Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
1986 yılında Avrupa Birliği’ne (AB) tam üye olmasının ardından İspanya da Avrupa Birliği’nin diğer tüm ortak politikalarıyla beraber ortak ticaret politikasını üstlenmiş ve AB’nin ortak gümrük tarifesini uygulamaya koymuştur. Buna bağlı olarak Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalat gümrük vergisinden muaftır. AB üyesi olmayan ülkelerden ithal edilen ürünler için Avrupa Birliği’nin ortak gümrük tarifeleri uygulanmaktadır. Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalatta izin ve miktar sınırlaması yoktur.
Diğer taraftan Kanarya Adaları, 1 Temmuz 1991 tarihinden bu yana Avrupa Gümrük Birliği’ne dahil edilmiştir. Kanarya Adaları’nın ticari ilişkileri, ayrı bir rejimle düzenlenmiştir. Bu rejim belirlenmiş tarımsal ürünler için topluluk içi yardımları düzenlemekte ve üçüncü ülkelerden yapılacak ithalatta muafiyet imkanı içermektedir.
Ceuta ve Melilla, Avrupa Gümrük Birliği’ne dahil değildir. Bu bölgelerin dış ticaretinde, İspanya’nın ticari rejiminden farklı ve geleneksel serbest ticaret esasına dayalı bir ticaret rejimi uygulanmaktadır.
İthalat Rejimi
Birlik üyesi olmayan ülkelerle gerçekleştirilen tarım ürünleri ithalatında ne bölgesel ne de ulusal bir kısıtlama getirilmeksizin serbest ticaret politikası izlenmekte, sadece ithal edilecek malın bağlı bulunduğu tarımsal kuruluşun normlarına uygun olup olmadığı konusunda teminat olarak (AGRIM) ithalat sertifikası istenmektedir. Genel kurallara istisna olarak bazı tütün çeşitleri ve fildişi ithalatı için izne gerek duyulmaktadır.
AB dışı ülkelerden yapılacak sanayi ürünleri ithalatında da bazı istisnalar hariç olmak üzere serbest ticaret politikası izlenmektedir. Bu istisnalardan biri, bazı ülkelerden daha önceden belirlenmiş ürünlerin ithalatında miktar kısıtlamaları ve kontrol önlemleri uygulanmasıdır. Bu tür kısıtlamalara konu olan ürünler arasında tekstil ürünleri, eldiven, ayakkabı, porselen, cam ve seramik mamuller, çelikten mamul ürünler, oyuncaklar, bazı kimyasal ürünler yer almaktadır. Diğer taraftan uyuşturucular, ateşli silahlar, patlayıcılar ve cephane gibi bazı maddelerin ithalatı özel lisanslara tabidir.
Atlantik Kırmızı Tuna (Belize, Panama ve Honduras menşeli), bakır sülfat içeren oyuncaklar, narkotikler ve uyuşturucular, asbestos, L-trytophane ve bu maddeyi içeren ürünler, gıda şeklinde kokulu plastik silgiler, civalı tıbbi termometreler ve ABD menşeli et hormonları’nın İspanya’ya ithalatı yasaktır. Bu ürünlerden ABD menşeli et ve hormonlar dışında kalan ürünlerin ihracatı da yasaklanmıştır.
Kaynak: T.C. Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
İhracat Rejimi
Gerek tarım gerekse sanayi ürünlerinin AB dışı ülkelere ihracatında da tamamen serbest ticaret politikası izlenmektedir. Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın Avrupa Birliği’nin getirdiği zorunluluklar sebebiyle birtakım mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. Diğer taraftan bütün birlik ülkeleri için özellikle haklı rekabeti destekleyici çeşitli garanti sistemleri getirmek gibi yine topluluğun koyduğu birtakım teknik zorunluluklar söz konusudur. ISO kalite normları 9000 serisi kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevreyi koruyan ISO 14000 serisi de aynı derecede önem taşımaktadır.
Gümrük Tarifeleri ve Diğer Vergiler
İspanya’da uygulanmakta olan vergi sistemi işletme faydaları gözetilerek oluşturulan modern bir vergi sistemidir. Ülkedeki vergi yükü (vergi ve sosyal güvenlik katkı paylarının GSYİH’daki payı) AB 27 üyesi olan komşu ülkelerinkine kıyasla 7 puan daha aşağıdadır.
