Genel Bilgiler
Temel Sosyal Göstergeler
| Devletin Adı | Hollanda Krallığı |
| Yönetim Biçimi | Anayasal monarşi ve parlamenter demokrasi |
| Başkenti | Amsterdam |
| Siyasi Başkent | The Hague (Lahey) |
| Resmi Dili | Hollandaca (Friesland Eyaletinde konuşulan Frizce, resmi yerli azınlık dilidir) |
| Din | Protestan/ Katolik Hıristiyan |
| Para Birimi | Avro (€) |
| Yüzölçümü | 41.526 km2 |
| Nüfus | 17.181.000 (2018, IMF) |
| Başlıca Şehirleri | Amsterdam, Rotterdam, The Hague, Utrecht Eindhoven, Tilburg |
Temel Ekonomik Göstergeler
| 2017a | 2018a | 2019b | 2020b | 2021b | 2022b | 2023b | 2024b | |
| GSYİH (Cari Fiyatlar, milyar $) |
833,6 | 914,5 | 902,4 | 931,0 | 970,5 | 1.009,9 | 1.050,2 | 1,096,0 |
| GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar, %) |
2,9 | 2,6 | 1,8 | 1,6 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 |
| Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar, $) |
48.800 | 53.228 | 52.368 | 53.873 | 55.999 | 58.102 | 60.251 | 62.696 |
| Toplam Yatırımlar (GSYİH’ya oranı, %) |
20,6 | 20,7 | 21,2 | 21,3 | 21,5 | 21,7 | 22,0 | 22,2 |
| Tüketici Fiyat Enflasyonu (ortalama, %) |
1,30 | 1,60 | 2,50 | 1,61 | 1,71 | 1,81 | 1,91 | 2,01 |
| İşgücü (Milyon) | 8,6 | 8,8 | 8,9 | 8,9 | - | - | - | - |
| İşsizlik Oranı (%) | 4,9 | 3,8 | 3,3 | 3,3 | 3,3 | 3,3 | 3,3 | 3,3 |
| Cari İşlemler Dengesi (milyar $) |
90,19 | 99,45 | 88,88 | 88,10 | 89,95 | 91,81 | 91,84 | 93,67 |
| Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’ya oranı, %) |
10,8 | 10,9 | 9,9 | 9,5 | 9,3 | 9,1 | 8,8 | 8,6 |
Kaynak: IMF-Ekim 2019, a: gerçekleşen, b: tahmini
Coğrafi Konum
Hollanda Krallığı, Hollanda ve Karayip Denizindeki altı adadan (Aruba ve Hollanda Antilleri) oluşmaktadır.
Avrupa Birliği’nin alan olarak en küçük ülkelerinden bir tanesi olan Hollanda Batı Avrupa’da Kuzey Denizi kıyısında, Almanya ve Belçika arasında yer almaktadır. Ren, Maas ve Shelde nehirlerinin deltasında kurulmuş olan Hollanda’nın 41.526 km2’lik yüzölçümünün 7.578 km2’lik kısmı (% 18) su ve kanallardan oluşmaktadır. Coğrafi yapısı itibariyle düz bir araziye sahip olan ülke topraklarının yarısından çoğu deniz seviyesinin altında bulunmaktadır.
Varlığını hidrolik mühendisliğine borçlu olan Hollanda topraklarının % 20’si, “polder” adı verilen denizden kazanılmış topraklar olup ülke topraklarının 2/3’si dünyanın en geniş kapsamlı su kontrol projeleri sayesinde su altında kalmaktan korunmaktadır. Ülkenin en yüksek noktası 321metre, en alçak noktası – 6,7 metre (deniz seviyesinin altında)’dir. 16,5 milyonluk nüfusu ve km2 başına düşen 491 kişi ile dünyanın nüfusu en yoğun ülkelerinden birisidir.
