Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
Panama’nın 9 ülke ile STA’sı bulunmaktadır. Bu ülkeler El Salvador (11 Nisan 2003), Tayvan (1 Ocak, 2004), Singapur (24 Temmuz 2006), Şili (7 Mart 2008), Kosta Rika (1 Ocak 2009), Honduras (8 Ocak 2009), Guatemala (20 Haziran 2009), Nikaragua (1 Ocak 2010), Peru (1 Mayıs 2012) ve Panama (31 Ekim 2012) olarak sıralanmaktadır. Ancak, söz konusu STA henüz yürürlüğe girmemiştir. Finansal hizmetler, telekomünikasyon, e-ticaret, telif hakları, işçi ve çevre koruma gibi birçok alanda önemli değişimler beklenirken, STA ile ABD’li firmaların Panama hizmet sektörüne erişimi artacaktır.
Panama’nın Meksika (24 Nisan 1985), Dominik Cumhuriyeti (8 Haziran 1987) ve Küba ile (20 Ağustos 2009) kısmi serbest ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca, 14 Mayıs 2010’da Kanada ve 19 Mayıs 2010’da Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşma müzakereleri tamamlanmıştır. Panama’nın ABD ile STA müzakereleri tamamlanmış olup, söz konusu anlaşma ABD Başkanı tarafından Ekim 2011’de imzalanmıştır. Ancak, anılan anlaşma henüz yürürlüğe girmemiştir.
DTÖ Bilişim Teknolojileri Anlaşmasının taraflarından bir tanesi olan Panama, ABD ile tarım ürünlerindeki teknik bariyerlerin kaldırılmasını sağlayan ikili anlaşması bulunmaktadır. Karayipler Ülkenin ABD dışında Birleşik Krallıklar, Fransa, İsviçre, Almanya, Tayvan, Kanada, Arjantin, İspanya, Şili, Uruguay, Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Küba, Meksika, Dominik Cumhuriyeti, Kore ve Ukrayna ile ikili anlaşmaları bulunmaktadır.
İthalat Rejimi
Panamada ithalat lisansı istenmemektedir. Ticaret lisansı olan her firma ithalat yapabilmektedir. Ticaret lisansı ise ticari veya sanayi faaliyetleri olan kişiler ve firmalar için gereklidir. Gıda dışı tarım ürünleri ithalatında ise ürün güvenlik sertifikası istenmektedir. Ateşli silahlar, cephane, gübre ve bazı gıda ürünlerine yönelik ithalat izinleri gerekmektedir. Söz konusu izinler Güvenlik Bakanlığı’ndan alınmaktadır.
Panama’da gümrükleme işlemleri hızlı ve etkin bir biçimde yürütülmektedir. Gümrük işlemleri Panama Hükümetince yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri tarafından yürütülmelidir. Kamu alımlarına yönelik ithalat, diplomatların ithalat işlemleri, Panama Kanalı üzerinden gerçekleşen ve dahilde işleme kapsamındaki ithalat vergiden muaftır. İthalat için ithalat beyanı (gümrük müşavirince hazırlanmış ve imzalanmış), ticari fatura (orijinali ve İngilizce veya İspanyolca dillerinde hazırlanmış 4 kopya), hava konşimentosu, konşimento, ticari lisans numarası, güvenlik sertifikası, ürün satış sertifikası, menşe belgesi gerekmektedir.
Tarifeler ve Diğer Vergiler
1997’de ülkenin DTÖ’ye katılımı ile hükümet vergileri bazı tarım ürünleri istisna olmak üzere maksimum %15 seviyesine düşürmüştür. Ortalama %12 olan gümrük tarifeleri ile Panama bölgenin en liberal pazarlarından birisidir.
Panama ithalatında nispi vergi sistemini uygulamaktadır. Genel olarak CIF değer gümrük kıymeti baz alınırken bazı durumlarda referans kıymet bedelleri de göz önünde tutulmaktadır. Gümrük tarifelerine ve elleçleme maliyetlerine ek olarak, tüm ithal eşya için gümrükte %7 katma değer vergisi alınmaktadır. Eczacılık, gıda ve eğitim ürünleri katma değer vergisi kapsamı dışındadır. 1995 yılından bugüne, Panama Armonize Sistemi (HS) uygulamaktadır.
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
İşaretleme
İlaçlar, tarım kimyasalları, zehirli maddeler ve gıda ürünlerinde İspanyolca etiketleme gerekmektedir. Etiketlerde üreticinin adı ve adresi, son kullanma tarihi, içindekiler, üretim numarası gibi temel bilgiler yer almalıdır. Gıda ürünlerinde etiketleme ve işaretleme CODEX Alimentarius kılavuzuna uygun olmalıdır.
Ticarette Uygulanan Standartlar
Standartlar ve Endüstriyel Teknoloji Genel Müdürlüğü(DGNTI) birçok kamu ve özel kurum uygunluk değerlendirmesi sürecinde önem arz etmektedir. Panamada uygunluk değerlendirilmesi düzenli olarak birçok kuruluş tarafından yürütülmektedir. Bu kuruluşlar arasında Sağlık bakanlığı Merkezi Laboratuarı, Panama Üniversitesi gibi kurumlar sayılabilir.
Uygunluk değerlendirmesini müteakiben DGNTI bir uygunluk sertifikası verir. Uygunluk sertifikasını vermeye yetkili tek organ DGNTI’dır. SGS ve Bureau Veritas gibi özel kuruluşlar ise sadece sistem uygunluğu sertifikası verebilmektedir.
Ulusal Akreditasyon Konseyi (CNA) ulusal akreditasyondan sorumlu kamu kuruluşudur. Akreditasyon genelde isteğe bağlıdır.
Serbest Ticaret Bölgeleri
Panama’da Serbest Ticaret Bölgeleri sadece ihracat odaklı olarak desteklenmektedir. Panama’da ihraç edilmek kaydıyla teşviklerden yararlanan 14 İhracat Bölgesi vardır. Yerli veya yabancı yatırımcılar bu bölgelerde faaliyet göstererek ithalat vergisinden muafiyet, işçi çalıştırma, vergi gibi konularda verilen teşviklerden faydalanabilmektedir. Ancak bu bölgelerde faaliyet gösteren firmalar yüksek işçi ücretleri, zayıf endüstriyel birikim ve zayıf altyapı gibi sebeplerden ötürü zorluk çekmektedirler.
2004 yılında kurulan Panama Özel Ekonomi Bölgesi büyük uluslararası firmaları bölgeye çekmiş ve özellikle lojistik alanında bölgede önemli bir üs haline gelmiştir.
