
Ülkenin başlıca tarım ve hayvancılık ürünleri; buğday, arpa, pamuk, mercimek, nohut, zeytin, şeker pancarı; sığır, koyun, yumurta ve süttür. Suriye sanayisi; petrol, tekstil, gıda işleme, içecek, tütün, fosfat işleme, çimento ve oto montaj sektörlerinde yoğunlaşmıştır.
Fırat Nehri ülkenin sulama ihtiyacının büyük kısmını karşılamaktadır. Ancak kanalizasyon atıkları ve petrol işleme tesislerinin atıkları nedeniyle oluşan kirlilik, bu imkanı günden güne azaltmaktadır. Ormanlık alanların tahribi, hayvanların aşırı otlatılması, kuraklık, erozyon ve çölleşme ile tarım alanlarında yapılaşma diğer başlıca çevre sorunlarıdır.