Hollanda, nemli ve yağışlı bir iklime sahiptir ve yağışlar tüm yıl boyunca görülmektedir. Hollanda’nın iklimi, Kuzey denizi kıyılarında bulunması ve Karayip bölgesinden gelen “gulf stream”in etkisi ile ılımlıdır. Yazın ortalama sıcaklık 16 derece, kışın ise 3 derecedir. Bununla birlikte, nem oranının fazlalığı, ısının daha sıcak veya daha soğuk olarak hissedilmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan, düz bir arazi yapısına sahip olan ülkede Kuzey Denizi’nden esen rüzgar, özellikle deniz kıyısında bütün etkisi ile hissedilebilmektedir. Konumu nedeniyle değişik hava koşullarının yaşanabildiği bir ülke olan Hollanda’da aynı gün içinde bir kaç kez güneşli ve yağışlı hava yaşanabilmektedir.
Siyasi ve İdari Yapı
Hollanda idari açıdan, Drenthe, Flevoland, Friesland, Gelderland, Groningen, Limburg, Overijssel, Utrecht, Zeeland, Noord Brabant, Zuid Holland, Noord Holland olmak üzere 12 Eyaletten oluşmaktadır. Kraliçe, Devletin başıdır. Bağlı Bölgeler Aruba ve Antiller’de Kraliçe tarafından atanan valiler bulunmakta olup, bu bölgelerin bakanları da, Kraliyetle ilgili konular görüşülürken toplantılara katılmak üzere, Hollanda Bakanlar Kurulu’nda yer almaktadır.
Hollanda, parlamento esasına dayalı anayasal bir monarşidir. Devlet yapısında “yasama” Kraliçe, Parlamento ve Bakanlar Kurulu’ndan oluşmaktadır. Parlamento, İl Konseyi üyeleri tarafından dört yıllığına seçilen 75 üyeli I. Meclis (Senato) ve halk tarafından gizli oy ve nisbi temsil usulü ile yine dört yıllık süre için seçilen 150 üyeli II. Meclis’den (Temsilciler Meclisi) oluşmaktadır.
En yüksek yargı makamı Hollanda Yüksek Temyiz Mahkemesi’dir. Mahkeme, yargı idaresinin gözetimi ve temyiz davalarını karara bağlama görevlerini yürütür. Sadece vergi hukukuna giren konularda ilk derece mahkemesi olarak görev yapan beş adet temyiz mahkemesi vardır. Medeni hukuk ve ceza hukuku davaları, altmış bir alt-bölge mahkemesi tarafından ele alınmakta olup, bunların bakmadığı davalar için de on dokuz bölge mahkemesi bulunmaktadır. Ayrıca, çocuklar için çocuk mahkemeleri ve borsa vb. kurumlar için özel tahkim mahkemeleri vardır.
Tarihçe
Netherlands (Alçak ülkeler), İspanya Krallığı yönetiminde olan on yedi eyaletin bir parçasıydı. On yedi eyalet 1568 yılında İspanya ile savaşa girmiş ve 1581 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. İspanya, 80 yıl süren savaşların sonunda 1648 yılında eyaletlerin bağımsızlığını tanımıştır. Netherlands Eyaleti’ne 1559 yılında yönetici olarak atanan Nassau Kontu Prens William Orange, Hollanda Kraliyet ailesinin atası ve Hollanda devletinin kurucusu olarak kabul edilmektedir.
16-17’nci yüzyıllarda Avrupa’da kraliyet aileleri arasında süregelen savaşlar, akraba evlilikleri ve miraslar nedeniyle birçok defa yönetim değişikliği yaşanmıştır. 1815 yılında Viyana Kongresi ile Belçika ve Lüksemburg’u da kapsayan bölgede Birleşik Hollanda Krallığı ilan edilmiştir. Daha sonra Belçika 1830 yılında ve Lüksemburg 1890 yılında Birleşik Hollanda Krallığı’ndan ayrılmışlardır. 1848 yılında Hollanda’nın önemli devlet adamlarından Thorbecke tarafından ilk anayasa oluşturulmuştur.
