Genel Bilgiler
GENEL BİLGİLER
Yaklaşık 85 milyonluk nüfusu, 1 milyon km²‘nin üzerinde yüz ölçümü ve iki kıta arasında bulunan coğrafi konumu ile Mısır Orta Doğu ve Afrika’nın en önemli ülkelerinden bir tanesidir. Ülke oldukça büyük bir alana sahip olmakla birlikte, topraklarının çok büyük bir kısmı çöllerden oluşmakta, nüfusunun % 90’dan fazlası toprakların % 5,5’ini kullanmaktadır.
Coğrafi Konum
Mısır topraklarının büyük bölümü Afrika kıtasının kuzey doğusunda yer almakla birlikte, ülkenin kuzey doğu bölgesi Süveyş kanalı ile Arap yarımadasından ayrılmaktadır. Mısır doğuda İsrail ve Suudi Arabistan, batıda Libya, güneyde ise Sudan ile komşudur.
Siyasi ve İdari Yapı
1517 yılında Osmanlı İmparatorluğu idaresine geçen Mısır, 1914 yılına kadar resmen bu İmparatorluğun bir parçası olarak kalmış, bu tarihte 1883'te ülkede siyasal egemenliğini kurmuş olan İngiltere'nin himayesine girmiştir. Mısır 1798-1801 tarihleri arasında ise Fransız işgali altında kalmıştır.
1922 yılında iktidara gelen Kral Fuad Mısır'ın bağımsızlığını ilân etmiştir. Ancak, Mısır'daki İngiliz askerleri 1946 yılına kadar ülkeden çekilmemiş, bu tarihte ise Süveyş Kanalı bölgesini ellerinde bulundurmak koşuluyla ülkenin diğer kesimlerini terketmiştir. 1952 yılında General Necip ve Albay Nasır'ın liderliğindeki genç subaylar tarafından gerçekleştirilen darbe sonucunda Kral Faruk ülkeyi terketmek zorunda bırakılmış ve 1953 yılında Cumhuriyet kurulmuştur. 1956 yılında yapılan seçimlerde Cemal AbdülNasır Başkan olarak seçilmiştir. Başkan Nasır, ülkede sosyalist ilkelere dayalı bir ekonomik düzen kurmuş, dış politikada ise, aşamalı olarak, sosyalist blok ülkeleriyle yakın ekonomik, siyasi ve kültürel ilişkiler içine girmiş, Bağlantısızlar hareketinin kurucuları arasında yer almıştır.
Mısır, 1948'de ve 1967'de, diğer Arap ülkelerinin bazılarıyla birlikte İsrail karşısında büyük yenilgiye uğramıştır.
1970 yılında Nasır'ın ölümü ile Enver Sedat Devlet Başkanı olmuş ve 1981 yılında bir suikast sonucu öldürülünceye kadar, ülkede önemli ekonomik, sosyal ve siyasal değişiklikler gerçekleştirmiştir. Başkan Sedat, Nasır'ın aksine, Mısır'ı başta ABD olmak üzere Batı dünyasına yaklaştırmış, Mısır ekonomisinde özel sektöre yeniden yer verilmiş, "açık kapı" politikası uygulanmaya başlanarak yabancı sermayenin ülkeye gelmesi sağlanmıştır. Sedat, önce İsrail'e karşı 1973 Savaşını kazanmış, 1978'de ise Camp David Anlaşmasıyla İsrail ile Mısır arasında barışı kurmuş, İsrail bu anlaşma uyarınca işgal ettiği Mısır topraklarından 1981 yılında geri çekilmiştir. İki ülke arasında 1980 yılında diplomatik ilişki kurulmuştur.
Enver Sedat’a düzenlenen suikastın ardından 1981 yılında Cumhurbaşkanlığı’na getirilen ve öncülleri gibi asker kökenli olan Hüsnü Mübarek, içeride Enver Sedat'ın uyguladığı ekonomik ve sosyal politikaları ana hatlarıyla sürdürmüş ve başta ABD olmak üzere Batı dünyasıyla yakın ilişkiler tesis etmiştir. Mısır, Cumhurbaşkanı Mübarek döneminde de Filistin sorununun çözümlenmesi çabalarında önde gelen bir rol üstlenmiş, ayrıca Camp David sonrası çıkarıldığı İslam Konferansı Örgütü'ne, daha sonra da Arap Ligine geri dönmüştür. 30 yıl iktidarda kalan Mübarek 25 Ocak 2011’de başlayan ve 18 gün süren protesto gösterileri sonucunda istifa etmiştir. “25 Ocak” ya da “Tahrir” Devrimi olarak adlandırılan bu tarihi kırılma, Mısır’da devam etmekte olan yeni bir inşa sürecinin başlangıcı olmuştur. Tahrir Devrimi sonrasında Parlamentonun alt ve üst kanatları feshedilmiş, Cumhurbaşkanı Mübarak başta olmak üzere Hükümet üyelerinin önemli bir kısmı ve önde gelen üst düzey bürokratlardan bazıları tutuklanmışlardır[1].
