Pazar ile İlgili Bilgiler
Dağıtım Kanalları
Katar’a ihraç edilen bir malın pazardaki başarısı, acenta veya distribütörün pazarlama ağının yaygınlığı ve etkinliği ile doğru orantılıdır. Bu yüzden acenta seçimi oldukça önemlidir.
Katar’da iş yapmak isteyen firmaların, pazarın koşullarını ve tüketicinin alışkanlıklarını bilen, yaygın bir dağıtım ağına ve sağlam ilişkilere sahip aracılar ile kuracakları ilişkiler pazardaki başarılarına büyük katkı sağlayabilecektir.
Diğer taraftan, kamu sektörünün de ihaleler çerçevesinde mal alımları yaptığı dikkate alındığında, işbirliği yapılacak Katar’lı firmanın seçiminde kamu alımları konusunda gerekli prosedürleri bilmesi, açılan ihaleleri ve değişen mevzuatı sürekli olarak takip etmesi önemli kriterler olarak görülmektedir.
Katar yasaları, sadece Katar vatandaşlarının acenta, distribütör veya sponsor olabileceğini belirtmektedir. Ancak, pratikte bazı bakanlıklar Katar Hükümeti ile direkt sözleşmesi olan yabancı firmalar için yerel acenta kullanılması zorunluluğundan vazgeçebilmektedir.
Diğer taraftan, Katar Bilim ve Teknoloji Parkında (Qatar Science and Technology Park) % 100 yabancı mülkiyetinde yerel firmalar kurulabilmektedir.
Başkent Dohada genel olarak ürünler son kullanıcılara büyük ve gösterişli alışveriş merkezleri (Mollar), daha küçük çarşılar ve sokak dükkanları aracılığıyla ulaşmaktadır. Büyük alışveriş merkezlerinde (City Center ve Villagio gibi) oldukça kaliteli ürünler yüksek fiyatlarla alıcılarla buluşmaktadır. Diğer taraftan büyük alışveriş merkezlerinde yer alan hipermarketlerde ise gıda ürünlerinde beyaz eşyaya, kırtasiye ürünlerinden tekstil ürünlerine pek çok kalem ürün satılmaktadır. Gerek City Center gerekse Villagio alışveriş merkezlerinde Carefour bu tarzda açılan hipermarkettir. Küçük çarşılarda ve sokak dükkanlarında ise daha ziyade Araplar dışında nüfusa hitap eden nispeten kalitesiz ve düşük fiyatlı ürünlere rastlanmaktadır.
Acentalar
Uluslararası ihalelere açılan projelerin uygulanması dahil Katar’da, diğer körfez ülkelerinde olduğu gibi sponsorluk yani kefalet sistemi uygulanmaktadır. Uluslararası ihalelere göre yürütülen projelerde yasal olarak sponsor bulma zorunluluğu olmamasına rağmen, işin selameti ve etkin yürütülebilmesi için bir sponsorla çalışılmasi önerilmektedir. Sponsorluğun yasal adı acentalıktır. Sponsor, yabancı firmanin Katar’daki temsilcisi olarak faaliyet gösterir. Sponsor, vize almak ve ilgili kurumlar nezdinde firmayı tanıtmak gibi ihtiyaç duyulan işleri yapar. Sponsorluk Katar vatandaşı olan kişiler veya bu ülkede kurulmuş şirketler aracılığıyla yürütülmekte ve verilen hizmetlerin karşılığı olarak da genellikle işin değer bakımdan büyüklüğüne göre % 1-5 arasında komisyon alınmaktadır. Yasal komisyon oranı % 5i geçemez. Projenin büyüklüğü arttıkça komisyon oranı düşer. Bu nedenle etkin ve güvenilir sponsor bulmak pazara girişin esasını oluşturmaktadir. Ancak, bazı sponsorlar sadece yasal formaliteleri yerine getirmek için de tutulabilmektedir. İşler fiilen proje yüklenici firmanin kendi yetkilileri tarafından yerine getirilmektedir.