Yeni yapılan keşiflerle zengin hammadde kaynakları bulunması nedeniyle 17’nci yüzyılda Hollanda ekonomik bakımdan güçlenmiş ve dünyanın sayılı bir ticaret merkezi ve deniz gücü haline gelmiştir. Bundan sonra denizlerdeki hakimiyetini uzun süre korumayı başarmıştır. Hollanda, 18 ve 19’uncu yüzyıllarda sömürgeci bir politika izleyerek Afrika’da, Güney Amerika’da ve Asya’da sömürgeler edinmiş olup en önemli sömürgeleri Cape Town, Endonezya ve İngilizlerle şu anki New York şehri karşılığında takas edilen Surinam olmuştur. Hollanda sömürgecilik döneminde yoğun olarak köle ticareti yapmıştır.
Hollanda, I. Dünya Savaşı’nda tarafsız kalmış ve savaşın dışında kalabilmiştir. Ancak Hollanda, II. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından 1940’ta işgal edilmiş, işgal 1945'te son bulmuştur. Hollanda, II. Dünya Savaşı’ndan sonra tarafsızlık politikasından vazgeçmiş ve NATO ile Avrupa Ekonomik Topluluğu’na üye olmuştur.
II. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan bağımsızlık hareketleri sonrasında Endonezya ve Güney Afrika’daki sömürgeleri özgürlüklerini ilan etmişler, Antiller ve Aruba’yla ise Hollanda’yla ilişkileri düzenleyici nitelikte bir “İmtiyazlar Anlaşması” imzalanmıştır (29 Aralık 1954). Bu anlaşma ile her ülkenin kendi iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde koordineli hareket etmesi kararlaştırılmıştır.
Günümüzde, Kraliçe, Devletin başıdır. Aruba ve Antillerde Kraliyeti temsil eden ve Kraliçe tarafından atanan Valiler bulunmakta olup onların bakanları da Kraliyetle ilgili konular görüşülürken toplantılara katılmak üzere Hollanda Bakanlar Kurulu’nda yer almaktadır.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Hollanda’nın nüfusu, 2018 yılı itibarı ile tahmini olarak 17,2 milyondur. Nüfusun % 80’i Hollandalı, % 20’si ise azınlıklardan oluşmaktadır. 3,3 milyonluk göçmen nüfus içerisinde en büyük grup, yaklaşık 400 bin kişi ile Türklerdir (% 2,5). Daha sonra Fas, Surinam ve Endonezya kökenliler gelmektedir.
Nüfus yoğunluğu km2 başına 486 olan Hollanda, dünyadaki nüfus yoğunluğu en yüksek olan ülkelerden birisidir. Nüfusu en fazla olan şehirler sırasıyla, Amsterdam, Rotterdam, Lahey, Utrecht, Eindhoven, Tilburg’dur.
Ülkede yaklaşık 8 milyonu bulan işgücünün % 1,2’si tarım, % 17,2’si sanayi ve % 81,6’sı hizmetler sektöründe çalışmaktadır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Petrol
Hollanda Kuzey Denizinde zengin petrol rezervlerine sahip olmakla birlikte, bu rezervlerin miktarı, sahip olduğu doğalgaz kaynaklarından çok daha azdır. Bilinen petrol rezervlerinin miktarı, 100-200 milyon varil olarak tahmin edilmektedir. Hollanda hükümeti petrol çıkarma işlemlerine devam edilmesi taraftarıdır.
Doğalgaz
Hollanda hem topraklarında hem de Kuzey Denizinde olmak üzere zengin doğalgaz rezervlerine sahiptir. Ülkenin doğalgaz sektörü petrol sektöründen çok daha büyüktür. Avrupa Birliği ülkeleri arasında en büyük doğalgaz rezervleri, 1959 yılında Groningen yakınlarında bulunmuştur. Yıllar boyunca Hollanda, Rusya ile birlikte Batı Avrupa için en önemli doğalgaz tedarikçilerinin başında gelmiştir.
Rusya, Norveç, ABD, Kanada; İran ve Endonezya’dan sonra Hollanda, dünyadaki en büyük doğalgaz üretici ve ihracatçılarından birisidir. Enerji ihtiyacının yaklaşık yarısını kendi doğalgaz kaynakları ile karşılamaktadır.