1971 tarihli Mısır Anayasası Tahrir Devrimi sonrasında askıya alınmış ve Silahlı Kuvvetler Yüksek Konseyi yönetime el koymuştur. 2011 yılı sonunda ise Halk Meclisi seçimleri yapılmış ve “Özgürlük ve Adalet Partisi” Halk Meclisi’ndeki sandalyelerin %47’sini, El Nur Partisi ise sandalyelerin %25’ini kazanmıştır. 29 Ocak–11 Mart 2012 tarihlerinde ise Danışma (Şura) Konseyi seçimleri geçekleştirilmiştir.
2012 yılının Haziran ayında Anayasa Mahkemesi’nin Meclisi iptal kararının gölgesinde gerçekleştirilen ilk özgür devlet Başkanlığı seçimlerinin ikinci turunu, Müslüman Kardeşler'in adayı Muhammed Mursi kazanmıştır. 2 Ağustos 2012 tarihinde ise Mursi tarafından Başbakan seçilen Hişam Kandil liderliğinde Mısır Hükümeti kurulmuştur. Ancak siyasi olarak istikrara kavuşamayan Mısır’da bu defa Cumhurbaşkanı Mursi’nin göreve gelmesinin yıldönümü olan 30 Haziran 2013 tarihinde Mursi karşıtlarının başlattığı protesto gösterileri sonucunda Mısır Ordusu yönetime el koymuş, Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın geçici olarak Devlet Başkanı olarak görev yapacağı bir geçiş sürecini uygulamaya koymuştur.
3 Temmuz 2013 askeri darbesiyle Cumhurbaşkanı Mursi tutuklanmış ve Anayasa askıya alınmıştır. Darbenin ardından yürürlüğe konan siyasi yol haritası bağlamında açıklanan yeni Anayasa taslağı, 14-15 Ocak 2014 tarihlerinde halkoyuna sunulmuş ve katılım oranının %38,6 ile sınırlı kaldığı sözkonusu referandum sonucunda Anayasanın %98,1’lik oy oranıyla kabul edildiği açıklanmıştır.
26-28 Mayıs 2014 tarihlerinde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimleri resmi sonuçlarına göre, eski Savunma Bakanı Abdel Fettah El Sisi oyların yüzde 96,91’ini almış; katılım oranı ise yüzde 47,45 olarak gerçekleşmiştir. El Sisi 8 Haziran 2014 tarihinde göreve başlamış, ardından Başbakan İbrahim Mehleb tarafından kurulan yeni Hükümet 17 Haziran 2014 tarihinde ilk toplantısını yapmıştır. (Kaynak:TC. Dış İşleri Bakanlığı)
Nüfus ve İstihdam
Mısır Arap dünyasının en fazla nüfusa sahip olan birinci ülkesi, Afrika kıtasının ise Nijerya ve Etiyopya'dan sonra üçüncü ülkesidir. Nüfusun neredeyse tamamı, ülkenin önemli varlığı olan Nil nehrinin kıyılarında yaşamaktadır. Ülkenin kuzeyinde yer alan Nil Deltası dünyanın en kalabalık bölgelerinden bir tanesidir. Bu bölgede km² ye düşen kişi sayısı 1.540’tır. Mısır’ın tarım alanlarının neredeyse tamamı bu bölgede yer almaktadır. Ülke nüfusunun 1/3’ü tarım sektöründe faaliyet göstermektedir.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Mısır 4,4 milyar varillik kanıtlanmış petrol rezervleri ile dünyada 27. sırada olup, petrol kaynakları açısından kendi kendine yeterli bir ülke olarak kabul edilmektedir. Mısır için gelecekte petrol yerine doğal gazın önem taşıyacağı tahmin edilmektedir. 2,2 trilyon metreküplük kanıtlanmış doğalgaz rezervleri ile Mısır bu alanda dünyanın 17. büyük ülkesi konumundadır.