Katar Ticari Acentalar Kanunun en önemli iki prensibi; acentalık yetkisinin yalnızca Katar vatandaşlarına verilmesi ve çalışılan acentanın her şart altında yetkili acenta (exclusive agency) olarak kabul edilmesidir.
Bu nedenle firmalarımızın ticari temas kuracakları Katar’lı firmayı doğru tespit etmeleri, ileriye dönük kapsamlı bir işbirliği hedefleniyorsa bir acentalık anlaşması yapmaları önem arz etmektedir.
Acentalık verilirken taraflar yapılan acentalık anlaşmasının Arapça nüshası Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı Ticari Tescil Bölümünde kayıt altına alınır. Bakanlık sözkonusu acentalık sözleşmesinden kaynaklanan sorunlar konusunda hakemlik görevi de yapar. Bununla birlikte, anlaşmazlık aşılamıyorsa yerel mahkemeler sözkonusu davaya bakabilirler.
Franchising
Katar’da franchising hızla gelişen bir iş yöntemidir. Katar’lı yatırımcılar, başarısını kanıtlamış yöntemler çerçevesinde istikrarlı bir gelir getiren yatırım olarak gördükleri franchising konusunda istekli davranmaktadırlar.
Ağırlıkla ABD firmalarının kontrolünde gelişen pazarda gıda işletmelerinin yanısıra, spor merkezleri, oto kiralama, tekstil ve hazır giyim, emlak komisyonculuğu da franchise yönteminin hızla yayıldığı sektörlerdir.
Yüksek alım gücüne sahip genç nüfus, ülkede çalışmak için bulunan yalnız yaşayan yabancıların çokluğu, alternatif eğlence imkanlarının kısıtlılığı ve Türkiyeye olan ilgi, özellikle gıda sektöründe franchise vermek isteyen firmalarımız açısından cazip fırsatlar yaratabilecektir.
Doğrudan Pazarlama
Katar mevzuatlarına göre yabancı firmalar ürettikleri mal ve hizmeti piyasaya, acentaları kanalıyla sunabilirler. Bununla birlikte, bir kamu ihalesi kapsamında faaliyet gösteren yabancı firmalar doğrudan mal ithalatı gerçekleştirebilirler. Öte yandan, Katar’da kurulacak temsilcilikler kanalıyla pazarlama faaliyetleri yürütülebilir. Bununla birlikte, temsilcilik ofisleri de doğrudan ithalat yapamazlar.
Kamu Alımları (Mal Alımları)
Katar, kamu alımlarında yüksek oranda yerel girdi kullanan tedarikçilere tercihli muamele yapmaktadır. Ayrıca, kamu alımlarında yerel firmalar için % 10 ve KİK üyesi firmalar için ise % 5 oranında fiyat avantajı sağlamaktadır.
Katar, Dünya Ticaret Örgütü Kamu Alımları Anlaşmasına (WTO Agreement on Government Procurement) taraf değildir.
Hükümet, Katar’da en büyük mal ve hizmet alıcısı konumundadır. Hükümet tarafından gerçekleştirilen alımlar, 8/1976 sayılı Kanun kapsamında düzenlenmektedir. Maliye Bakanlığına bağlı Merkezi İhale Komitesi (Central Tenders Committee-CTC), özellikle mal alımlarına yönelik kamu ihalelerinin önemli bir kısmını ele almaktadır.
CTC hakkında gerekli bilgiler ve ihale ilanları, kuruluşun web sitesi www.ctc.gov.qa üzerinden incelenebilir.
CTC mal alım ihalelerini büyük çoğunlukla yerel kaynaklardan temin etmektedir. Diğer taraftan, açılan ihalelerin teklif verme süreleri de son derece kısadır. Bu çerçevede, taşıt araçlarından, büro makinelerine kadar üretici firmaların Katar kamu alımlarından pay alabilmeleri ancak etkin bir acenta vasıtasıyla mümkün olabilmektedir.
