Firmalar - Ethiopia

Genel Bilgiler

TEMEL SOSYAL GÖSTERGELER 


 

Kaynak:Economist Intelligence Unit Country Report, Ethiopia, www.imf.org
 


TARİHİ, İDARİ Ve SİYASİ DURUM
 
Tarihi, Siyasi ve İdari Durum
 
Etiyopya Afrika Kıtasında  3000 yıllık en eski medeniyete sahip olup, tarihte hiç bir zaman sömürge olmamış bir doğu Afrika ülkesidir. Etiyopya’nın M.Ö. 1237 yılında kurulduğu tarihçilerce iddia edilmektedir. Bügünkü anlamda  M.Ö. 8. yüzyılda Etiyopya üzerinde kurulan ilk devlet Diamat Krallığıdır. Bu krallığın M.Ö. 1. yüzyılda çökmesiyle yerine Aksum Krallığı kurulmuştur. Bügünkü Etiyopya 1955 yılında kabul edilen Anayasa ile Etiyopya Federal Demokratik  Cumhuriyeti  adını almıştır.
 
1934-41 dönemindeki İtalyan işgali hariç tutulursa Afrika ülkeleri içinde sömürgeci yönetim altında idare edilmeyen tek ülke Etiyopya’dır ve uzun bir süre monarşi ile yönetilmiştir. 1974 yılında askeri cunta, the Derg, 1930 yılından beri hüküm süren İmparator Haile Salassie’yi tahtından indirerek sosyalist bir devlet kurmuştur. Kanlı darbeler, isyanlar, uzun süren kuraklık yılları ve toplu iltica sorunlarının var olduğu Etiyopya’da, 1991 yılında isyancı güçlerin Etiyopya Halkın Devrimci Demokratik Cephesi (Etiyopyan People's Revolutionary Democratic Front -EPRDF) altında bir koalisyon kurmaları ile bu rejim de devrilmiştir. Askeri cuntanın devrilmesi ile politik ve ekonomik açıdan istikrarlı bir döneme girilmiş ve ülke Afrika’nın en istikrarlı ülkelerinden birisi haline gelmiştir. Ülkede Anayasa 1994 yılında yürürlüğe konmuş olup, ülkede çok partili  parlamenter bir idari yapı sözkonusudur. Anayasaya göre  meclis iki bölümden  oluşmaktadır: Tüm ülkeyi temsil eden federal  milletvekilleri  ve  bölgelerini temsil eden federe milletvekilleri. Federal milletvekilleri   federe milletvekillerine göre daha fazla yetkiye sahiptirler.
 
 
Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti 9 federal bölgeye  ve iki büyükşehir şehir (Addis Ababa ve Dire Dawa)  idaresine ayrılmıştır. Gerek nüfus ve  gerekse ekonomik açıdan en önemli bölgeler Oromiya ve Amhara’dır. Büyükşehirler ise Addis Ababa ve Dire Dawa’dır. Geçmiş yıllardaki deneyimler göz önüne alınarak idari yetkiler ciddi ölçülerde bölgelere ve iki büyükşehirde de il yönetimlerine bırakılmıştır. 
 
Yaklaşık 100 milyonluk nüfusu ile Etiyopya Nijerya’dan sonra Afrika’nın en kalabalık ikinci ülkesi konumundadır. Etiyopya gittikçe artış göstermesine rağmen kişi başına düşen geliriyle UNDP’nin en yoksul ülkeleri arasında yer almaktadır. Etiyopya ekonomisi, limanlara olan uzaklığı, doğal kaynaklarının ve altyapısının yetersizliği, kuraklık ve Eritre ile yaşadığı anlaşmazlıklardan dolayı yeterli gelişme gösterememiştir. 1991 yılına kadar Etiyopya’nın bir parçası olan Eritre ile Mayıs 1998 ile Aralık 2000 arasında sürekli çatışmalar söz konusu olmuştur.  Aralık 2002’de Eritre ile Barış Anlaşması imzalanmış olmasına rağmen durum hassasiyetini korumaya devam etmekte ve özellikle var olan sınır probleminin kısa vadede çözümü de mümkün görülmemektedir. Diğer taraftan Etiyopya zayıf durumda olan Somali’deki  geçici federal hükümete yardım etmek amacıyla 2006 yılında bu ülkeye müdahalede bulunmuş, Afrika Birliği Barış Gücünün bölgeye intikalinin gecikmesi nedeniyle Etyopya birlikleri planlanandan daha uzun süre Somali’de kalmıştır
 
