Dış Ticaret
GENEL DIŞ TİCARETİ
Etiyopya dünyada en az gelişmiş ülkelerden biridir. Diğer az gelişmiş ülkeler gibi Etiyopya’da da tarım sektörü tek büyük sektör konumunda olup, sektörün performansı tüm ekonominin performansına yön vermektedir. Sanayi sektörü ise gelişmenin başlangıç aşamalarındadır. Tarım sektörü dışında önemli bir üretim gücü bulunmayan Etiyopya sanayi ürünlerinin hemen hemen tamamına yakınını ithal etmektedir. Tarımsal ürünlerden elde ettiği ihracat geliri ile sanayi ürünleri ithalatını karşılayamayan Etiyopya ,kronik bir biçimde dış ticaret açığı vermektedir. 2014 yılından itibaren 10 milyar doların üzerine çıkan dış ticaret açığının önümüzdeki yıllarda da devam etmesi beklenmektedir.
ITC verilerine göre Etiyopya’nın 2006 yılında 1 milyar dolar civarında gerçekleşen ihracatının 2014 yılında 3 milyar dolara ulaştığı 2017 yılında ise yaklaşık 2,9 milyar dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Etiyopya’nın 2006 yılında 5 milyar dolar civarında bulunan ithalatının ise 2016 yılında 16,4 milyar dolarla maksimum değerine ulaşmış, 2017 yılında ise 14,7 milyar dolara gerilediği görülmektedir.
Etiyopya’nın Dış Ticareti (milyon dolar)
2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
İhracat (milyon $) | 2.591 | 2.978 | 2.697 | 2.616 | 2.863 |
İthalat (milyon $) | 10.955 | 14.718 | 16.283 | 16.408 | 14.692 |
Dış ticaret hacmi (milyon $) | 13.546 | 17.696 | 18.980 | 19.024 | 17.555 |
Dış ticaret dengesi (milyon $) | -8.364 | -11.740 | -13.586 | -13.793 | -11.830 |
Kaynak: Trade Map-ITC
Etiyopya’nın ihracatının çok büyük bir bölümü tarımsal ürünlere dayanmaktadır. 2017 yılında genel olarak en önemli ihraç ürünleri kahve, susam ve diğer yağlı tohumlar, sebzeler bakliyat ve kesme çiçektir. İlk 5 ürünün ihracatı toplam ihracatın %70’inden fazlasını oluşturmaktadır. Etiyopya kahveyi en çok Almanya, Arabistan, ABD, Belçika ve Japonya’ya, susamı en çok Çin, İsrail, BAE, Türkiye ve Vietnam’a; sebzeyi Somali, Cibuti, Arabistan, BAE ve Yemen’e; bakliyatı Vietnam, Endonezya, Pakistan, BAE ve Kenya’ya; Kesme çiçeği ise en çok Hollanda, Arabistan, İngiltere, Norveç ve Japonya’ya ihraç etmektedir.
Son yıllarda Etiyopya’nın ihracatta yüzünü güldüren ve en hızlı gelişme gösteren sektör çiçekçilik olmuştur. 2000 yılında 1 firma ile ihracata başlayan sektör günümüzde 100’e yakın üretici-ihracatçıya sahiptir. 2005 yılında sadece 12 milyon dolar olan kesme çiçek ihracatı 2017 yılında 200 milyon dolara ulaşmıştır.
Önemli diğer bir ihraç kalemi olan canlı hayvan veya bunların etlerinin tamamına yakını civardaki müslüman ülkelere ihraç edilirken deriler AB ve Uzak Doğu ülkelerine satılmaktadır.
