Firmalar - Qatar

Genel Ekonomik Durum

GENEL EKONOMİK DURUM

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER

Kaynak: IMF *tahmini

Ekonomik Yapı
 
1995 yılında iktidarı ele geçiren Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani’nin, borçlanarak ekonomiyi çeşitlendirme politikalarına hız verme düşüncesi, artan enerji fiyatlarının da etkisiyle ülke ekonomisine önemli katkılarda bulunmuştur.
 
IMF tahminlerine göre ülkede satın alma gücü paritesi göz önüne alındığında kişi başına düşen milli gelir 70.000 $’ı aşmıştır. Bu itibarla, Katar bölgenin en iyi ekonomik performans gösteren ülkesi haline gelmiştir.
 
Doğalgazın dünya ekonomisinde giderek artan önemi, Katar’ın güçlü ekonomik kalkınma politikalarının başarısını arttıracaktır.
 
Ekonomi Politikaları
 
Katar Hükümeti tarafından uygulanan ekonomik politikalar temel olarak, ülkenin zengin yeraltı kaynaklarının da yardımıyla hızlı bir kalkınma sürecini yakalamayı, dışa açık ve dünyaya entegre bir ekonomi yaratmayı, güçlü ve aktif bir özel sektör oluşturarak ekonomide kamu kesiminin baskın rolünü azaltmayı amaçlamaktadır.
Ekonomik yapının petrole olan bağımlılığını azaltmak isteyen Katar Hükümeti 1987 yılında keşfedilen zengin doğalgaz kaynaklarını etkin bir biçimde kullanarak gelir kaynaklarını artırmayı öngören bir politika uygulamaktadır.
Doğalgaz ihracatı, Katar’ın toplam ihracatının %40’ına ulaşmıştır. Sözkonusu oranın önümüzdeki dönemde daha da artması beklenmektedir. Katar’ın toplam doğal gaz rezervi 25,3 trilyon m3 ve yıllık LNG ihracatı 31 milyon tondur. Katar LNG ihracatını yılda 77 milyon ton düzeyine çıkarmayı hedeflemektedir. LNG tesisleri, Katar’ın imalat sanayiinin en önemli kolu olarak göze çarpmaktadır.
Ayrıca, doğalgazdan petrol ürünleri üretilmesini ve ihraç edilmesini öngören “GTL – gas to liquids” teknolojisi konusunda da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır.
Diğer taraftan, ekonominin çeşitlendirilmesine ilişkin politikalar sadece doğalgaz ve buna bağlı sanayi tesislerinin kurulması ile sınırlı kalmamakta, enerji dışı alanlarda faaliyet gösterecek firmaların Katar’a çekilmesine de çalışılmaktadır.
Bu çerçevede, Ras Laffan ve Mesaieed Sanayi Bölgelerinin yanısıra; Katar Bilim ve Teknoloji Parkı (Qatar Science and Technology Park) ve Katar Finans Merkezi (Qatar Financial Center) kurularak, teknoloji ve finans alanlarında yabancı yatırımcıların bu iki “serbest bölgede” %100 yabancı sermayeli şirket kurarak faaliyet göstermelerine imkan tanınmıştır.
Hükümet tarafından uygulanmakta olan para politikasının temeli Katar Riyali’nin ABD Doları’na bağlı çıpasını korumaya yöneliktir.
Petrol gelirlerinin devletin toplam gelirleri içerisindeki payının % 60’dan fazla olması nedeniyle devlet harcamaları da petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan direkt olarak etkilenmektedir.
 
 
Ekonomik Performans
 
Gerek enerji fiyatlarındaki yükselişler, gerek yeni LNG tesislerinin ardarda devreye alınması, yeni NLG ve petrokimya projelerinin oluşması ile birlikte son bir kaç yıldır ihracat ve hidrokarbon üretimindeki artışlarla reel GSYİH’daki %20’lere varan hızlı büyüme 2010 yılında yakalanabilmiştir.
 
1990’ların ortalarında başlayan; liberalleşme, dışa açılma, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve yasal reformlar sonucunda yakalanan süreçte, 2002-2008 yılları arasında GSYİH 19,7 milyar $’dan 115 milyar $’a çıkmıştır. 2009 yılında Katar’ın GSYİH’sı küresel kriz nedeniyle 97 milyar dolara gerilemiştir. Ancak 2011 yılında 170 milyar dolara ulaşmıştır. 2013 yılında 199 milyar dolar 2014 yılında 206 milyar dolar, 2015 yılında 162 milyar dolar olmuştur. Katar’ın 2016 yılında 152 milyar dolar olarak gerçekleşen GSYH’sının, 2017 yılında 167 milyar dolar, 2018 yılında da 186 milyar dolar olduğu 2019 yulında 194 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir.  (IMF)
Katar’ın uyguladığı ekonomi politikalarıyla, LNG üretimini hedeflenen 77 milyon ton/yıl (günlük 5 milyon varile eşdeğer) kapasitesine ulaştırmıştır.
 