Yakın zamanda ülkede bir vergi reformu gerçekleştirilmiştir. Söz konusu reformla vergi mükelleflerinin yükümlülükleri basitleştirilmiş, vergi yükleri azaltılmıştır. Vergi matrahında da artış olmuştur. Vergi reformu kurumlar vergisi, kişisel gelir vergisi, KDV, Kanarya Adaları Genel Dolaylı Vergisi ve özel tüketim vergilerini kapsamaktadır.
Ülkede uygulanmakta olan başlıca doğrudan vergiler:
- Kurumlar Vergisi
- Kişisel Gelir Vergisi
- Ülkede yerleşik olmayan kişilere yönelik gelir vergisi
Ülkede uygulanmakta olan başlıca dolaylı vergiler:
- KDV
- Transfer ve damga vergisi
İspanya’da genel kurumlar vergisi oranı % 25’tir.
Ülkede standart mal ve hizmet alımlarında standart KDV oranı % 21’dir. Bazı ürün ve hizmetlerde %10 oranında indirilmiş KDV oranı söz konusudur. Bazı tüketilmesi zorunlu gıda ürünlerinde, kitaplarda, gazete ve dergilerde ya da devlet destekli konut projelerinde süper indirimli % 4 oranında KDV uygulanmaktadır. Eğitim, tıp, finansman ve sigortacılık gibi özel işlemler KDV’den muaftır. Kanarya Adaları, Ceuta ve Melilla’da KDV uygulanmamaktadır.
Kanarya Adalarında 1 Ocak 1993 tarihinden bu yana uygulanmakta olan Kanarya Adaları Genel Dolaylı Vergisi adında KDV temelli bir dolaylı vergi bulunmaktadır. Bu vergi Kanarya Adalarındaki mal ve hizmet alımlarında ve mal ithalatında uygulanmaktadır . Standart oran % 7’dir. Ceuta ve Melilla’da da ayrı bir dolaylı vergi uygulanmaktadır.
Ülkede uygulanmakta olan vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye (http://www.investinspain.org) sayfasından ulaşılabilmektedir.
1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın kabulü ve 1 Ocak 1996 tarihinde Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği’nin yürürlüğe konulmasıyla, ülkemiz ve İspanya arasında gümrük vergileri, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinde sıfırlanmıştır.
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın Avrupa Birliği’nin getirdiği zorunluluklar sebebiyle bir takım mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. Diğer taraftan bütün Birlik ülkeleri için özellikle haklı rekabeti destekleyici çeşitli garanti sistemleri getirmek gibi yine topluluğun koyduğu birtakım teknik zorunluluklar söz konusudur. İSO 9000 serisi ve HACCP kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevre üzerine İSO 14000 serisi ve OHSAS 18001 teknik özelliklerine göre iş kazalarını önleme sertifikası da her geçen gün daha önem kazanmıştır. GLOBALGAP (eski adıyla EUREPGAP) sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte ürün satın almada tercih nedenidir.
AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin AB ülkelerine ithal edilebilmesi için AB teknik mevzuatına uyumlu olması gerekir. CE işareti bu kapsamdaki uygulamalardan biridir ve birçok sanayi ürününde CE İşareti (https://ec.europa.eu/growth/single-market/ce-marking_en) bulunması zorunludur. Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur. Ancak, eğer üretici ya da üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçı yerine getirmek zorundadır. Bir başka deyişle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına uygun olduğunu garanti etmek zorundadır.
AB genelinde gıdalarla ilgili genel prensiplerin ve temel düzenlemelerin çerçevesini belirleyen EC 178/2002 sayılı düzenleme ile Gıda Yasası uygulanmaktadır. 2002 yılı içerisinde yürürlüğe giren bu düzenlemeyle, aynı zamanda, AB Gıda Güvenliği Otoritesi kurulmuş ve gıda güvenliği konusundaki uygulanması zorunlu prosedürler belirlenmiştir. Düzenleme genel olarak Genel Gıda Yasası olarak bilinmekte olup, gıdaların izlenebilirliği konusunda da düzenlemeleri içermektedir (Madde 18). Genel Gıda Yasası’nın belirlediği ana başlıklar Ocak 2005 tarihinde uygulamaya girmiştir.
İspanya’da gıda ürünlerinin standart ve belgelendirilmesine ilişkin kurallar AB direktifleri ile tamamen uyumlu halde bulunmaktadır. Bu anlamda herhangi bir AB ülkesinde serbest dolaşıma giren bir gıda ürününün herhangi başka bir teste tabi tutulmadan İspanya’ya ithalatı ve iç pazarda satışı mümkün olmaktadır.