Etiyopya’nın İhracatında Önemli Ürünler (Bin dolar)
GTİP | 2015 | 2016 | 2017 | |
'TOTAL | TOPLAM | 2,697,080 | 2,615,931 | 2,862,593 |
'0901 | Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları, içinde herhangi bir oranda kahve bulunup kahve yerine kullanılan ürünler | 775,392 | 725,390 | 937,963 |
'1207 | Diğer yağlı tohumlar ve meyveler | 430,756 | 480,389 | 417,208 |
'0709 | Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş) | 251,705 | 256,894 | 241,447 |
'0713 | Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) | 193,339 | 220,613 | 238,347 |
'0603 | Buket yapmaya elverişli veya süs amacına uygun kesme çiçek ve çiçek tomurcukları | 194,738 | 190,976 | 196,620 |
'7108 | Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) | 140,869 | 108,788 | 111,094 |
'0204 | Koyun ve keçi etleri (taze, soğutulmuş veya donduruImuş) | 92,356 | 89,738 | 88,497 |
'8517 | Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar | 4,409 | 19,424 | 54,963 |
'0102 | Canlı büyükbaş hayvanlar (at, eşek, katır ve bardolar hariç) | 86,934 | 70,314 | 38,647 |
'6405 | Diğer ayakkabılar | 29,280 | 34,358 | 38,378 |
'4113 | Diğer hayvanların dabaklama veya ara kurutmadan sonra ileri derecede hazırlanmış deri ve köseleleri | 26,079 | 29,531 | 38,265 |
'4112 | Koyun veya kuzuların dabaklama veya ara kurutmadan sonra ileri derecede hazırlanmış deri ve köseleleri | 57,531 | 36,794 | 34,525 |
'0602 | Diğer canlı bitkiler (kökleri dahil) çelikler, aşı kalem ve gözleri; mantar miselleri | 22,763 | 25,179 | 25,308 |
'0701 | Patates (taze/soğutulmuş) | 19,579 | 19,982 | 23,947 |
'1201 | Soya fasulyesi | 14,693 | 30,956 | 23,106 |
'1005 | Mısır | 138 | 0 | 21,515 |
'0104 | Canlı koyun ve keçiler | 39,633 | 9,909 | 16,315 |
'0712 | Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, kırılmış, toz halinde) | 12,793 | 10,977 | 15,491 |
'2523 | Çimento | 12,555 | 12,715 | 14,240 |
'7103 | Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar | 14,186 | 8,051 | 13,756 |
'6204 | Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzme kıyafetleri hariç) | 2,126 | 6,594 | 12,257 |
'1301 | Lak, tabii sakızlar, reçineler ve sakız reçineler ve yağ reçineler (pelesenkler gibi) | 10,189 | 8,985 | 12,026 |
'1905 | Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamüller, hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç kağıdı vb | 10,553 | 11,134 | 11,703 |
'6109 | Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme) | 7,817 | 8,730 | 11,508 |
'0904 | Piper, capsicum ve pimenta cinsi biberler (kurutulmuş, ezilmiş veya öğütülmüş) | 8,704 | 15,426 | 10,743 |
'0702 | Domates (taze/soğutulmuş) | 9,455 | 8,949 | 9,006 |
'5209 | Pamuklu mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla pamuk içeren ve m2 ağırlığı 200 gr. ı geçenler) | 2,800 | 2,111 | 8,146 |
'0910 | Zencefil, safran, zerdeçal, kekik, defne yaprakları, köri ve diğer baharat | 9,121 | 7,182 | 7,426 |
'0106 | Canlı diğer hayvanlar | 33,846 | 10,510 | 6,782 |
'2615 | Niyobyum, tantalyum, vanadyum, zirkonyum cevherleri vb. konsantreleri | 6,287 | 6,249 | 6,506 |
'1703 | Şeker ekstraksiyonundan veya rafinajından elde edilen melaslar | 0 | 5,707 | 6,062 |
'4203 | Tabii veya terkip yoluyla elde edilen deri ve köseleden giyim eşyası ve aksesuarı | 4,627 | 4,871 | 5,394 |
'6203 | Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort (yüzme kıyafeti hariç) | 1,494 | 3,677 | 5,384 |
'0202 | Sığır eti (dondurulmuş) | 147 | 2,155 | 5,352 |
'6105 | Erkekler ve erkek çocuklar için gömlekler (örme) | 3,608 | 3,271 | 5,215 |
Kaynak: Trade Map-ITC
Etiyopya’nın en çok ihracat yaptığı ülkeler başta Çin olmak üzere Somali, ABD ve S. Arabistan’dır. Ülkemiz ise Etiyopya’nın ihracatında %1,5’luk payı ile 20. sırada yer almaktadır.
