Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
1989 yılından bu yana sürdürdüğü başarılı liberal politikaları ile ikili ve çok taraflı ticaret müzakerelerinde aktif rol oynayan Şili, ticaret ortaklarının hemen hemen tamamıyla Serbest Ticaret Anlaşması imzalamıştır. Şili Dışişleri Bakanlığı DIRECON verilerine göre ülke, dünya nüfusunun %64’ünü, dünya GSYİH’sinin ise %86’sını oluşturan ülkeler ile serbest ticaret yapmakta; ihracatının ve ithalatının ise %94’ünü STA imzaladığı ülkeler ile gerçekleştirmektedir. Dünyada en fazla ülke ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalayan ülke olan Şili’nin halihazırda Türkiye dahil 64 ülke ile 25 Serbest Ticaret Anlaşması yürürlüktedir.
1 Ocak 1995 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olan Şili, Latin Amerika Birliği’ne (The Latin American Integration Association, The Asociación Latinoamericana de Integración, ALADI) üye olup, MERCOSUR’un da ortak üyesi konumundadır. UNASUR’un kurucu üyesi olan Şili, 2010 yılında Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’ne (OECD) üye olmuştur. Şili’nin Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği’ne (APEC) de üyeliği mevcuttur.
Şili’nin Türkiye, Malezya, Ekvator, Kolombiya, Avustralya, Peru, Küba, Panama, Japonya, Hindistan, P-4 ülkeleri (Brunei, Yeni Zelanda, Singapur), Çin, EFTA ülkeleri (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsviçre), Güney Kore, ABD, AB, Orta Amerika (Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras), Meksika, Kanada, MERCOSUR (Arjantin, Brezilya, Paraguay, Uruguay), Venezuela, Bolivya, Tayland, Hong Kong ve Vietnam ile imzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları halihazırda yürürlüktedir. Hindistan ile imzalanan STA ve Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması (TPP) onay aşamasındadır. Endonezya ile de STA müzakereleri ve Pasifik İttifakı ticaret müzakereleri ise devam etmektedir. Şili ile Türkiye arasında 2008 yılında başlayan STA müzakereleri tamamlanmış ve söz konusu Anlaşma 14 Temmuz 2009 tarihinde imzalanmış ve 1 Mart 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Şili’nin imzaladığı ticaret anlaşmaları ile ilgili detaylı bilgi, DIRECON web sitesinde www.direcon.cl mevcuttur.
İthalat Rejimi
Şili, ürün sınıflandırmasında Harmonize Sistem kullanılmaktadır. Şili gümrüklerinde gümrük değerlemesi ürünün indirimsiz bedeli ve CIF değeri üzerinden yapılmaktadır. İkinci el eşyalara, eşyanın sıfır bedeli üzerinden ve kullanıldığı her yıl için %10 düşülerek (en fazla %70’e kadar) gümrük yetkililerince değer biçilmektedir. Konu ile ilgili detaylı bilgi Şili gümrükleri web sitesinden www.aduana.cl alınabilir.
İkinci el binek otomobillerin ve yük taşıma araçlarının Şili’ye ithalatı yasaktır. Bu durumun istisnaları, off-road araçları, ikinci el ambulanslar, zırhlı arabalar, karavan, cezaevi araçları, sokak ve otoyol temizleme araçları, çimento kamyonu, cenaze araçları ve itfaiye araçlarıdır.
Ateşli silahların ithalatı yasak olmamakla beraber, Şili’deki askeri birimlerin özel iznine tabidir. Bu ürünün ithalatı son yıllarda giderek daha sıkı kontrollere tabi turulmaktadır. İlaç, kozmetik ürünler, biyolojik ve biyokimyasal preparatların çoğunun ithalatı için Kamu Sağlığı Kurumu’na (Instituto de Salud Pública, www.ispch.cl) ön tescil istenmekte, ayrıca bu ürünlerin etiketleme vb. gereklilikleri de farklılık göstermektedir. Kamu ahlakı, kamu sağlığı, ulusal güvenlik ve çevre düzenlemelerine uymayan ürünlerin ithalatında özel izin alınması gerekmektedir. Bu ürünlerden bazıları; birtakım kimyasallar ve sansür gerekebilecek film, video ve TV programı gibi yayınlardır.
