Anasayfa / ET / Genel Ekonomik Durum

Genel Ekonomik Durum

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER
 

  2016 2017 2018 2019 2020 2024
             
Kalkınma Hızı % 8.000 10.148 7.705 7.723 7.467 7.004
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, Milyar Birr 1,541.277 1,806.656 2,202.373 2,640.045 3,085.797 5,618.857
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, Milyar Dolar 70.886 75.745 80.279 90.968 99.371 138.040
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, Milyar Dolar, Satın Alma Gücü Paritesine Göre 177.602 199.344 219.545 240.705 264.080 375.989
Kişi Başına GSYİH,  Dolar 777.294 817.490 852.774 951.103 1,022.601 1,333.144
Kişi Başına GSYİH, Satın Alma Gücü Paritesine Göre, Dolar 1,947.471 2,151.456 2,332.157 2,516.666 2,717.579 3,631.174
Toplam Yatırımların GSYİH'daki Payı,(%) 37.999 39.000 39.054 37.546 37.602 35.435
Ortalama Yıllık Enflasyon % 6.628 10.689 13.815 9.271 8.000 8.000
Nüfus, Milyon Kişi 91.196 92.656 94.138 95.644 97.175 103.545
Kamu Gelirlerinin GSYİH'ya Oranı, % 15.884 14.957 13.057 13.744 13.081 13.656
Kamu Harcamalarının GSYİH'ya Oranı, % 18.225 18.247 16.083 16.753 16.107 16.190
Genel Bütçe Dengesi, Milyar Dolar -6.574 -6.551 -5.253 -5.503 -5.367 -4.658
Bütçe Dengesinin GSYİH'ya Oranı, % -9.274 -8.648 -6.543 -6.050 -5.401 -3.374

Kaynak:IMF

GENEL EKONOMİK DURUM VE UYGULANAN POLİTİKALAR
 
GENEL EKONOMİK DURUM VE UYGULANAN POLİTİKALAR
 
Ekonomik Durum
 
Dünyanın ve Afrika’nın en fakir ülkelerinden birisi olan Etiyopya’da 1990’lı yılların başından itibaren serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlenmeye başlanmış ve yapısal reformların uygulanmasına öncelik verilmiştir. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaretin liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi ve iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi hükümetlerin öncelikli hedefleri arasında yer almıştır.
 
Hükümet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını  geliştirmek amacıyla yoğun bir yatırım sürecine girmiştir. Bunun yanı sıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da yürürlüğe koymuştur. Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da son on yıl içerisnde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşu özelleştirilmiştir.
 
Hükümet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye çekmeye çalışmaktadır. Etiyopya’da tarım sektörü, tekstil ve  deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde de yabancı sermayeye büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
 
Yabancı ve yerli özel sektör yatırımlarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında Yatırım Kanunu (Investment Code) çıkarılmış ve  bu güne kadar bu kanunda bir kaç kez değişiklik yapılmıştır.
 
Etyopya’da 2010 yılının Ağustos ayında 2010-2015 dönemini içeren beş yıllık kalkınma planı yürürlüğe girmiştir. Söz konusu plan Etiyopya’da  sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve yoksulluğun giderilmesi için önemli tedbirleri içermektedir. Bu kalkınma planından önce 2006-2010 döneminde yürütülen  gelişme ve değişim planı (GAP) da  son kalkınma planının uygulanmasında esas teşkil etmiştir. Söz konusu planlarda tarım, sanayi ve altyapı öncelikli konuları teşkil etmekte olup, ülkedeki yaşam standartlarının yükseltilerek yoksulluğun giderilmesinin hizmetler sektöründen ziyade özellikle bu sektörlere önem verilerek sağlanabileceği hususu benimsenmiştir.
 
Plan hedefleri doğrultusunda  tarım sektöründe  yeni arazilerin tarıma açılması, girdi kullanımının artırılması, alt yapının iyileştirilmesi  ve elde edilen üretimin daha iyi koşullarda pazarlanmasının  teşvik edilmesi yoluna gidilmiştir. Özellikle ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan hububat, kahve ve çay gibi ürünlerin üretimlerinin artırılması için büyük çaba gösterilmiştir.
 