Etiyopya’nın Başlıca Ülkeler İtibariyle İhracatı (1000$)
ÜLKELER | 2015 | 2016 | 2017 |
TOPLAM | 2,697,080 | 2,615,931 | 2,862,593 |
Çin | 304,842 | 355,170 | 288,164 |
Somali | 303,581 | 271,215 | 243,590 |
ABD | 190,424 | 180,021 | 227,292 |
Sudi Arabistan | 197,213 | 184,655 | 206,154 |
Almanya | 212,977 | 166,771 | 195,085 |
Hollanda | 190,025 | 181,403 | 188,862 |
B.A.E. | 87,357 | 91,159 | 127,638 |
İsviçre | 142,666 | 110,696 | 111,567 |
Japonya | 70,180 | 72,513 | 101,134 |
Cibuti | 94,191 | 109,249 | 95,996 |
Belçika | 57,392 | 64,948 | 95,018 |
İsrail | 83,410 | 63,784 | 79,927 |
Vietnam | 10,214 | 43,591 | 70,135 |
Kenya | 31,738 | 30,854 | 67,717 |
İtalya | 54,503 | 53,393 | 61,319 |
United Kingdom | 40,256 | 49,190 | 55,082 |
Korea, Republic of | 43,879 | 50,788 | 54,884 |
Sudan | 80,254 | 50,392 | 54,781 |
India | 64,909 | 68,378 | 44,693 |
Turkey | 42,346 | 23,935 | 41,822 |
Kaynak:ITC, Trademap,
Etiyopya’nın ithalatının büyük bir bölümünü sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Petrol yağları ithalatı ilk sırada olup, yıllar itibariyle değişmekle beraber toplam ithalatın %8-15’ini oluşturmaktadır. Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, telefon cihazları, palm yağı, tıbbi ilaçlar, binek otomobilleri, gübreler, demir çelik ürünleri buğday ve turbo jetler büyük çapta ithal edilen önemli ürünlerdir. Etiyopya tarımsal ürün olarak en çok buğday ve palm yağı ithal etmektedir. Bu iki tarım ürününün ithalatı toplam ithalatında %6-7 gibi önemli bir orana ulaşmaktadır.
Eityopya’nın İthalatında Önemli Ürünler (Bin dolar)
GTİP | ÜRÜN ADI | 2015 | 2016 | 2017 |
TÜM ÜRÜNLER | 16,282,654 | 16,408,484 | 14,692,143 | |
'2710 | Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar | 1,363,665 | 1,277,822 | 1,052,512 |
'8704 | Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar | 697,759 | 641,825 | 668,643 |
'3004 | Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) | 445,965 | 537,596 | 456,989 |
'1511 | Palm yağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 422,342 | 441,306 | 436,080 |
'8407 | Kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya döner pistonlu motorlar (patlamalı motor) | 15,295 | 289,263 | 355,878 |
'8703 | Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış rabaları dahil) | 286,646 | 329,244 | 342,637 |
'1001 | Buğday ve mahlut | 363,151 | 723,920 | 322,015 |
'3105 | Azot, fosfor ve potasyumun ikisini veya üçünü içeren mineral veya kimyasal gübreler | 246,777 | 361,363 | 300,482 |
'8411 | Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz türbinleri | 443,200 | 331,559 | 263,490 |
'7308 | Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb. | 334,913 | 330,111 | 244,861 |
'8802 | Helikopterler, uçaklar vb; uzay araçları (uydular dahil), uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları | 7,265 | 290,570 | 209,528 |
'1701 | Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde) | 176,355 | 235,517 | 192,579 |
'8504 | Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; redresörler) ve endüktörler | 281,189 | 161,681 | 187,817 |
'1006 | Pirinç | 157,645 | 170,686 | 185,480 |
'7214 | Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş, sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra burulmuş olanIar dahil) | 307,122 | 244,069 | 183,679 |
'8429 | Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb | 209,221 | 156,882 | 182,882 |