Diğer taraftan, Qatar Petroleum (www.qp.com.qa), Kahramaa (www.kahramaa.com.qa), Ulusal Sağlık Otoritesi (National Health Authority) (www.nha.gov.qa) gibi kuruluşlar, kendi ihalelerini iç ihale birimleri vasıtasıyla gerçekleştirmektedirler. Söz konusu kuruluşlara mal satmak isteyen firmaların veya ürettikleri ürünlerin söz konusu kuruluşlarca açılan ihalelere katılan firmalarca kullanılmasını isteyen firmaların, söz konusu kuruluşlarca “tedarikçi listesine” alınmaları gerekmektedir.
İhalelerde genel olarak yerel bankalardan teminat mektubu talep edilmektedir. İhalelerde, büyüklüğe bağlı olarak değişmekle birlikte, katılım için %5, performance bond olarak ise %10 tutarında teminat mektubu alınır.
Kamu ihalelerinde genellikle kontratın %20si teminat mektubu karşılığında peşin olarak ödenir. Hakedişler ödenirken işveren kuruluş hakedişin belirli bir kısmını (iş sonuna kadar – kesin kabule kadar) tutmaktadır. Sözkonusu kesintilere faiz uygulanmaz. Bu nedenle, firmaların ödemelerden kaynaklanacak gecikmeyi ve kayıpları teklif aşamasında dikkate alması gerekmektedir.
İhale dokümanları aksi belirtilmedikçe Arapça doldurulmalıdır. İstenen standartlar çoğunlukla İngiliz standartları olmakla beraber, son dönemde ABD standartlarının da bazı ihalelerde arandığı gözlemlenmektedir.
Reklam ve İlan Olanakları
Katar’da en yaygın reklam biçimi, billboardlar ve broşürlerdir. Öte yandan, gazete ilanları, radyo ve TV reklamları da ürün tanıtımı için kullanılan diğer yöntemlerdir. Mevcut PR şirketleri, promosyon faaliyetlerini yürütmek konusunda uzmanlaşmışlardır.
Katar’da 3 ingilizce ve 3 arapça gazete yayımlanmakta olup bu gazeteler aşağıda belirtilmektedir.
Gulf Times (http://www.gulf-times.com), The Peninsula (http://www.thepeninsulaqatar.com) ve Qatar Tribune (http://www.qatar-tribune.com) ve Al-Sharq (Arapça) (http://www.al-sharq.com), Al-Watan (Arapça) (http://www.al-watan.com), Al-Raya ( http://www.raya.com )
Devlete ait Qatar Radio and Television Corporation, Qatar Television (QTV) ve Qatar Broadcasting Service (QBS) Radyosunu işletmektedir. Her iki kuruluş da yayınlarında reklamlara yer vermektedir. Öte yandan, merkezi Katar’da bulunan ve Arap ülkelerinde son derece etkili olan Al-Jazeera Televizyonu da reklam imkanı sunmaktadır. (http://www.aljazeera.net)
Sözkonusu radyo ve TV istasyonlarına reklam veren, diğer taraftan, Katar’da billboard kiralayarak yaygın reklam imkanı sağlayan Q Media Firmasıdır. (http://www.qmediame.com)
Fiyatlandırma
Ürün fiyatlandırması, Katar’ın dünyanın hemen hemen her ülkesinden çok çeşitli malların bulunduğu küçük bir pazar niteliği taşıması nedeniyle son derece önemlidir.
Enflasyonun rekor seviyelere ulaştığı bu dönemde tüketiciler fiyatları yakından takip etmekte ve fiyat değişikliklerine ani reaksiyon vermektedirler.
Bu nedenle, gıda maddeleri başta olmak üzere pek çok alanda Katar pazarına mal sevkeden firmalar, ürünlerin fiyatında zaman zaman önemli indirimler yaparak tüketici alışkanlıkları oluşturmak ve pazar payını artırmak yönünde çaba sarf etmektedirler. Bununla birlikte yapılan promosyonların ve reklamların etkinliğinin seçilen acentanın veya distribütörün tecrübesine bağlı olduğu unutulmamalıdır.