Etiyopya’da GSYİH 2017 yılı itibariyle 75,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, 2018 yılında ise 80,3 milyar dolara yükseldiği tahmin edilmektedir.. 2020 yılı GSYİH tahminleri ise 99,4 milyar dolardır. Etiyopya’nın kalkınma hızı ise 2017 yılında %10,1 ile oldukça yüksek düzeyde gerçekleşmiş, 2018 yılında %7,7 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir.. 2020 yılı kalkınma hızı tahminleri ise %7,5 civarındadır.
 
 
Ekonomik Performans
 
Etiyopyadaki son ekonomik veriler ülke ekonomisinin global ekonomik krizin olumsuz etkilerinden kurtulmaya başladığını göstermektedir. Global resesyon Etiyopya’nın hem ihracatını hem de yatırımlarını olumsuz etkilemiştir. Tarım sektöründe son yaşanan gelişmeler ümit verici olup, olumsuz iklim koşullarına rağmen ekilen arazilerdeki ve gübre kullanımındaki artış, son yıllarda tarımsal üretimin beklenenden yüksek gerçekleşmesini sağlamaktadır. Ülkede enerji üretimi ise son yıllarda faaliyete geçen üç hidroelektrik santrali sayesinde ikiye katlanarak 2 milyar megawata yükselmiştir. Bu santrallerin tam kapasite ile çalışması durumunda enerji üretiminin %50 artış göstereceği belirtilmektedir.
 
Etiyopya’da önümüzdeki yıllarda GSYİH’nın hızlanarak artması beklenmektedir. Tarım sektöründe ve tarıma dayalı sanayi sektörlerindeki gelişmeler genel ekonomiyi olumlu yönde etkileyecektir. Etiyopya’da kullanılabilir enerji üretiminin artması ve pazarlama altyapısının gittikçe iyileşmesi neticesinde ülkede daha fazla üretici pazar için üretim yapmaya başlamış olup, bu sayının önümüzdeki yıllarda da gittikçe artış göstermesi beklenmektedir.
 
Gerçekleştirilen kurumsal reformlar, yeni düzenlemeler ve altyapının giderek iyileşmesi Etiyopya’daki ticari faaliyetleri de daha kolay ve daha ucuz hale gelmeye başlamıştır. Ancak, gerek altyapı ve gerkse mevzuat açısından halen ülkede yapılması gereken bir çok eksiklik söz  konusudur.
 
Ülkede enflasyon giderek azalma göstermiş olup, 2014 yılında %7,4’e gerilemiştir. 2015 yılında %10,1 olan enflasyon oranı 2016 yılında ise IMF tahminlerine göre 6,6’ya  gerilemiştir. 2016 yılında sıkı para politikası ve yüksek tarımsal üretim, özellikle gıdalardaki fiyat artışlarını engelleyerek enflasyonun yüksek çıkmasını engellemiştir. 2017 yılında %10,7’ye yükselen enflasyonun 2018 yılında 13,8’e yükseldiği tahmin edilmekte, 2020 yılında ise %8 civarında gerçekleşmesi tahmin edilmektedir.
 
İstihdam
 
Etiyopya dünyanın en fakir ülkelerinden birisi olması nedeniyle ortalama insan ömrü de oldukça düşük düzeylerdedir. Ülkede genç nüfusun oldukça yüksek düzeylerde bulunması çalışabilecek durumdaki insan sayısınını da oldukça yüksek düzeylerde olmasına neden olmaktadır. Ancak Etiyopya’nın son derece geri kalmış olması ekonominin büyük ölçüde tarıma dayalı olması ve sanayi  ve hizmetler sektörünün de gelişme göstermemiş olması nedeniyle ülkede iş imkanlarını da oldukça sınırlı kılmaktadır.  Etiyopya’nın istihdam rakamlarına ilişkin gerçekçi veriler bulunmamakta ancak, dünyada işsizliğin en yoğun olduğu ülkelerden birisi olarak bilinmektedir. Bazı kaynakların yapmış olduğu tahminlere göre ülkede işsizlik oranları %40’ın üzerindedir. Özellikle Global kriz yıllarında bu rakamın %50’lerin üzerine çıktığı bildirilmektedir.
 