'8471 | Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak. | 109,668 | 150,632 | 170,265 |
'7210 | Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar (kaplanmış olanlar) | 147,117 | 182,026 | 168,094 |
'4011 | Kauçuktan yeni dış lastikler | 154,038 | 166,976 | 164,662 |
'8537 | Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, panolar, konsollar, kabinler, diğer mesnetler ve sayısal kontrol cihazları | 89,675 | 92,844 | 154,219 |
'7207 | Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller | 134,504 | 154,184 | 152,693 |
'3917 | Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları (manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.) | 68,921 | 72,642 | 143,505 |
'8544 | İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar | 141,780 | 158,992 | 135,052 |
'8517 | Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar | 1,206,918 | 225,344 | 132,818 |
'8702 | 10 veya daha fazla kişi taşımaya mahsus (sürücü dahil) motorlu taşıtlar | 177,884 | 132,187 | 129,892 |
'7209 | Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri (genişliği > 600 mm, soğuk haddelenmiş, kaplanmamış) | 107,567 | 113,985 | 110,943 |
'8803 | 88.01 ve 88.02 Pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları | 99,462 | 205,339 | 110,496 |
'1007 | Tane darı (koca darı) | 61,923 | 59,231 | 103,911 |
'8438 | Yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması veya imaline mahsus makina ve cihazlar | 73,040 | 137,801 | 101,455 |
'7208 | Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri (genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş) (kaplanmamış) | 88,246 | 72,328 | 98,392 |
'3901 | Etilen polimerleri (ilk şekillerde) | 107,276 | 92,016 | 96,350 |
'3808 | Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici,sürgünleri önleyici, bitkilerin büyümesini düzenleyici ürünler | 77,641 | 101,600 | 95,752 |
'3902 | Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) | 74,587 | 77,952 | 86,982 |
'8421 | Santrifüjler; sıvıların veya gazların fiItre edilmesine veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar | 72,213 | 114,137 | 85,939 |
'5407 | Sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucat | 91,124 | 96,261 | 84,738 |
'8481 | Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve benzeri cihazlar | 33,924 | 61,720 | 83,304 |
Kaynak: Trade Map-ITC
Etiyopya’nın 2017 yılı toplam ithalatında Çin ilk sırayı almakta, bu ülkeyi sırasıyla ABD, Hindistan, Japonya, İtalya ve Türkiye takip etmektedir. Türkiye’nin Etiyopya’nın ithalatındaki payı %4’ün üzerindedir.
Etiyopya’nın Başlıca Ülkeler İtibariyle İthalatı (1000$)
ÜLKELER | 2015 | 2016 | 2017 |
TOPLAM | 16,282,654 | 16,408,484 | 14,692,143 |
Çin | 6,073,161 | 5,088,933 | 4,858,471 |
ABD | 884,023 | 1,536,832 | 1,211,235 |
Hindistan | 1,151,499 | 1,301,920 | 1,090,717 |
Japonya | 705,380 | 659,049 | 680,158 |
İtalya | 490,705 | 705,332 | 645,182 |
Türkiye | 515,412 | 573,547 | 599,027 |
Kuveyt | 753,143 | 545,696 | 565,457 |
Sudi Arabistan | 486,862 | 368,790 | 452,866 |
Malezya | 172,985 | 290,317 | 340,706 |
Fas | 196,020 | 198,178 | 286,425 |
Endonezya | 404,014 | 324,039 | 261,679 |
B.A.E. | 371,869 | 393,895 | 260,555 |
Almanya | 321,438 | 342,099 | 232,168 |
Hollanda | 220,769 | 182,585 | 215,961 |
G. Afrika Cum. | 160,711 | 154,344 | 203,974 |
United Kingdom | 181,815 | 205,943 | 192,059 |
Kaynak: ITC Trademap