Genel Bilgiler
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Yemen, Orta Doğu'da Arap Yarımadası'nın güney batı ucunda yer almaktadır. En aktif nakliye hatlarından biri olan Aden Körfezi üzerinden Kızıldeniz’i Hint Okyanusuna bağlayan Bab el Mandeb boğaz girişine hakim konumuyla stratejik bir öneme sahiptir. Kuzeyde Suudi Arabistan, doğuda Umman ile komşudur. Perim adaları ile birlikte 527.070 km2 alana sahiptir.
Toplam kara sınırı 1.746 km olan Yemen'in kuzeyinde Suudi Arabistan (1.458 km), kuzeydoğusunda ise Umman (288 km) yer almaktadır. Suudi Arabistan ve Yemen arasında uzun süredir devam eden sınır anlaşmazlığı Cidde Antlaşmasının imzalanması ile Haziran 2000'de çözülmüştür. Bu anlaşma, kara ve sahil sınırlarının belirlenmesi ile, önemli miktarda petrol potansiyeli olan Yemen'in doğu çöllerinde bulunan bölgelerinin kullanımını belirlemektedir. İki ülke arasındaki sürtüşmeler ortak sınır güvenliğinin kurulması ile hafifletilmiştir.
Siyasi ve İdari Yapı
Yemen 1517’de Memlüklüler’den Osmanlı yönetimine geçmiştir. 19. yüzyılın ortalarında Yemen’in güney kısmı İngiltere yönetimine girmiştir. I. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı kuzey bölgesinden de çekilmiştir. Kuzey Yemen’de 1962 yılında Yemen Arab Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Güneyde ise 1933 yılında Mısır’ın desteğiyle İngiltere’ye karşı direniş başlamış ve İngiltere’nin 1967 yılında çekilmesi sonucu 1970 yılında Yemen Demokratik Cumhuriyeti kurulmuştur. 1990 yılında iki bölge birleşerek Yemen Cumhuriyeti kurulmuştur.
Yemen Başkanlık sistemiyle yönetilen bir cumhuriyet olup iki meclise sahiptir. Temsilciler Meclisi seçilen 301 üyeden, Şura Konseyi ise atanmış 111 üyeden oluşmaktadır. Başkan devleti temsil etmektedir. Hükümetin başı olan Başbakan Başkan tarafından atanmaktadır. Atanan başbakanın Meclisin üçte ikisi tarafından onaylanması gerekmektedir. Başkan yedi yıllığına, Meclis altı yıllığına seçilmektedir.
Yemen’in siyasi alanda yaşadığı sorunların başında, merkezi hükümet ile ülkenin kuzeyindeki Şii gruplar arasında 2004 yılından beri aralıklı bir şekilde süren ve bir iç savaşa dönüşen çatışmalar gelmektedir.
Yemen’in karşılaştığı bir diğer sorun ise, Aden merkezli Güney Yemen’deki bağımsızlık talepleri ve bu yöndeki sivil eylemlerdir. 1990 yılında imzalanan anlaşmayla San’a merkezli Kuzey Yemen ile Aden merkezli Güney Yemen’in birleşmesi süreci başlamış ve birleşme 1994 yılında kuzeyli askerlerin birleşmeye karşı çıkan ve bağımsızlığını ilan eden Güney Yemen’e müdahalesi ile sağlanmıştır.
El-Kaide’nin Yemen’deki varlığı ve faaliyetleri ülkenin karşı karşıya kaldığı önemli siyasi sorunlardan biri olarak görülmektedir.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Yemen, yaklaşık 25 milyonluk nüfusuyla Suudi Arabistan’dan sonra Arap Yarımadası’ndaki en kalabalık ülkedir. Ortalama %3’lük nüfus artış hızıyla, nüfusu en çok artan ülkeler arasında ön sıralarda yer almaktadır. 20 yıl içerisinde nüfusunun ikiye katlanarak 40 milyonu geçmesi beklenmektedir.
Yemen genç bir nüfusa sahiptir. 14 yaşından küçüklerin toplam nüfus içindeki oranı %43’tür. 25 yaşından küçükler ise toplam nüfusun üçte ikisini oluşturmaktadır.
Hızla artan nüfus, sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Her yıl işgücü piyasasına yeni katılan binlerce kişi işsizliğin çığ gibi büyümesine yol açmaktadır. İşsizlik %50 gibi büyük bir rakama ulaşmıştır. Gençler arasındaki işsizlik ise yaklaşık %75 ile çok daha kötü durumdadır.
Ülkede görülen geniş çaplı işsizliğe rağmen 5-17 yaşları arasındaki 1,3 milyon çocuğun çeşitli işlerde çalıştırıldığı araştırmalarla ortaya konmaktadır.
Okullaşma oranının düşük olması kalifiye işgücü arzında sıkıntı yaratmaktadır. İki milyon civarında Yemenli, Suudi Arabistan ve diğer çevre ülkeler başta olmak üzere yurtdışında çalışmaktadır. Dolayısıyla, yurtdışı çalışma kaynaklı gelir pek çok hane halkının geçim kaynağını oluşturmaktadır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Yemen doğal kaynaklar açısında zengin olmayan bir ülkedir. Doğalgaz kaynaklarını yeni işletmeye başlayan ülke petrol açısından da kısıtlı ve gün geçtikçe azalan bir rezerve sahiptir.
Son yıllarda 10’dan fazla çokuluslu firma potansiyel görülen altın, gümüş, çinko ve kurşun gibi madenlere yönelik faaliyetlerini sürdürmektedir.
Ülkenin en büyük problemi ise artan nüfusun da etkisiyle su sıkıntısıdır. Yağışlar, bazı bölgelerde yoğun görülmesine karşın, ülkenin su ihtiyacını karşılamakta yetersizdir. Bunun sonucunda yer altı suyuna yönelim artmakta ancak her yıl 2 metre düşen su seviyesi nedeniyle zorluklar çekilmektedir.