Yasa gereği yıllık doğalgaz üretimi 2.68 trilyon kübik feet (tcf) ile sınırlanmış olup, 2008-2013 yılları arasında bu değer 2.47 tcf’ye düşürülmüştür. Sınırlamadaki amaç, rezervlerin yakın gelecekte de var olmasıdır.
Doğalgaz üretiminin ekonomideki payı, bu sektördeki vergilerin yüksek olduğu 1980’lerin başında zirveye ulaşmıştır. Yüksek fiyatlar bu sektörden elde edilen geliri büyük ölçüde artırmıştır. Ancak yakıt ve enerji sektöründen elde edilen gelir, 2006 yılında toplam gelirin sadece % 6’sını oluşturmuştur. 1 Ocak 2006’da yaklaşık 1,511 milyar metreküplük doğalgaz rezervi kaldığı açıklanmıştır ve bunun da 21 yılda biteceği hesaplanmıştır. Yeni keşfedilecek ve çıkarılacak doğalgaz miktarının da 240-490 milyar metreküp olacağı tahmin edilmektedir.
2000 yılında, Hollanda doğalgaz sektöründeki özelleştirmenin hızlandırılmasına yönelik bir düzenleme yapılmıştır. Yeni yasayla birlikte, firmaların ve diğer tüketicilerin, 2004’ten itibaren kendi doğalgaz şirketlerini seçebilmelerine olanak sağlanmıştır.
Çevre
Hollanda çevreyi koruma yönünde politikalar oluşturmak, düzenlemeler yapmak ve bunları uygulamak konusunda dünyadaki en etkin ülkelerden biridir. Hollanda devleti, çevreye en az zararı verecek şekilde sürdürülebilir kalkınma yollarını aramaktadır. Devlet, ekonomik faaliyetlerin çevreye olan negatif etkisini telafi etmek amacıyla, daha fazla kaynak ayırma kararı almıştır. Hollanda, Kyoto Sözleşmesi'ni imzalamış olan ülkeler arasında bulunmaktadır.
Ministry of Housing, Special Planning and the Environment (Konut, Alan Düzenleme ve Çevre Bakanlığı) çevre politikalarını oluşturmak ve uygulamaktan sorumlu kurumdur. Hollanda’nın mevcut çevre politikası aşağıdaki konulara ilişkin düzenlemelerden oluşmaktadır:
- İklim değişikliği
- Asidifikasyon (Sulardaki PH düzeyinin, atmosferden alınan karbon dioksit nedeniyle PH değerinin azalması)
- Eutrophication (suların, fosfat türü besin maddeleri bakımından zenginleşmesi nedeni ile su içerisindeki bitkilerin büyümesinin hızlanması ve sonuçta oksijenin azalması)
- Zehirli ve zararlı maddeler
- Kirletilmiş alanlar
- Atık bertarafı
- Yeraltı sularının yok olması
Hollanda, endüstriyel karbon dioksit gazı ve sülfür dioksit emisyonuna sahip ülkeler arasında başta gelmektedir. 1980-1990 arasında alınan önlemler sonrası, sülfür dioksit emisyon hacmini yarı yarıya azaltmayı başarmış olan Hollanda’da, nehirler tarımsal ve endüstriyel faaliyetler nedeni ile aşırı şekilde kirlenmiş bulunmaktadır.
The Netherlands Environmental Assessment Agency (Hollanda Çevresel Değerlendirme Kuruluşu) isimli bağımsız araştırma enstitüsü, Hollanda hükümetine çevresel politikalar ve bölgesel planlama konusunda tavsiyelerde bulunan üç kuruluştan birisidir. 2008 yılında kurulmuştur. Diğerleri, Centraal Planbureau (Merkezi Planlama Bürosu) ve Sociaal en Cultureel Planbureau (Sosyal ve Kültürel Planlama Bürosu) isimli kuruluşlardır.