Fiyatlandırmada malın özelliğine bağlı olarak gümrük vergileri ve CIF ulaştırma maliyetleri önemli faktörleri oluşturmaktadır. Katar’da halihazırda KDV ve ÖTV bulunmamaktadır.
Fiyatlandırma Katar Riyali üzerinden yapılmalıdır. Katar’da yaygın olarak tedavülde bulunan banknot kupürleri ve madeni paralar aşağıda yer almaktadır. Bu bilgiler, özellikle şekerleme, çikolata, bisküvi-gofret, ciklet gibi çocuklara hitap eden ürünlerin fiyatlandırılması ile pazarda önemli bir yer tutan yabancı işgücüne hitap eden malların fiyatlandırılmasında yardımlar sağlayabilecektir;
Madeni paralar: 25, 50 Dirhem Banknotlar: 1, 5, 10, 50, 100, 500 QR
Satış Sonrası Hizmetler
Satış sonrası servis ve müşteri hizmetleri, Katar’lı acentanın / distribütörün sorumluluğunda değerlendirilir. İthalatçı şirketler, genelde ithal ettikleri ürünler için yedek parça bulundurmakta, ayrıca pazar payına bağlı olarak yetkili servis ağı da kurmaktadırlar.
Etiketleme
Katar Halk Sağlığı Bakanlığı tarafından ithal gıda ürünlerinin etiketlendirilmesine ilişkin yeni uygulama 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır. Körfez Ülkeleri İşbirliği Standardizasyon Kurulunun Önceden Paketlenmiş Gıda Ürünlerinin Etiketlenmesine ilişkin (Labeling of Prepackaged Food Stuffs) 9/2013 sayılı teknik düzenlenmesine göre, gıda maddeleri paketlerinin üzerinde paketin içindeki her bir maddenin listelemesi ve besin değerinin (karbon hidrat, yağ, protein, lif oranı, enerji gibi) belirtilmesi gerekiyor. Vitamin, mineral ve diğer besin ürünleri gibi katkı maddelerinin besin değerlerinin uluslararası miktar etiketleri kullanılarak belirtilmesi gerekmektedir. (gram, mg, ug, IU ve enerji için kilokalori gibi)
Gıda ürünlerinin etiketlendirilmesine ilişkin uygulama doğrudan tüketime hazır ya da ısıtıldıktan sonra tüketilebilecek gıdaları kapsamakta olup, ithalatından sonra işleme tabi tutulacak ya da paketlenecek ürünler, taze sebze, meyve, balık ve bütün halde ithal edilen etler ile 20 cm2’den küçük paketler ile ticari olmayan yiyecekler bu uygulamaya tabi olmayacaktır. Bütün su çeşitleri de yeni düzenleme kapsamı dışındadır; ancak mineral oranlarının paket üzerinde bulunması gerekmektedir. Yeni etiketlendirme düzenlenmesine ilişkin uygulamanın ilk aşamasında bilgiler yalnızca İngilizce olabilecektir; ancak ilerleyen dönemde anılan bilgilerin Arapça dilinde de etiket üzerinde yer alması zorunlu hale getirilecektir.
Söz konusu bilgilerin üzerinde değişiklik yapılamaz veya bir etiketle tarih değişikliği yapılamaz.
Ödeme Şekilleri
L/C, Katar’daki en yaygın ödeme biçimidir. Bununla birlikte firmalar; avans ödemesi veya doğrudan transfer gibi diğer ödeme biçimlerini de kullanmaktadırlar. Diğer ödeme şekillerinin kullanılması Katar’lı firma ile kurulan ilişkinin yakınlığına bağlıdır.
Halihazırda dış ticaretin finansmanı konusunda faaliyet gösteren 7 yerel (Qatar National Bank-QNB, Doha Bank, Commercialbank, Al Ahli Bank, Qatar Islamic Bank, International Islamic ve International Bank of Qatar) ve 7 uluslararası banka (HSBC, Mashreq Bank, Arab Bank, BNP Paribas, Standard Chartered Bank, United Bank ve Bank Saderat Iran) bulunmaktadır.