Katar’ın büyük hidrokarbon rezervleri, ülkenin hızla büyüyen ekonomisinin lokomotifi konumundadır. Petrol sektörü Katar ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Ekonominin kamu ağırlıklı olması ve hidrokarbon sektörünün de gelirlerin en önemli kısmını teşkil etmesi, Katar’ın büyüme hızının doğrudan sözkonusu sektöre bağlı olması sonucunu doğurmaktadır.
Ülke ekonomisinin gösterdiği güçlü performasın en önemli yansıması sözkonusu büyümenin sürdürülebilir kılınması için birbiri ardına altyapı ve üstyapı projelerine başlanması olarak kendini göstermiş ve ülke gerek sürdürülen, gerek planlanan yoğun alt ve üst yapı yatırımları çerçevesinde dünyanın en önemli müteahhitlik hizmetleri pazarlarından biri haline gelmiştir. Bu arada, etkin çabalar sonucunda 2022 yılında yapılacak dünya futbol şampiyonasına ev sahipliği yapacak olan Katar, bu organizasyonla güçlü ekonomik yapısını taçlandırmıştır. Bunun sonucunda ise inşaat sektöründeki ivmenin daha da artacağı beklenmektedir.
 
Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
 
Düşük nüfusu ve yüksek petrol ve doğalgaz rezervleri Katar’ı Körfez İşbirliği Konseyi üyeleri arasında ekonomik olarak en çok gelecek vaadeden ükelerden biri konumuna koymaktadır. Bununla beraber Katar’ın Dubai ve Bahreyn örneklerinde olduğu gibi ekonomisinde çeşitlilik sağlayarak ekonomik büyüme için daha stabil bir çevre yaratması gerekmektedir.
 
Katar’a Suudi Arabistan’ın önderliğinde uygulanan ekonomik ve siyasi ambargo, ülkede gıda ve bir takım temel ihtiyaç maddelerinde kıtlık yaşanmasına sebebiyet vermiş, bu durum da emtia fiyatlarında ani bir yükselmeye neden olmuştur. Katar Hükümeti, körfez ülkelerinin uyguladığı yaptırımlar süresince finansal durumunu koruyacağını ısrarla yinelemiş, fakat Katar Riyali’nin ABD Doları’na bağlı çıpasını korumaya yönelik çalışmalar Katar’ın finansal durumunu ciddi oranda sarsmıştır. Katar, Ağustos 2017’de Dünya Ticaret Örgütü (WTO)’ne Suudi Arabistan, Mısır, Bahreyn ve BAE’nin uygulamakta olduğu boykottan ötürü resmi şikayette bulunmuştur. Katar Hükümeti, en iyi ihtimalle önümüzdeki üç yıl boyunca bütçe açığı vereceğini açıklamıştır. Katar’ın enflasyon oranı 2017 itibarıyla yıllık olarak % 0,6’ya düşmüştür.
 
2017 yılında başlayan ambargo sonrasında Katar ekonomisinin hidrokarbon kaynaklara bağımlılığının azaltılması ve ekonominin çeşitlendirilmesine ilişkin olarak adımlar 2018 yılı ilk çeyreğinde de devam etmiştir. 2018 yılı başında Katar’da Serbest Bölge oluşturulmasına ilişkin kanun onaylanmıştır. Bu şekilde iş kurma prosedürlerinin kolaylaştırılması, alt yapı ve üst yapı hizmetlerinin temin edilmesi gibi imkanlar sağlanarak yabancı yatırımları ülkeye çekmek amaçlanmaktadır. Mart ayında ikincisi açıklanan Ulusal Kalkınma Stratejisinde de yatırım ortamının iyileştirilmesi, ülkede yabancı yatırımların arttırılması, özel sektörün güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetlerde petrol dışı alanlarında çeşitlendirilmesi amaçlarına öncelik verilmiştir. 2016 yılında başlayan ve maliyet azaltmak ve verimliliği artırmak amacıyla başlatılan Qatar Gas ve Ras Gas şirketlerinin birleştirilmesi süreci 2018 yılı Ocak ayında tamamlanmış ve iki şirket Qatar Gas şemsiyesi altında birleşmiştir. EIU tahminlerine göre dış ticaret-dört boykot ülke (Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır) ile hariç-kesintiye uğramayacaktır. Bu nedenle, ekonominin 2019-23 döneminde yılda yaklaşık %2.5 oranında genişlemesi beklenmektedir. Katar'ın bölgedeki diplomatik izolasyonu, 2022'de ev sahibi olduğu futbol Dünya Kupası'na yönelik hazırlıklarla birlikte petrol üretimini genişletmesine rağmen, kısa vadeli büyümeyi sınırlandıracaktır. EIU verilerine göre GSYİH büyümesinin 2019-21'de %1,9 olacağını tahmin edilmektedir.