Genel Bilgiler
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Meksika, yüzölçümü bakımından Latin Amerika ülkeleri arasında Brezilya ve Arjantin’den sonra 3. büyük ülkedir. Güney Amerika’yı Kuzey Amerika’ya, Pasifik Okyanusu’nu ise Meksika Körfezi’ne bağlayan Meksika, ABD ile 3.141 km, Belize ile 250 km ve Guatemala ile 962 km sınıra sahiptir. ABD’ye kuzeydeki 6 eyaletten (Baja California, Sonora, Chihuahua, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas) 52 sınır noktasından geçiş yapılabilmektedir.
Kıyı uzunluğu toplam 9.330 km olan Meksika, yüksek dağların, alçak sahil düzlüklerinin, yüksek platoların ve çöllerin yer aldığı zengin bir topografik yapıya sahiptir. Ülke topraklarının %12’si ekilebilir topraklardan, %1,4’ü ise düzenli hasat sağlanan alanlardan oluşmaktadır.
Siyasi ve İdari Yapı
2010 yılında bağımsızlığının 200. yılını kutlayan Meksika, federal demokrasi ile yönetilmektedir. 16 Eylül 1810 tarihinde ülkede İspanyol egemenliğine son verilmiş ve 5 Şubat 1917’de ilk Meksika Anayasası kabul edilmiştir. Anayasa yürütme, yasama ve yargı erkleri arasında güçler ayrılığı ilkesine dayanmaktadır.
Meksika’da Devlet Başkanı aynı zamanda Başbakanlık görevini de yürütmektedir. Altı yılda bir yenilenen seçimlerle ve halkoyuyla seçilen Devlet Başkanı, Bakanlar Kurulu üyelerini, Federal Bölge valisini, başsavcıyı, yüksek rütbeli subayları ve yüksek mahkeme yargıçlarını atama yetkisine sahiptir. Başkanın belirli ekonomik ve mali konularda kanun hükmünde kararname (reglamento) çıkarma, yasaları ve eyalet valilerini veto etme yetkisi de vardır. 128 üyeli Senato ve 500 üyeli Temsilciler Meclisi’nden oluşan Meksika Parlamentosu’na milletvekilleri 3 yıllık bir dönem, senatörler ise 6 yıllık bir dönem için seçilmektedir.
Meksika 31 eyalet ve 1 federal bölgeden oluşmaktadır. Eyalet hükümetleri, ulusal düzeyde ve gelirler açısından federal organizasyona bağlı olmakla birlikte; idari, yasama ve adli kuruluşlar bakımından özerktir. Federal yapıya rağmen Meksika’da merkezi etki baskındır.
1 Temmuz 2018’de yapılan seçimlerde Devlet Başkanlığı görevini Andres Manuel Lopez Obrador kazanmıştır. Görevini 1 Aralık 2018’de Enrique Peña Nieto’dan devralmıştır.
Meksika’nın İdari Bölgeleri
| Eyalet Adı | Eyalet Başkenti |
| Aguascalientes | Aguascalientes |
| Baja California | Mexicali |
| Baja California Sur | La Paz |
| Campeche | Campeche |
| Chiapas | Tuxtla Gutiérrez |
| Chihuahua | Chihuahua |
| Coahuila de Zaragoza | Saltillo |
| Colima | Colima |
| Federal Bölge | Meksiko |
| Durango | (Victoria de) Durango |
| Guanajuato | Guanajuato |
| Guerrero | Chilpancingo (de los Bravos) |
| Hidalgo | Pachuca (de Soto) |
| Jalisco | Guadalajara |
| México | Toluca (de Lerdo) |
| Michoacán de Ocampo | Morelia |
| Morelos | Cuernavaca |
| Nayarit | Tepic |
| Nuevo León | Monterrey |
| Oaxaca | Oaxaca (de Juárez) |
| Puebla | (Heroica) Puebla (de Zaragoza) |
| Querétaro de Arteaga | (Santiago de) Querétaro |
| Quintana Roo | (Ciudad) Chetumal |
| San Luis Potosí | San Luis Potosí |
| Sinaloa | Culiacán (Rosales) |
| Sonora | Hermosillo |
| Tabasco | Villahermosa |
| Tamaulipas | Ciudad Victoria |
| Tlaxcala | Tlaxcala (de Xicohténcatl) |
| Veracruz-Llave | Xalapa (Enríquez) |
| Yucatán | Mérida |
| Zacatecas | Zacatecas |
Kaynak: INEGI.
Nüfus ve İşgücü
Yaklaşık 130 milyonluk nüfusu ile Latin Amerika’da Brezilya’dan sonra 2. ve dünyada en fazla nüfusa sahip 11. ülke olan Meksika’da nüfus artış hızı 2018-2022 için %1,2’dir. Nüfusun %26,7’si 0–14 yaş arasında, %66,5’i 15–64 yaş arasında, %6,9’u ise 65 yaşın üstündedir. Özellikle büyük şehirlerde aile nüfusu giderek küçülmekte, çocuk sahibi olma yaşı ise artmaktadır.
Nüfusun %1’ini oluşturan etnik grupların başında Nahuatl, Maya, Zapotec ve Mixtec gelmektedir. Konuşulan başlıca diller, İspanyolca (%92,7) ve Mayan ve Nahuatl gibi yerel dillerdir. Meksika, dünyada İspanyolca konuşulan ülkeler içinde en fazla nüfusa sahip ülkedir. Okur-yazarlık oranı yaklaşık %95,1’dir.