Kambiyo Kontrolü
Katar Riyali halihazırda ABD Dolarına çıpalı olarak sabit 1 $ = 3,64 QR üzerinden işlem görmektedir.
Katar’da yurtdışına para transferine ilişkin bir kısıtlama bulunmamaktadır. Bununla birlikte, 100.000 QR üzerindeki para transferlerinde veya para aklama şüphesiyle zaman zaman çeşitli kısıtlamalar uygulanabilmektedir.
Navlun ve Taşımacılık
Ülkede üç önemli liman bulunmaktadır. Doha Limanı özellikle konteyner ve aktarma limanı olarak kullanılmaktadır. Mesaaieed Limanı ise daha ziyade sanayi ürünleri ve petrol sevkiyatında kullanılmaktadır. Ras Laffan Limanı ise genel olarak doğalgaz sevkiyatının yapıldığı bir limandır. Gemi trafiğinin artmasıyla birlikte Doha Limanı kapasitesini iki katına çıkararak 800.000 TEUya ulaşmıştır.
Türkiye ile Katar arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması bulunmamaktadır. Fakat Türk taşımacıları, 120 dolar karşılığında temin edebildikleri sürücü davetiyesi karşılığında Katar’a karayolu ile taşıma yapabilmektedirler. Güzergâh üzerindeki ülkeler sırasıyla Suriye, Ürdün, Suudi Arabistan ve Katar’dır. Katar’a taşıma yapan araçlarımız Suriye sınırında bulunan Cilvegözü sınır kapısından çıkış yapmaktadır. Karayolu ile İstanbul Katar’ arası yapılacak taşımalarda transit süre yaklaşık 10-12 gündür. Komple tır navlun ücreti ise yaklaşık 4.500-5.500 dolar arasındadır.
Doha Uluslararası Havaalanındaki hava trafiği hızla artmakta olup, yeni bir havaalanı inşası devam etmektedir. Katar’ Hava Yollarıda özellikle 1997 yılından itibaren büyümesine hız vermiştir.
Katar’ın bir GCC (Körfez İşbirliği Ülkeleri) ülkesi olması sebebiyle, karayolu ile gönderilen araçların gümrüklemesi Suudi Arabistan Hadise kapısında yapılmaktadır. Bu kapıda araçların içini görüntüleyebilen sınırlı sayıda X-ray cihazının bulunması, ciddi kuyruklar oluşturmakta ve nakliye ile ilgili sorunlar yaşanmasına yol açmaktadır.
Suudi Arabistan gümrük kapısında zaman zaman araçların tamamen boşaltıldığı ve tekrar yüklendiği, yükleme esnasında paketleme listesinde belirtilen kap-kilo detaylarına uyulmadığı ve dolayısıyla açılan beyannamelerle paket listelerindeki uyumsuzluklar nedeniyle bazı gümrük sorunları yaşanabilmektedir.
Hidrokarbon sektöründen elde edilen gelirler özellikle son beş yıl içerisinde ülkenin ulaşım altyapısını çok iyi bir düzeye taşınmasında kullanılmıştır.
Ülkede kara ulaşım ağı başkent Dohayı önemli sanayi, gaz ve petrol şehirlerine bağlamaktadır. Katar ve Bahreyn’i deniz üzerinde kurulacak 40 kmlik bir köprü ile birbirine bağlayacak olan, yaklaşık 3 milyar $a mal olacak “Dostluk Köprüsü” de ulaştırma sektöründeki önemli projelerden birisi olarak ortaya çıkmaktadır. Katar-Bahreyn arasındaki karayolunun gelecek 10 yıl içerisinde bitirilmesi planlanmaktadır. Yakın zaman içerisinde, devlet ülkedeki karayollarının modernizasyonu için 3.8 milyar $ harcamıştır.