Ülkede eğitim düzeyinin son derece yetersiz olması yetişmiş kalifiye eleman miktarını da sınırlamaktadır. İş arayanların çok büyük bir kısmı vasıfsız eleman statüsündedir.
 
40 milyondan fazla işgücünün bulunduğu Etiyopya’da tarım sektörü, ülke ekonomisinde çok önemli bir yere sahip olması nedeniyle istihdamın da en yoğun olduğu sektördür. Toplam istihdamın yaklaşık %80’i tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Tarım sektöründen sonra istihdamda hizmet sektörü %13’lük payı ile ikinci sırada yer almakta son derece geri kalmış sanayi sektörü ise %7’lik pay ile istihdama katkıda bulunmaktadır.
 
 
 
 
Ekonomik Kuruluşlarla İlişkiler
 
Etiyopya Afrika Birliği’nin önemli bir ülkesidir. Eski Etiyopya kralı Haile  Selassie Afrika Birliği’nin kurulmasında en önemli şahıslardan birisi olmuştur. Bugün Afrika Birliği’nin merkezi başkent Addis Ababa’dadır.
 
Etiyopya Avrupa Birliği, Afrika Karayip ve Pasifik (AKP) ülkeleri ile bölgesel işbirliği sürecinde bulunmakta ve Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (EOA) akdetmektedir. Etiyopya, AKP ülke grubu içerisinde Doğu-Güney Afrika bölge grubunda (ESA) yer almakta olup, AB ile ESA  23 kasım 2007 tarihinde bir Ekonomik Ortaklık Anlaşması parafe etmiştir.
 
Dünya Ticaret Örgütüne 2003 yılında üyelik için başvuruda bulunan Etiyopya, şu anda DTÖ’de gözlemci statüsünde bulunmaktadır. Yakın zamanda DTÖ üyeliğinin gerçekleşmesi beklenmektedir. Etiyopya 300 milyon nüfuslu Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı (COMESA) üyesi olup, aynı zamanda Kenya, Sudan, Somali ve Djibouti ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. Etiyopya, IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan büyük oranda yardım almaktadır.
 
Dünya  Bankası Etiyopya’ya hem hibe hem de kredi olarak çeşitli yardımlarda bulunmakta olup, Dünya Bankası halihazırda Etiyopya’da çok sayıda aktif proje uygulamaktadır. Bu projeler başta yol, su ve haberleşme olmak üzere altyapının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, fakirlikle mücadele, tarım sektörü ve özel sektörün geliştirilmesi, iş ortamının iyileştirmesi, rekabetin artırılması ve HIV/AIDS ile mücadeleyi amaçlamaktadır. Dünya Bankasının  Etiyopya’ya tahsis ettiği kredilerin sektörel dağılımına bakıldığına %41’i altyapı, %26’sı acil durumlar, %10’u tarım, %9’u sağlık, %5’i eğitim ve %8’i sosyal hizmetlerden oluşmaktadır.
 
1945 yılından beri Uluslararsı Para Fonuna üye olan  Etiyopya 2001 yılından bu yana IMF’nin Yüksek Borçlu Yoksul Ülkeleri Borçtan Arındırma İnsiyatifi (Heavily Indebted Poor Countries Debt Relief Initiative-HIPC) kapsamındadır. Bu doğrultuda IMF, Etiyopya ile Yoksulluğu Azaltma ve Etiyopya’yı Kalkındırma Anlaşması imzalamış olup, üyeliğinden bu yana fondan Etyopya’ya çeşitli şekillerde kredi ve destekler temin edilmiştir.
 
Afrika Kalkınma Bankası’na da üye olan Etiyopya’ya sözkonusu bankadan   yapılan ödemeler toplam 2 milyar doları aşmıştır.
 
Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri:
 
ACP, AfDB, AU, COMESA, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IGAD, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MINURCAT, NAM, OPCW, PCA, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIL, UNOCI, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO (gözlemci)
 
 
5-EKONOMİK SEKTÖRLER
 
Tarım
 
Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH’nın % 43’ünü, ihracatının %90’ını ve istihdamının %80’ini karşılayan  tarıma dayanmaktadır.  Ülkede ekilebilen alanların yalnızca 1/5’i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar hemen hemen tamamen yağmur ile sulanmaktadır.  Ancak, bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Ülkede büyük ölçüde sulama yatırımlarına  ihtiyaç duyulmaktadır. Tarım sektöründe, sık sık ortaya çıkan kuraklık ve uygulanan kötü tarım teknikleri nedeniyle büyük güçlükler yaşanmaktadır. Tarımda makineleşme oldukça sınırlı olup  gübre, ilaç ve sertifikalı tohum kullanma oranı da son derece düşüktür. Ayrıca, Etiyopya dünyadan önemli ölçüde gıda yardımları almaktadır.
 