Nüfus Dağılımı
| 2012 | 2017 | 2022 | |
| Nüfus (milyon kişi) | |||
| Toplam | 120,8 | 129,2 | 136,9 |
| Kadın | 60,1 | 64,3 | 68,2 |
| Erkek | 60,7 | 64,9 | 68,7 |
| Yaş Profili (%) | |||
| 0-14 | 28,8 | 26,7 | 24,8 |
| 15-64 | 65,1 | 66,5 | 67,2 |
| 65+ | 6,1 | 6,9 | 8,0 |
| Çalışma Çağındaki Nüfus (milyon kişi) | 78,6 | 85,9 | 92,0 |
| Şehirleşme (%) | 78,4 | 79,8 | 81,2 |
| İşgücü (milyon kişi) | 51,2 | 54,5 | 58,3 |
| Dönemler itibarıyla | 2012-16 | 2017-21 | |
| Nüfus artış hızı (%) | 1,3 | 1,2 | |
| Çalışma çağındaki nüfus artış hızı (%) | 1,8 | 1,4 | |
| İşgücü artış hızı (%) | 1,2 | 1,3 | |
| Doğum oranı (1.000 kişi başına) | 19,3 | 17,6 | |
| Ölüm oranı (1.000 kişi başına) | 4,8 | 4,9 | |
| Bebek ölüm oranı (doğan 1.000 kişide) | 12,2 | 10,7 | |
| Yaşam beklentisi (yıl) | |||
| Erkek | 74,1 | 75,0 | |
| Kadın | 78,9 | 79,8 | |
| Ortalama | 76,5 | 77,4 | |
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
Meksika nüfusunun %79,8’i şehirlerde yaşamaktadır. Mexico City, dünyanın en kalabalık şehirlerindendir. Daha iyi yaşam koşullarına kavuşmak için kuzeydeki sanayi bölgelerine (maquiladora) ve turizm bölgelerine (Cancun ve Acapulco gibi) yoğun göç yaşanmaktadır. 30 milyonun üzerinde Meksikalı’nın ABD’de yaşadığı; bunların da %60’ının Kaliforniya ve Teksas’ta yerleştiği tahmin edilmektedir. ABD doğumlu göçmen nüfusun üçte birini Meksikalılar oluşturmaktadır. Meksika, dünyada yurt dışına en fazla işçi gönderen ülkelerden biridir.
Trump yönetiminin ABD’ye yasadışı göç konusunda getirdiği yaptırımlar nedeniyle yaşanan göçmen krizi, Meksika açısından önemli bir sorun olmanın yanı sıra dünya gündeminde de tepkilere neden olmuştur.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Meksika’nın başlıca doğal kaynakları; petrol, gümüş, bakır, altın, kurşun, çinko, doğal gaz ve kerestedir. Mısırın anavatanı olan Meksika’nın diğer başlıca tarım ve hayvancılık ürünleri; buğday, soya fasulyesi, pirinç, fasulye, pamuk, kahve, meyve ve domates olmakla beraber; sığır eti, kanatlı etler ve süt ürünleri de başlıca hayvancılık ürünleridir. Meksika sanayisi gıda, tütün, kimyasallar, demir-çelik, petrol, madencilik, tekstil ve hazır giyim, otomotiv ve dayanıklı tüketim mallarından oluşmaktadır.
Petrol İhraç Eden Ülkeler (OPEC) arasında Kyoto Protokolü’nü imzalayan ilk ülke olan Meksika’nın başlıca çevre sorunları; tehlikeli atık arıtma tesislerinin yetersizliği, kırsal alanlardan kente göç, ülkenin kuzeyinde doğal su kaynaklarının yetersizliği ve kirliliği, orta ve güneydoğu bölgelerinde su kaynaklarına erişim sıkıntısı, kentsel alanlardaki nehirlerde endüstriyel ve evsel atıkların yol açtığı kirlenme, erozyon, çölleşme ve tarımsal arazilerin kaybıdır. 1950’li yıllardan bu yana Meksika’nın ormanlık alanlarının %45’i tahrip edilmiştir. Son on yılda 600–800 bin hektarlık ormanlık alanın yok olmasındaki en büyük neden, ülkenin güneydoğusundaki hayvan çiftlikleridir.
ABD sınırına yakın kentlerde, başkent Mexico City’de ve Guadalajara ve Ciudad Juarez gibi büyük şehirlerde hava ve su kirliliği çok ciddi bir sorundur. Bu konuda temiz yakıt kullanımı ve eski otomobillerin trafiğe çıkışının sınırlandırılması gibi birtakım önlemler alınmaktadır. Meksika Vadisi’nde ise yer altı sularındaki azalmaya bağlı olarak toprak çökmesi yaşanmaktadır. Pasifik Okyanusu kıyılarında tsunami, volkanik patlamalar ve yıkıcı depremler; Meksika Körfezi, Karayipler ve Pasifik kıyılarında ise kasırgalar sıkça görülmektedir.
Meksika, biyoçeşitlilik açısından dünyada 4. sırada yer almakta, yeryüzündeki bitki ve hayvan türlerinin %10’una ev sahipliği yapmaktadır. Sürdürülebilir ekonomik kalkınmaya yönelik programlar (ProArbol gibi) çerçevesinde, atık su arıtma kapasitesinin iyileştirilmesi ve yenilenebilir enerji projeleri ile karbon emisyonlarının düşürülmesi hedeflenmektedir. Detaylı bilgi için bkz. (http://www.biodiversidad.gob.mx/v_ingles/index.html).