 
3-NÜFUS, EĞİTİM Ve COĞRAFİK YAPI
 
Nüfus-Etnik Yapı
 
Etiyopya Afrika’nın en fazla nüfusa sahip ülkelerinden birisidir. 2005 yılında 69,1 milyon olarak gerçekleşen nüfus, 2010 yılında 83 milyon olarak  gerçekleşmiştir. 2017 yılında 92,7 milyon olan Etiyopya’nın nüfusu 2019 yılı itibariyle tahminen 95,6 milyona ulaşmıştır. Etiyopya’da yıllık nüfus artış hızı %3’ün üzerinde olup, nüfusun  % 80’i  kırsal bölgelerde,  kalan %20’i ise şehir ve ilçelerde yaşamaktadır. Son 15-20 yıl içerisinde yüz binlerce Etiyopya’lı ABD’ye göç etmiş ve özellikle Los Angles ve Washington DC’ye yerleştirilmişlerdir. Önemli bir Etiyopya’lı nüfus da Avrupa Birliği ülkelerinde yaşamaktadır. Etiyopya oldukça genç bir nüfusa sahip olup, toplam nüfusun %46,1’i 15 yaşın altında, %51,2’si 15-64 yaş arasında olup, 65 yaş ve üzerindeki nüfus ise sadece %2,7’dir. Ortalama ömür 55,4 yıl olup, bu rakam erkeklerde 52,9 yıl, kadınlarda ise 57,9 yıldır.
 
Federal anayasaya göre Etiyopya, etnik kökenlerine bağlı olarak  eyaletlere  bölünmüş ise de, hiç bir eyelet etnik köken açısından tam homojen bir yapıya sahip değildir. Hatta bazı eyaletlerde çok farklı etnik kökenli insanlar  bir arada bulunmaktadır. Etyopya’da 64 farklı etnik grup bulunmakta olup, en büyük etnik grup Oromo’dur. Ülke nüfusunun %40’ı Oromo kabilesine aittir. Diğer etnik gruplar ise Amhara %25, Sidama %9, Tigre %7, Somali %6, Wolaita %4,  Afar %4, Gurage %2 ve diğerleri %3’dür. Oromolar çoğunlukla orta ve güney kesimlerde yerleşik iken, Amhara ve Tigreler ülkenin  kuzey bölümünde, Sidamalar kuzeybatıda, Somaliler güneydoğuda, Afarlar ise çoğunlukla kuzeydoğuda yerleşiktirler.
 
Etiyopya’da nüfusun %45’i hıristiyan, %50’si müslüman ve geri kalan %5’lik kesim ise yerel inanışlara sahiptir. Hıristiyanların %85’i Ortodoks, %10’u ise Protestan, %5’i de katoliktir. Müslümanların ise hemen hemen tamamı sunni müslümandır.  
 
Eğitim
 
Etiyopya eğitimli nüfus oranının oldukça düşük olduğu bir ülkedir. Ülkede zorunlu eğitim bulunmamakta, bu yüzden okur yazarlık oranı da son derece düşük kalmaktadır. Ancak, son yıllarda ülkede eğitime önem verilmeye başlanmış, ülkenin gelişme plan ve programlarında eğitim önecelikli konular arasında yer almaya başlamıştır. Bugün ilkokul çağındaki çocukların %70’i, orta düzeyde ise %40’ı eğitime devam etmektedir. Lise düzeyinde eğitime devam etme oranı ise %25 civarındadır. Ülkede okur yazarlık oranı ortalama %45 olup, bu oran erkeklerde %50, kadınlarda ise %40’dır. Okur yazarlık oranı şehirlerde %75 civarında iken, kırsal kesimde %25 civarındadır. Ülkede üniversite mezunlarının sayısı gittikçe artmakta ise de, üniversite mezunu sayısı oldukça düşüktür.
 
 
Coğrafik Yapı
 
Etiyopya yaklaşık 1.1 milyon kilometre karelik bir yüzölçüme sahiptir. Kuzeyinde Eritre, Cibuti ve doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya ile komşuluğu bulunmaktadır. Etiyopya’nın denize sınırı yoktur. Dağlık bölgeler ülkenin kuzey kesimlerinde yer almaktadır. 4500 metre yüksekliğe sahip Ras Dashen, Semien Dağlarında bulunmaktadır.
 
Etiyopya yüksekliği 2000 ve 3000 metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir. Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift Vadisi ülkeyi iki bölüme ayırmaktadır. Rift Vadisinin güney ve güneybatısında çok sayıda göl bulunmaktadır. Etiyopya’da Abay olarak bilinen Nil Nehri ülkeyi kuzeybatıdan girerek yaklaşık 800 km.lik bir yol katetmektedir. Etiyopya’daki en uzun iki nehir güneydoğu istikametinde akan ve yüksek bölgelerden düşük rakımlı bölgelere doğru ilerleyen Awash ve Wabishebelle nehirleridir. Ülkede yaklaşık 3 milyar MW hidroelektrik üretimini mümkün kılan irili ufaklı çok sayıda nehir bulunmaktadır.