Etiyopya’da 2000’li yılların sonlarında tarımsal üretim önemli ölçüde artmıştır. Ülkede  tarımsal üretimi artırılarak kendine  yeterliliğin yükseltilmesi amacıyla çeşitli tedbirler alınarak uygulamaya konulmaktadır. Bu tedbirler arasında, kıtlığı erken uyarma sistemi, tarıma yönelik hizmetlerin artırılması ve çeşitli tarımsal girdilerin daha geniş alanlarda kullanımının sağlanmasına yönelik tedbirler de bulunmaktadır.
 
Etiyopya’da tarım sektöründe büyük ölçekli işletmeler yaygın değildir. İşletmeler genellikle küçük ölçekli olup, çiftçiler üretimlerini büyük ölçüde kendi iç tüketimleri için yapmakta, pazar için üretim oldukça sınırlı kalmaktadır. Ülkenin tarım sektöründe özellikle yabancı yatırımcılar için cazip imkanlar söz konusudur.    
 
Etiyopya’da tarımsal üretimde tahıllar, kahve,  bakliyat,  yağlı tohumlar, şeker kamışı, meyve ve sebze, kesme çiçek ve pamuk önemli yer tutan ürünlerdir. 
 
Etiyopya dünya bakla üretiminde 2. sırada, susam üretiminde 5.sırada, kahve üretiminde, 6. sırada, bakliyat üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Tahıl ve bakliyat tamamen iç tüketimde kullanılmakta,  yağlı tohumlar ile daha az miktarda olmak üzere bazı meyve (özellikle tropikal meyveler)ve sebzeler de özellikle komşu ülkelere ve Avrupa’ya ihraç edilmektedir. Kesme çiçek üretimi Etiyopya’da son yıllarda önem kazanmış ve özellikle Avrupa’lı firmalar da bu ülkede kesme çiçek üretiminde bulunmaya başlamışlardır. Üretilen kesme çiçekler  özellikle Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir.
 
Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir. Tahminlere göre kahvenin Etiyopya’nın GSYİH’na katkısı %10 civarındadır. 15 milyondan fazla bir nüfus  kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır.
 
Hayvansal üretimde ise özellikle büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önem kazanmıştır. Etiyopya toplam hayvan varlığı bakımından Afrika’nın ilk bir kaç ülkesinden biri olup dünya sıralamasında  da  ilk  sıralarda yer almaktadır. 51 milyon sığır varlığıyla ülkemizin 5 katı sığır mevcuduna sahip olan Etiyopya, sığır varlığı açısından dünyada 5. sırada yer almaktadır. Keçi varlığı açısından da dünya sıralamasında yine 5. sırada yer alan Etiyopya, koyun varlığı açısından da 8. sırada yer almaktadır. Ülkede hayvancılık sektörü salgın hastalıklar ve kuraklıktan olumsuz etkilenmektedir.
 
Etiyopya tarımında önem taşıyan diğer bir faaliyet arıcılıktır. Arı kovanı mevcudu bakımından Çin ve Türkiye’nin ardından üçüncü sırada yer almakta,  dünya bal mumu üretiminde 2. sırada, bal üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır.
 
Sahip olduğu hayvan varlığı nedeniyle hayvan deri ve postları üretimi de oldukça yüksek olup, bu ürünler  ülkenin  önemli ihraç kalemleri arasında yer almaktadır.  
 
Etiyopya’da tarım sektöründe kullanılan girdilerin önemli bir kısmı ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle tarım sektörüne yönelik gübre, ilaç, tohum, yem ve tarım alet ve makinaları gibi girdilerde  Etiyopya, önemli bir ihraç pazarı olup, bu sektörlerde yatırım açısından da büyük imkanlar sunmaktadır.  
 
