Genel Ekonomik Durum
Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
Orta Amerika’nın yüzölçümü bakımından en küçük ülkesi olan El Salvador, bölgenin 4. büyük ekonomisidir. Gıda işleme, petrol, kimya, gübre, tekstil, mobilya, hafif metaller sanayii gelişmiş olan El Salvador’un başlıca tarım ürünleri ise; kahve, şeker, mısır, pirinç, fasulye, yağlı tohumlar, pamuk ve sorgumdur. Ülkenin ekonomik olarak aktif nüfusunun beşte biri ABD’de yaşamaktadır. Dolayısıyla, yurt dışında çalışan işçi gelirleri ülkenin en önemli döviz (ve özel tüketim harcamaları) kaynağıdır.
Ekonomi Politikaları
2001 yılında uygulanmaya başlayan Dolarizasyon politikası ile birlikte El Salvador Kolonu yerine Amerikan Doları’nın kullanılmaya başlaması sonucu El Salvador Merkez Bankası’nın para politikaları üzerindeki etkisi oldukça sınırlıdır. Faiz oranları ve para arzı, çoğu yabancı olan ticari bankalar tarafından belirlenmektedir. %6 civarındaki faiz oranlarının 2016-18 döneminde OECD’nin sıkı para politikaları sebebiyle biraz daha yükselmesi beklenmektedir. Özel sektör kredi imkanları ise değişken küresel şartlar ve bankaların temkinli kredi kullandırma politikaları nedeniyle istenen hızda büyüyememektedir. Hükümetin özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelere kredi teminini teşvik etmesi ile kredi arzının bir miktar genişleyebileceği düşünülmektedir.
El Salvador’da 1990’lar ve 2000’li yıllar boyunca parasal istikrar, ticaretin serbestleşmesi ve yabancı yatırımın artırılması hedeflerine dayalı bir ekonomi politikası izlenmiştir. 2001 yılında yaşanan deprem, 1998 ve 2005 yıllarında yaşanan kasırga felaketleri sonrasındaki yeniden yapılanma çalışmaları sırasında da mali disipline bağlı kalınmıştır. Son yıllarda ise telekomünikasyon, elektrik dağıtımı, emeklilik fonları ve bankacılık gibi alanlarda özelleştirmeye gidilmiştir.
Eylül 2015’te dış pazarlarda rekabetçiliğin ve üretimin artırılması amacıyla MCC (Millennium Challenge Corporation) ile 5 yıllık ve 277 milyon dolarlık ikinci bir kredi anlaşması imzalanmıştır. Ayrıca vergi gelirlerinin artırılması için yapılan düzenlemelerle kamu borçlarının GSYİH’ye oranının %30’a düşürülmesi amaçlanmaktadır. Elektrik, su ve ulaştırma sisteminde yapılan reformların etkisiyle artan tasarrufların ise, yoksullukla mücadele ve sosyal şartların iyileştirilmesinde kullanılması planlanmaktadır.
Ekonomik Performans
Son yıllarda ABD, Şili, Dominik Cumhuriyeti ,Tayvan, Meksika, Panama ve Kolombiya gibi ülkelerle imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ihraç pazarlarını çeşitlendirme çabalarına rağmen ABD ekonomisine olan bağımlılık kırılamamıştır. Tekstil, hazır giyim ve gıda işleme sektörleri bu politikadan fayda gören başlıca sektörlerdir. 2001 yılından itibaren uygulanan Dolarizasyon politikası sonucunda daha da derinleşen global ekonomiye bağımlılık, ülkenin 2008 yılında patlak veren küresel krizden önemli ölçüde etkilenmesine sebep olmuş ve 2009 yılında ekonomi küçülmüştür. Bu dönemde cari açık ve dış borç yükselmiş; yurt dışından (özellikle ABD’den) gelen işçi dövizlerinin azalması da olumsuz etki yapmıştır. Nitekim El Salvador nüfusunun beşte biri geçimini ABD’de yaşayan 2 milyon El Salvadorlu’nun ailelerine gönderdiği işçi gelirleri ile sağlamaktadır. 2010 yılından itibaren ise ülke ekonomisinin toparlanarak büyüme trendine girdiği görülmektedir.
Yatırım ortamına ilişkin üretim ve rekabetçilik sorunları, bölge ortalamasının altında gerçekleşen yurt içi yatırımlar, 2011 yılından bu yana uygulanan mali konsolidasyon tedbirleri, dış ticaret açığı, dış borç ve olumsuz hava koşulları ekonomik büyümeyi baskılayan faktörlerdir. 2014 yılında %2 düzeyinde gerçekleşen ekonomik büyüme için 2015 ve 2016 tahminleri %2,5 düzeyindedir. Kamu ve özel sektör yatırım projelerinin gerçeğe dönüşmesi, ABD ekonomisindeki olumlu seyrin ve petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi sayesinde ekonomik büyümenin beklenenin üzerinde gerçekleşmesi de muhtemeldir. Dolarizasyon, düşük özel tüketim ve kamu harcamaları sayesinde yıllardır düşük seyreden enflasyon 2016 yılında %1,7 oranında gerçekleşmesi beklenmektedir. İşsizlik oranı %5,5 seviyesinde olup, kayıt dışılık oranının %60 düzeyinde olduğu ve kentli çalışanların %28’inin yarı zamanlı çalıştığı veya asgari ücretin altında kazandığı tahmin edilmektedir. Kişi başı gelir düzeyi, diğer bölge ülkelerinin gerisindedir. Dış borçlar ise, 2015 yılında ülke milli gelirinin %60’ını oluşturmuştur.
Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
2015 yılında %2,4 büyüdüğü tahmin edilen El Salvador ekonomisinin üretim ve yatırımların kısıtlılığı sebebiyle 2016-20 döneminde de benzer oranda bir büyüme kaydedeceği öngörülmektedir. ABD ile imzalanan Dominik Cumhuriyeti-Orta Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (DR-CAFTA) ve AB ile imzalanan Ortaklık Anlaşması ihracat odaklı imalat kapasitesi destekleyen unsurlar olmaya devam edecektir. ABD ekonomisindeki iyileşme ve düşük seyreden petrol fiyatları, üretim maliyetlerin düşmesini ve iç talebin yükselmesini sağlarken; bütçe kısıtı ve yurt dışı işçi gelirlerinin azalması ile ekonomik büyüme tahminlerin gerisinde de kalabilecektir.
GSYİH’nin %10’unu sağlayan tarım sektörü, kuraklık ve zirai hastalıkların tehdidi altındadır. Ticaret, ulaştırma ve iletişim sektörlerindeki büyüme için en büyük tehdit ise güvenlik koşullarıdır. İmalat sektörünün önemli bir kısmını oluşturan “maquila” (yeniden ihracat amaçlı montaj) sanayi maliyet artışlarından etkilenebilecekken, inşaat sektörü altyapı projelerinin askıya alınması ile zayıf kalacaktır. El Salvador’un komşuları ile rekabette en büyük avantajı olan işçi maliyetleri özellikle tesktil sektöründe yine düşük seyredecektir. AB ve Güney Amerika ülkeleri ile ticaretin ise ticaret açığının kapatılması için artırılması beklenmektedir.