Gümrük Vergileri ve Diğer Vergiler
Şili’nin uyguladığı gümrük vergisi oranlarına ilişkin bilgi, Bakanlığımız web portalı Şili sayfasında yer alan “İkili Anlaşmalar” bölümünde yer alan Türkiye-Şili Serbest Ticaret Anlaşması metni incelenerek temin edilebilmektedir. İthalat prosedürlerine ve ürün standartlarına ilişkin detaylı bilgilerin ise, Avrupa Birliği Pazara Giriş Veritabanının (Market Access Database, http://madb.europa.eu) “Exporters’ Guide to Import Formalities” bölümünden, ülke adı ve ürün GTİP’i ile arama yapılarak öğrenilmesi mümkündür.
20.269 sayılı ve 27 Haziran 2008 tarihli Kanuna göre, 18.634 sayılı ve 1987 tarihli Kanunda belirtilen sermaye malı niteliğindeki malların ithalatında ürünün menşeine bakılmaksızın %0 gümrük vergisi uygulanmaktadır. Aynı gümrük belgesi ile ithal edildiği ve değeri sermaye malının %10’unu geçmediği takdirde bu uygulama, söz konusu sermaye malının aksamı, parçaları ve yedek parçaları için de geçerlidir.
Gümrük vergilerinin haricinde, ülkeye ithal edilen lüks tüketim malları, ülkeye girişte %15 ek ithalat vergisine tabidir. Bu ürünlerden bazıları bira, nargile, elma şarabı, şarap ve şampanya; altın, platin, beyaz fildişi; mücevherat ve doğal ya da yapay değerli taşlar; kürk; karavan römorku; konserve havyar ve bunların türevleri; havai fişek, kestanefişeği vb. (sanayi, madencilik ve tarımsal amaçla ithal edilenler hariç); hava veya gaz silahları ve parçaları (sualtı avcılığı hariç) ve değerli halılardır.
Üzüm likörü (pisco), viski ve aguardiente gibi likörlere %27 vergi uygulanmaktadır. Sigara ve puro gibi tütün mamulleri ile işlenmiş tütüne ise sırayla %61, %51 ve %57,9 vergi uygulanmaktadır. Katma Değer Vergisi, ithal ürünler ve yerli ürünler için aynı oranda (%19) uygulanmaktadır.
Alkollü içkilere uygulanan özel satış vergisi oranı alkol hacmine göre %13-27 arasında değişmektedir. Alkolsüz içecekler %13 özel satış vergisine tabi olup, bu vergi perakende satışlarda tüketicilere yansıtılamamaktadır.
Şili’de kurumlar vergisi 2014 yılında gerçekleştirilen reform ile %20’den %25’e yükseltilmiştir. Ayrıca şirketlerin karları üzerinden yaptıkları yeniden yatırımlarda uygulanan vergi indirimleri de kaldırılmıştır.