 
Sanayi sektörü
 
Etyopya’da  sanayi sektörü GSYİH’nın %14’ünü oluşturmakta ve yıllık ortalama %10 civarında gelişme göstermektedir. Istihdamın %7’sini karşılayan sanayi sektöründe devlet halen büyük paya sahip olmakla beraber, özelleştirme faaliyetleri de başlamış ve devam etmektedir. Devletin elinde halen çok sayıda sanayi tesisi bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40’ından fazlasını gıda sanayi üretimi (özellikle bitkisel yağ, unlu  mamüller, şeker  ve alkollü ve alkolsüz içecekler ) oluşturmaktadır. Gıda sanayi üretimi dışında önem taşıyan diğer alt sektörler, tekstil ve hazır giyim, deri, kimya sanayi, ağaç işleme, ilaç sanayi, metal işlemeciliği inşaat malzemeleri ve çimentodur. Sanayi sektörü özellikle başkent Addis Ababa ve Dire Dawa’da yoğunluk kazanmıştır.
 
 
Tekstil sektörü, hem devletin hem de özel sektörün faaliyette bulunduğu sanayi görünümündedir. Sektör ülkede gıda işleme sanayinden sonra en önemli ikinci alt sektör konumundadır. Tekstil sektörü tüm imalat sanayindeki istihdamın  yaklaşık  %30’unu karşılamaktadır. Ülkede yeni tekstil ve konfeksiyon sanayilerinin kurulması hız kazanmış olup, tekstil sektörü yabancı yatırımcılar için cazip sektörler arasında yer almaktadır.
 
Etiyopya’da tekstil sektöründen sonra önem taşıyan alt sektörlerden birisi dericiliktir. Ülkenin yüksek hayvan varlığına paralel olarak deri üretimi de oldukça yüksektir. Ancak dericilik sektöründe de oldukça geri teknolojiler kullanılmakta olup, bu alanda da büyük yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Deri sektöründe hali hazırda ayakkabı, çanta, eldiven , cüzdan ve kısmen de giysi üretimi yapılmaktadır.
 
Etiyopya’da sanayi sektörü bugün için gelişmenin başlangıç aşamalarındadır. Sektörde genellikle eski teknoloji hakim olup rekabet güçleri de oldukça düşük düzeydedir. Son yıllarda devlet sanayi sektörünü canlandırmak amacıyla yeni bir sanayii geliştirme stratejisi kabul etmiş olup, bu strateji devletin elindeki sanayi tesisilerinin özelleştirilmesi yanında ülkede yerli ve yabancı yatırımların da artırılmasına yönelik bir takım tedbirleri içermektedir.
 
Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi az olup, sektörün GSYH’ya katkısı %1 düzeyindedir. Ülkede önemli miktarlarda kömür, demir, tantan, ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir. Fazla miktarlarda olmasa da ülkede altın, platin, bakır, rezervlerinin de olduğu bilinmektedir. Bunların dışında  kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır. Ayrıca son yıllarda metalik olmayan diğer minerallerin  üretiminde ise artışlar görülmüştür.
 
 
Hizmetler Sektörü
 
Etiyopya’da  finansal sektörün liberalizasyonuna pek sıcak yaklaşılmamaktadır. Finansal sektör 1974 devrimiyle millileştirilmiş ve bankacılık sektöründe Etiyopya Ticaret Bankası (CBE) sektörde tek banka olarak monopolleşmiştir. 1990 yılından sonra özel sektörün bankacılık faaliyetlerinde bulunmasına izin verilmiş, ancak uzunca süre yabancı bankalara izin verilmemiştir. Ancak, yerli bankaların rekabette yetersiz kalması nedeniyle IMF’nin baskıları sonucu yabancı bankacılığa da sonradan esneklikler getirilmiştir.
 
Etiyopya’da  özel bankacılığa izin verilmesinden sonra çok sayıda özel banka faaliyete geçmiştir. Bunlar içerisinde Dashen, Awash, Abyssinia, Wegagen, NIB, United, Lion ve Access bankaları ön plana çıkmaktadır. Bu bankalar içerisinde en büyüğü Dashenbanktır. Özel bankaların sektördeki payları gittikçe artış göstermektedir. Etiyopya Merkez Bankası verilerine göre özel sektör bankacılığının kredi pazarındaki payı %40’ın üzerindedir. 
 