AB genelinde pazara sunulan taze meyve ve sebze ürünlerinin kalite ve etiketlemelerine ilişkin pazarlama standartları AB Ortak Tarım Politikası çerçevesinde çıkartılan EC 2200/96 sayılı kararname ile 28 Ekim 1996 tarihinde belirlenmiştir. Bu yasayla öngörülen standartlara sahip olmayan ürünler pazara sunulamamakta ve pazardan kaldırılmaktadır. AB pazarlama standart düzenlemeleri çerçevesinde kalite standartları belirlenmiş diğer ürünler arasında taze ve soğutulmuş balık (EC 2406/1996) , yumurta (EC 1028/2006), zeytinyağı (EC 1019/2002) ile birlikte sert kabuklu meyveler arasında kabuklu fındık (EC 1284/2002) ve kabuklu ceviz bulunmaktadır.
İspanyol Sanayi, Ticaret ve Turizm Bakanlığı (https://www.mincotur.gob.es/en-US/Paginas/index.aspx) sanayi ürünlerinin sertifikasyon ve standartlaştırılmasının geliştirilmesi ve tasdik işlemlerinin yürütülmesinden sorumlu olan kuruluştur.
İspanyol Standartları UNE-İspanyol Standartlar Birliği (http://www.une.es/) (önceden AENOR) tarafından oluşturulmaktadır.
Test Etme, Muayene ve Belgelendirme
AENOR (Asociación Española de Normalización y Certificación) olarak bilinen İspanyol Standartlaştırma ve Belgelendirme Birliği 2017 yılı başında UNE ve AENOR olarak iki ayrı kuruma bölünmüştür. UNE, standartların geliştirilmesinden ve işbirliği projelerinden sorumlu iken, AENOR standartlara uygunluk, tanıtım, eğitim, bilgi hizmetleri, ticari faaliyetlerden sorumludur. Uluslararası ve Avrupa standardizasyon kuruluşlarında temsil UNE tarafından gerçekleştirilmektedir.
ENAC (Entidad Nacional de Acreditación – National Accreditation Entity), ise Ulusal Akreditasyon Kurumu’dur. Ülkedeki uygunluk değerlendirme kuruluşlarının teknik yeterliğini resmi olarak onaylar. Bu kuruluşlar; laboratuvarlar, denetim kuruluşları, gözetim şirketleri, belgelendirme kuruluşları v.b. gibidir.
ENAC aynı zamanda İspanyol Tarım Bakanlığı tarafından tarımsal ürünlerin bitki sağlık kriterlerine uygunluğunu ölçen laboratuvarların İyi Laboratuvar Uygulamalarına uygunluğunu değerlendirmeye yetkili kuruluş olarak belirlenmiştir.
Uygunluk Değerlendirme
Standartlara uygunluk değerlendirme adımı AB mevzuatına uygunluğun sağlanmasında zorunlu bir adımdır. Burada amaç üretimin her aşamasında gerekli koşullara uyumun sağlanması ve nihai ürünün kabulünün kolaylaştırılmasıdır. AB ürün mevzuatı üreticilere ürünlerinin kullanımı sırasında oluşabilecek risk düzeyine göre uygunluk değerlendirme aşamasında bir miktar seçme hakkı sunmaktadır. Bu seçenekler öz sertifikasyon, tip inceleme ve ürün kalite kontrol sistemi, tam kalite güvencesi olabilmektedir. AB üyesi ülkelerin uygunluk değerlendirme kuruluşları listesi AB Komisyonu web sitesinde yer almaktadır. (NANDO- http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/ )
Nihai ürünün pazara girişini kolaylaştrmayı sağlayan bazı zorunlu olmayan değerlendirme programları bulunmaktadır. Bunlar hakkında bilgi CEN-CENELEC’ten temin edilebilir. CEN (Avrupa Standardizasyon Komitesi) ve CENELEC (Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi)’dir. (https://www.cencenelec.eu/Pages/default.aspx)
ENAC (Entidad Nacional de Acreditación – Ulusal Akreditasyon Kurumu) and AENOR (İspanyol Akreditasyon Birliği) İspanya’daki başlıca uygunluk değerlendirme kuruluşlarıdır. ENAC kriterleri belirler ve yetkilendirilmiş belgelendirme laboratuvarlarına izin verir.
Teknik Düzenlemelerin Duyurusu
İspanya’da yeni teknik düzenlemeler, mevcut düzenlemelerde yapılan değişiklikler aylık olarak ülkenin Resmi Gazetesinde yayınlanır. (https://boe.es/index.php?lang=en) Teknik düzenlemelerin tamamına ilişkin belgeler ise AENOR’dan temin edilebilmektedir.