DL600 rejimine tabi yabancı yatırımcılara 10 yıl süreli olarak %42 sabit oranlı gelir vergisi uygulanmaktadır. Yatırımcı standart vergi rejimine tabi olmayı da seçebilmektedir. Şili vergi sistemi ile ilgili detaylı bilgi, aşağıdaki adreslerde mevcuttur:
Şili resmi sitesi (http://www.thisischile.cl/1241/2/187/taxes/Article.aspx)
Vergi Portalı (http://www.sii.cl/portales/inversionistas/index_ing.html)
Foreign Investment Committee (http://www.foreigninvestment.cl)
CORFO http://www.corfo.cl
Tarife Dışı Engeller
Şili’de genel olarak ithalatın ve yabancı yatırımın önünde az sayıda engel bulunmaktadır. Yabancı şirketler yerel şirketler ile aynı oranda korunmakta ve aynı koşullarda rekabet edebilmektedir. Ticari fatura, menşe şahadetnamesi, konşimento, navlun sigortası ve paketleme listesi gibi standart belgelerin yanı sıra, tarım ürünlerinin çoğunun ve bazı sanayi ürünlerinin ithalatında sağlık sertifikası ve bitki sağlığı sertifikası gibi belgeler, özel izinler ve onaylar gerekebilmektedir. Ürünün niteliğine göre söz konusu belgeler Ulusal Sağlık Birimi’nden (Servicio Nacional de Salud, SNS), Tarım ve Hayvancılık Birimi’nden (Servicio Agrícola y Ganadero, SAG, www.sag.cl) veya Ulusal Balıkçılık Birimi’nden (Servicio Nacional de Pesca, SERNAP) elde edilebilmektedir.
Örneğin süt ürünleri, sığır ve tavuk eti Şili Tarım Bakanlığı tarafından gözetim uygulamalarına tabi olmaz iken, evcil hayvan mamaları ve diğer hayvansal ürünler gözetime tabidir. İşlenmiş gıda ürünleri ithalatında olay/vaka bazında değerlendirme yapılması, ürünün kamu sağlığına uygunluğunun ülkeye girişte test, izin ve spesifik etiketleme koşullarına tabi olması (İspanyolca etiket, Codex Alimentarius uygulamaları vb.) maliyeti artırıcı ve bu ürünlerle pazara girişi zorlaştırıcı unsurlardır.
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Şili’nin büyüyen sanayi tabanı ve bölgede giderek artan önemi, teknik mevzuatın uluslararası standartlara uyumunu sağlamıştır. Şili’nin standartlara ilişkin mevzuatı, Dünya Ticaret Örgütü Ticarette Teknik Engeller Komitesi’nin kılavuzlarını izlemektedir.
Ulusal Standartlar Enstitüsü (Instituto Nacional de Normalización, INN, www.inn.cl) yerli üreticilerin ISO 9000 ve ISO 14000 standartlarına uyumunu teşvik eden; standardizasyon, akreditasyon ve metroloji alanlarında teknik düzenlemelerin kullanımını denetleyen ve geliştiren bir kurumdur. Kimya endüstrisi, endüstriyel süreçlerine ISO 9000 standartlarını entegre etmiş sanayi kollarına bir örnektir.
Şili’de birçok sektörde zorunlu standartlar bulunmamakla birlikte, bu standartlara uyum sağlanması bazı sektörlerde firmalara artı değer katmaktadır. Endüstriyel güvenlik, inşaat malzemeleri, doğal gaz ve elektrik gibi sektörlerde kullanılmak üzere ithal edilen bazı ürünlerin denetleyici kuruluşun istediği gereklilikleri sağlaması gerekmektedir. Örneğin, yeni inşaatların depreme dayanıklılığına ait özel düzenlemeler bulunmaktadır.
INN’in standartları geliştirmek için uzun vadeli planı özellikle Şili’nin başlıca ihraç sektörlerine yönelik olup, bu sektörler bakır, ormancılık, tarımsal ürünler ve şarapçılıktır. Şili ayrıca kendi biyoteknoloji ve bilgi teknolojisi sektörlerini geliştirmektedir. INN tarafından geliştirilen ve onaylanan/kesinleşen düzenlemeler, Şili Devleti resmi gazetesinde (Diario Oficial) yayınlanmaktadır.
Belgelendirme, yalnızca akredite edilmiş kurumlar tarafından yapılmakta olup, akreditasyon kurumları özel, kamu, milli ve uluslararası kuruluşlar olabilmektedir. Şili makamlarınca akredite edilmiş test laboratuarlarının listesi, INN web sitesinden elde edilebilir.