1964 yılında kurulmuş bulunan Etiyopya Merkez Bankası, 1990’lı yıllardan itibaren  hazine bonoları ihraç etmekte ve döviz piyasasının tedricen liberalleştirilmesi için çaba sarf etmektedir. 1997 yılından itibaren özel sektör kuruluşları da devlet kurumları yanında döviz piyasasında faaliyet göstermeye başlamıştır. 2001 yılından itibaren de interbankın yerini düzenli çalışan bir döviz borsası almıştır.
 
Etiyopya’da 9’u özel sektöre ve 1 tanesi de kamuya ait olmak üzere 10 sigorta şirketi faaliyet göstermekle birlikte ülkede sigortacılık sektörü verimli çalışamamaktadır. Halkın ve firmaların sigortacılık faaliyetlerine iştiraki sınırlı kalmaktadır. Ülkedeki sigorta şirketlerinin toplam şube sayısı 172’dir.
 
Etiyopya’da turizm sektörü de gittikçe gelişme göstermektedir. Ülkeye gelen turistler çoğunlukla doğa, tarih ve kongre turizmi için gelmektedirler.Ülkeye yıllık 500 bin civarında turist gelmekte ve turizm gelirleri ise 500 milyon dolar civarında bulunmaktadır. Ülkede bir kaç yıl öncesine kadar sınırlı sayıda lüks otel var iken, özellikle yabancı ortaklarla birlikte  lüks otellerin yapımı büyük hız kazanmıştır.  Etiyopya 2017 yılı sonunda 1,5 milyon turist ve 1,5 milyar doların üzerinde  turizm geliri hedeflemektedir.
 
Etiyopya’da hizmetler sektörünün GSYH’ya katkısı %43, istihdama katkısı ise %13 düzeyindedir.
 
 
6-ALTYAPI
 
Etiyopya altyapı konusunda dünyanın en geri kalmış ülkeleri arasında yer almaktadır. Ancak, altyapıdaki gelişmeler açısından geri kalmış ülkeler arasında ön plana çıkan bir ülke görünümündedir.
 
 
Ulaştırma Altyapısı
 
Etiyopya’da ulaştırma altyapısı son derece geri ve yetersiz düzeydedir. Nüfusun %80’i kırsal kesimde yaşamasına rağmen henüz yol ile ulaşılamamış bir çok yerleşim yeri bulunmakta ve Cibuti dışında komşuları olan Kenya, Uganda, Sudan ve Eritre gibi ülkelere de sağlıklı ve gelişmiş bir bağlantı kurulamamış durumdadır. Bu yüzden Etiyopya’daki insanların büyük bir kısmı izole edilmiş bir yaşantı sürmektedirler. Etiyopya’nın yetersiz ve güvenli olmayan ulaştırma altyapısı ekonomik kalkınmasındaki en önemli engellerden birisi olarak görülmekte ve bu durum limanlara ve  pazarlara ulaşmasını da engellemektedir.
 
Bugün Etiyopya’da 1000km2’lik alana düşen yol uzunluğu asfalt yollarda 35,8 km, stablize yollarda ise 121,5 km’dir. Bu rakam Sahra Altı Afrika ülkelerinin ortalaması olan 86,6 km ve 504,7 km’nin dahi altında kalmaktadır. Bu yüzden Etiyopya her yıl GSYH’nın %3’ü gibi oldukça yüksek bir kısmı  yol yapım ve rehabilitasyonuna ayırmaktadır.
 
Ülkede karayolu ulaştırmasının gelişmemiş olması tarımsal potansiyelin de sınırlı miktarda değerlendirlmesine neden olmaktadır.
 
