Firmalar - Syria

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Genel Durum
 

Türkiye ile Suriye arasındaki ticarette özellikle 1 Ocak 2007’de yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması (STA) sonrasında çok önemli artışlar kaydedilmiş, Anlaşma’nın olumlu etkileri iki yılda kendini göstermiştir. Nitekim Suriye’ye 2008 yılı ihracatımız 2006 yılının yaklaşık iki katına ulaşmıştır. 2009 ve 2010 yıllarında da ihracattaki artış eğilimi devam etmiştir. 2010 yılı ihracatı %29,5 oranında artarak 1,8 milyar doları aşmıştır. Suriye’den yapılan ithalat ise dalgalı bir seyir izlemekle beraber 700 milyon doların altında seyretmiştir.
 
Suriye’de Mart 2011’de başlayan yönetim karşıtı gösterilerin aşırı güç kullanılarak bastırılması uluslararası toplumun tepkisine yol açmıştır. ABD ve AB Suriye yönetimine karşı ekonomik ve siyasi yaptırım uygulamaya başlamıştır. Bu ülkeleri 27 Kasım 2011’de Arap Birliği ve 30 Kasım 2011’de Türkiye’nin aldığı yaptırım kararları izlemiştir.
 
Türkiye’nin yaptırımları arasında; Suriye Merkez Bankası ile ilişkilerin durdurulması, Suriye hükümetinin Türkiye'deki finansal mal varlıklarının dondurulması, Suriye hükümeti ile kredi ilişkilerinin durdurulması, Suriye Ticaret Bankası ile işlemlerin durdurulması ve Suriye'deki altyapı projelerinin finansmanı için imzalanan Eximbank kredi anlaşmasının askıya alınması gibi önemli ekonomik kararlar mevcuttur.
 
Suriye, 4 Aralık 2011’de, STA anlaşmasının askıya alınması ve Suriye’den geçişlerde ek gümrük harcı alınması da dahil olmak üzere Türkiye’ye bir dizi karşı yaptırım kararları almıştır.
 
Türkiye de 14.12.2011 tarihli ve 28142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2516 sayılı İthalat Rejimi Kararı’na Ek Karar ile ülkemiz ve Suriye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmasını askıya almıştır. Aynı tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2517 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile  “Suriye Arap Cumhuriyeti Menşeli Bazı Tarım Ürünleri İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar” da uluslararası hukuk hükümleri ve mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde yürürlükten kaldırılmıştır. Bu durum hali hazırda devam etmektedir.
 
Söz konusu gelişmeler sonucu iki ülke arasındaki ticaret, özellikle 2011 yılının son çeyreğinden itibaren hızla daralmaya başlamıştır. 2011 yılının tümü dikkate alındığında ihracatımız %12,6, ithalatımız %21 civarında daralırken, 2011 yılının son çeyreğinde ihracatımız %51,8, ithalatımız ise %57,3 oranında keskin bir daralma göstermiştir.
 
2012 yılında ikili ticaret neredeyse durma noktasına gelmiştir. Türkiye’nin ihracatı %68,8 azalarak 501 milyon dolara, ithalatı ise %87,2 azalarak 67 milyon dolara gerilemiştir. 2013 yılı sonrasında ise Suriye’ye ihracatımız oldukça dalgalı bir seyir izlemiştir. 2013 yılında 1,02 milyar dolar olan ihracatımız, 2014 yılında 1,8 milyar doları aşarak en yüksek seviyesine ulaşmış, 2018 yılında ise 1,3 milyar dolara gerilemiştir.
 
2011 sonrası Suriye’den ithalatımız ise oldukça çok gerilemiştir. 2010 yılında 663 milyon dolar olan ithalatımız, 2011 yılında 524 milyon dolara gerilemiş olup, takip eden yıllarda ise bu rakam 50-115 milyon dolar seviyelerinde dalgalanarak 2018 yılında 69 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
 
Türkiye-Suriye Dış Ticaret Değerleri (milyon dolar)
 

Kaynak: TÜİK

Türkiye’nin Suriye’ye İhracatı 

Türkiye’nin 2018 yılı itibarıyla Suriye’ye ihraç ettiği başlıca ürünler, yolcu beraberindeki ürünler, buğday unu, hayvan yemi, ayçiçeği yağı, bisküvi, canlı tavuk, çimento, su, petrol gazlarıdır.
 
Türkiye’nin Suriye’ye İhracatında Başlıca Ürünler (1.000  Dolar)
 

Kaynak: TUIK 

Türkiye’nin Suriye’den İthalatı 

2018 yılında Türkiye Suriye’den en çok pamuk ve rafine bakır ithal etmiştir. Zeytinyağı, baharat, yün, ham alüminyum, kuru baklagiller ve kabuklu yemişler ithalat yapılan diğer başlıca ürünlerdir.  
 
Türkiye’nin Suriye’den İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 dolar)
 

Kaynak: TUIK
 

İki Ülke Arasında Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller

* Suriye Bakanlar Kurulu, Suriye ile Türkiye arasındaki “Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması”nın (STA) durdurulmasına yönelik olarak 4 Aralık 2011 tarihinde bir karar almıştır. Türkiye de 14/12/2011 tarihli ve 28142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2516 sayılı İthalat Rejimi Kararı’na Ek Karar ile, ülkemiz ve Suriye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmasını askıya almıştır.
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Anlaşmalar Genel Müdürlüğü 

DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE VERGİLER

Dış Ticaret Politikası

 
Suriye’nin dış ticaret politikası son yıllarda ithal ikamesine dayanmaktadır. Reform çalışmalarına rağmen ağır gümrük düzenlemeleri ve bankacılık sektörünün gelişmemiş olması gibi nedenlerle ihracattaki büyüme sınırlıdır. İmalat sektöründe çeşitlilik sağlanmakla birlikte, birçok ürün hala gelişen piyasaların benzer ihraç ürünlerinin kalitesiyle rekabet edememektedir.
 