Etiyopya 1998-2000 yıllarında Eritre ile olan savaş sonrası kendisine ait olan Assab limanını kaybetmiş ve bu şekilde deniz ile olan bağlantısı da kesilmiştir. Bu yüzden Etiyopya’ya  deniz yoluyla gelen mallar Cibuti limanına gelmekte ve buradan karayolu veya demiryolu vasıtasıyla Etiyopya’ya ulaşmaktadır. Ağır yük trafiği nedeniyle geçen on yıllık süre içerisinde Cibuti limanının kapasitesi artırılmış, altyapı ihtiyaçları önemli ölçüde giderilmiş  ve limandan Etiyopya’ya uzanan yollarda rehabilitasyon çalışmaları yapılmıştır. Bugün için Etiyopya dış ticaretinin %98’i Cibuti Limanı yoluyla yapılmakta  olup ekonomik açıdan Etiyopya dış ticareti için alternatif limanların bulunmaması nedeniyle kısa ve orta vadede de bu durum devam edecektir. Cibuti limanı Etiyopya’yla Cibuti arasındaki ilişkilerin önemini oldukça artırmaktadır.
 
Etiyopya’nın yolcu ve yük taşımacılığının %95’inden fazlası karayolları ile yapılmaktadır. Etiyopya’da bugünkü sahip olunan yol şebekesinin büyük bir kısmı 1930’lardaki İtalyan işgalinden miras kalan yollardır. Ülkenin ortasından kuzeye giden iki ana yol bakımsızlıktan ve özellikle eritre ile olan savaş sırasında askeri ve diğer yük konvoylarının verdikleri hasarlar nedeniyle büyük ölçüde tahrip olmuş durumdadır.
 
Etiyopya’da yolların rehabilitasyonu ve yeni yolların yapılması ekonomik reform programının ana konularından birisidir. Etiyopyada bugün toplam yol uzunluğu 42 bin km olup bunun %13’ü asfalttır. Etiyopya yol ağı miktarı ve standardı açısından Afrika’nın ortalama standartlarının bile altında kalmaktadır. Yol Geliştirme Programına göre Etiyopya’da 7800 km’lik yeni yol ağına ve 4000 km’lik yolunda acilen rehabilite edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu projelerin  yaklaşık maliyetinin 35 milyar Birr civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yol Geliştirme Programında öncelik ana arterlerin rehabilite edilerek  yeni bölgesel yolların inşa edilmesine verilmektedir. Ayrıca Etiyopya’da  özel sektöründe yol yatırımlarına girebilmesini mümkün kılacak şartların oluşturulmasına çalışılmaktadır. Ancak, Etiyopyalı firmalar nakit sermaye ve yol yapım ekipmanları konusunda oldukça yetersiz olup karayolu yapımında yabancı firmaların iştirakine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkede son yıllarda özellikle Doğu-Batı otoyolunun tamamlanmasına yönelik yoğun çalışmalar göze çarpmaktadır.
 
Etiyopya’daki tek demiryolu hattı Cibuti’den Addis Ababa’ya uzanan 850 km’lik hattır. Bu hat Dire Dawa’dan da geçmektedir. Bu demiryolu hattı ile yılda 800 bin yolcu ve 250 bin ton da yük taşınmaktadır ve bu miktarlar Etiyopya’nın yıllık toplam taşıma trafiğinin %5’i gibi bir orana tekabül etmektedir. Bu demiryolu hattının bakımı yeterince yapılmamakta ve acil olarak kapasitesinin ve güvenliğinin artırlması için rehabilitasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Hükümet özel sektör katılımcısı bulabildiği taktirde ikinci bir hat olarak Awara- Addis Ababa demiryolu hattının inşaasına başlamayı hedeflemektedir.
 
Etiyopya’nın son derece yetersiz ve geri kalmış karayolu ve demiryolu altyapısına karşın havayolu ulaşımı nispeten daha gelişmiş durumdadır. Addis Ababa Afrika Birliği’nin merkezi olması ve Asya, Ortadoğu ve Afrika arasında önemli bir merkez olması nedeniyle hava trafiği açısından da önemli bir merkez konumundadır.  Uluslararası  Bole Havaalanı Afrika’da 1. kategoride yer alan 5 havaalanından birisidir. Geçtiğimiz yıllarda yolcu ve kargo taşımacılığı altyapısı daha da geliştirilen Bole Havaalanı  meyve sebze ve kesme çiçek ihractına da imkan veren bir konuma gelmiştir. Milli havayolu şirketi  Ethiopian Airlines (EAL) yolcu ve kargo taşıma kapaitesini oldukça artırmış olup, yurt dışında 50’nin üzerinde, yurt içinde de 30 civarında farklı noktaya uçuş gerçekleştirmekte ve Afrika’nın en iyi 3 havayolu şirketi arasında bulunmaktadır.
 
 
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Altyapısı
 
Etiyopya’nın oldukça geri düzeyde olan bilgi ve iletişim teknolojileri  altyapısı son yıllarda önemli gelişmeler göstermiştir. Etiyopya’da haberleşme altyapısı üzerinde en fazla durulması gereken konulardan birisi olup, sektörde ciddi düzeyde dış yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Etiyopya’da  1 milyon  civarında sabit telefon ve yaklaşık 43 milyon civarında da mobil telefon kullanıcısı mevcut olup, bu rakam nüfusun yaklaşık %45’ine tekabül etmekte ve  bunların da önemli bir kısmı başkent Addis Ababa ve büyük şehirlerde bulunmaktadır.
 
Ülkede internet kullanımı ise son derece düşük olup, nüfusun  yaklaşık %12’si  internet bağlantısına sahiptir.
 
Etiyopya hükümeti bilgi ve iletişim teknolojilerini ülkedeki açlığa karşı önemli bir silah olarak görmekte ve ülkedeki internet kulanıcı sayısını önemli ölçüde artırmayı hedeflemektedir.
 
 
Enerji Altyapısı
 
Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir. Ülkenin özellikle orta kesimlerinde değerlendirilemeyen yüksek hidroelektrik potansiyeli bulunmaktadır. Ancak hidroenerjiye aşırı bağımlılık ülkede zaman zaman kuraklık sorununu da beraberinde getirmekte ve yağışların yetersiz  olduğu durumlarda enerji üretiminde azalmalar söz konusu olabilmekte, bu durum da uzun süreli elektrik kesintilerine neden olabilmektedir. Bu durumdan özellikle sanayi sektörünü olumsuz etkilemektedir.
 
Etiyopya’da enerji üretimine elverişli 9 adet nehir bulunmakta olup, bu nehirler üzerinde yeni baraj inşaatları devam etmekte, bir kısım baraj inşaatları da projelendirilmiş durumdadır. Ancak sınırlı kaynaklar inşa halindeki barajların hedeflenen sürelerde faaliyete geçmesini engellemektedir. Güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir.
 
Ülkede hidroenerji potansiyeli yeterince değerlendirilebildiği taktirde, düşük maliyetiyle birlikte, Etiyopya’nın Afrika’nın en önemli hidroenerji ihraç eden ülkelerinden birisi olabileceği uluslararası çevrelerce kabul edilmektedir.
 
 
Su ve Sulama Altyapısı
 
Etiyopya’da suya yapılan yatırımlar da son derece yetersiz olup su ve sulama altyapısı konusunda dünyanın en geri kalmış ülkelerinden birisidir. Nüfusun %68’i halen yüzey sularından ihtiyacını karşılamakta, ev ve barınaklarda şebeke suları kullanımı son derece kısıtlı kalmaktadır. İnsanların %60’ından fazlası da tuvalet ihtiyacını açıkta gidermektedir. Ülkede insanların yaşadığı mahallere suyun ulaştırılarak sağlıklı bir su tüketiminin sağlanması ülkenin en önemli hedeflerinden olup, bu durum hükümetlerin üzerinde durduğu en önemli konular arasındadır.
 
Ülkede tarımsal arazilerin sulama imkanları da hemen hemen hiç gelişmemiş olup, bugün tarıma elverişli arazilerin ancak %3’ü sulanabilmektedir. Bu sulamanın da önemli bir kısmı çiftçilerin kendi imkanlarıyla geliştirdikleri sulamalardan oluşmaktadır. Bu durum ülkede tarımın tamamen doğal yağışlara bağlı olarak yapılmasını zorunlu kılmakta ve bu durum sektörde verimliliği düşürerek rekabetçi ürün üretimini engellemektedir.  Rekabetçi olmayan üretim dış pazarlara girişi de zorlaştırmaktadır. Etiyopya’da yüksek yatırım maliyetleri nedeniyle sulama yatırımlarına fazla kaynak ayrılamamaktadır.

Sitemizde ve uygulamamızda çerezler kullanılmaktadır. Buradan İnceleyebilirsiniz..