1990 öncesinde Varşova Paktı üyeleri ile yakın ilişkileri olan ve daha çok tarım ürünleri ihraç eden bir ülke olarak bilinen Suriye’nin dış ticaretinin bileşenleri, gidişatı ve değerleri Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ülkede petrol sektörünün gelişmeye başlaması ile büyük bir dönüşüme uğramıştır. Artan petrol ihracatı, ülkenin dış ticaretine olumlu yönde bir katkı yapmış olsa da; bir yandan da ülkeyi değişken uluslararası petrol piyasalarına ve çabuk tükenen bir gelir kaynağına bağımlı olma riskiyle karşı karşıya bırakmıştır. Ülkede petrol üretiminin düşmeye başlaması ile birlikte petrol ithalatı, özel sektöre yönelik döviz kontrollerinin kaldırılması ile de petrol dışı ithalat artmıştır.
 
Suriye, Ekim 2001’de Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelik için başvuruda bulunmuştur. 2010 yılının Mayıs ayında gözlemci statüsünü kazanmıştır. Orta Doğu ülkeleriyle bağlantıda kilit konumda olan Suriye, komşuları ve bölgedeki diğer İslam ülkeleriyle yakın işbirliği içerisindedir. 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe giren Arap Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması’na (GAFTA) taraf olan Suriye’nin 17 Arap ülkesi ile Serbest Ticaret Anlaşmaları, Ermenistan ve Güney Kıbrıs ile Tercihli Ticaret Anlaşmaları, AB ile Ortaklık Anlaşması (19 Ekim 2004 tarihinde imzalanmıştır) mevcuttur. Söz konusu Ortaklık Anlaşması, tarım ürünlerine uygulanan gümrük tarifelerinin ve ticaretteki teknik engellerin kaldırılması, fikri mülkiyet haklarının korunması ve ticaretteki anlaşmazlıkların çözüm yöntemleri ile ilgili taahhütler içermektedir.

İthalat Rejimi

 
Suriye’nin ithalat politikası; hammadde, yedek parça, makine ve ekipman, tıbbi/laboratuar cihazları, mühendislik cihazları ve bilimsel cihazların ithalatının serbest bırakılması, yerli üretimi bulunmayan gıda maddeleri ile tarımsal ürünlerin ithalatına izin verilmesi, yerli üretimi bulunan maddelerin ithalatının en aza indirilmesi, yüksek gümrük vergileri ile lüks maddelerin ithalatının kısılması ve ithalatın büyük bir bölümünün ihracat gelirleriyle finanse edilmesine dayanmaktadır.

Gümrük Tarifeleri ve Diğer Vergiler

 
Türkiye ile Suriye arasında imzalanan ve 1 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması, iki ülkenin karşılıklı olarak aldıkları kararlarla askıya alınmıştır. Suriye Bakanlar Kurulu, anlaşmayı durdurmaya yönelik kararı 4 Aralık 2011 tarihinde almıştır. Türkiye de Suriye’nin kararına karşılık olarak 14.12.2011 tarihli ve 28142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2516 sayılı İthalat Rejimi Kararı’na Ek Karar ile ülkemiz ve Suriye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmasını askıya almıştır.
 
Suriye, Türkiye’den gerçekleştirilen ithalata MFN oranına ilave olarak %30’luk ek vergi uygulaması getirmiştir. Karar halen yürürlükte olmakla beraber, uygulamanın etkinliği pek belirgin değildir.
 

Tarife Dışı Engeller

 
Suriye Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı, ithalat kısıtlamaları ve ithalat izinlerinden sorumlu kurumdur. Suriye’ye narkotik ürünler, silah, İsrail malları, mücevherat ve bazı tarım ürünlerinin (buğday, pamuk ve şeker pancarı tohumu gibi) ithalatı yasaktır. Tütün, tuz ve buğday gibi bazı ürünlerin ithalatı, devletin ya da devlet tarafından görevlendirilmiş özel kuruluşların tekelindedir. Akreditif açılması işlemlerinden ve ithalat-ihracat bedellerinin transferinden ise Suriye Ticaret Bankası sorumludur.
 
Suriye’ye ithalatta gerekli belgeler; konşimento, ticari fatura, paketleme listesi, menşe şehadetnamesidir. Ayrıca gıda ürünleri ithalatında sağlık kontrolü, bitkisel/hayvansal ürünler için Karantina Belgesi gereklidir. Gıda ürünlerinin etiketlerinde üretim ve son kullanma tarihi bulunmalıdır. Suriye’ye ilk kez ithal edilecek ilaç ve tıbbi ürünler ile ilgili olarak menşe ülkedeki yetkili kurum tarafından ihracat belgesi alınması gerekmektedir. Gözetim belgesi ile ilgili uygulamalar sıklıkla değişmektedir. Gözetim belgesi ve ürün standartları ile ilgili olarak Suriye Standartlar ve Metroloji Kurumu’na (www.sasmo.net) başvurulmalıdır.