Genel Bilgiler
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Slovakya, Orta Avrupa’da yer alan, 1 Ocak 1993’e kadar Çek Cumhuriyeti ile birlikte Çekoslavakya’yı oluşturan ve 2004 yılında AB’ye üye olan bir ülkedir. Soğuk savaşın sona ermesi ve Batı ve Doğu Bloklarının birleşmesiyle Avrupa’nın merkezinde bir konum kazanmıştır. Slovakya’nın batıda Avusturya ve Çek Cumhuriyeti, kuzeyde Çek Cumhuriyeti ve Polonya, doğuda Ukrayna ve güneyde Macaristan ile sınırı bulunmaktadır. En uzun sınırı Macaristan (515 km) en kısa sınırı Ukrayna (90 km) ’yladır.
Başkent Bratislava ülkenin batısında, Tuna nehri kıyısında yerleşik olup, Viyana’ya yaklaşık 60 km, Budapeşte’ye 200 km ve Prag’a 330 km. uzaklıktadır.
Dağlık bir yapıya sahip olan Slovakya’da Karpat dağları ülkenin hemen tamamının kuzey kesimini kaplamaktadır. Bunların arasında yüksek zirveleriyle ülkenin önemli kayak merkezlerine ev sahipliği yapan Tatra Dağları önemli yer tutmaktadır.
Slovakya’da Tuna Nehri’nin haricinde önemli sayılabilecek akarsular Vah ve Hron nehirleridir. Tisa Nehri ise belli yerlerde Macaristan ile aradaki sınırı oluşturur.
Orta Avrupa iklim kuşağında bulunan Slovakya, yazları sıcak ve nemli, kışları ise soğuk ve bol yağışlıdır. Slovakya’da ortalama sıcaklık yaz aylarında 20, kış aylarında ise 0 derece civarındadır. Sıcaklık yaz aylarında 35 dereceye kadar yükselebilmekte, en soğuk aylar olan Ocak ve Şubat’ta ise -5 ile -10 dereceye kadar düşebilmektedir.
Siyasi ve İdari Yapı
Uzun bir tarihi geçmişe sahip olan Slovaklar Slav kökenli olup, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Macar Krallığı’nın içinde yaşamışlardır.
M.Ö. 450 yılından itibaren bugünkü Slovakya’nın yer aldığı bölgede Kelt’ler yerleşmişlerdir. Slavlar’ın bölgeye gelişleri ise M.S. 5. yüzyılda başlamıştır. 10. yüzyılın başlarında Macarlar günümüz Slovakya’sının bulunduğu bölgeyi kendilerine bağlamışlardır. Bölgenin güneyine bu tarihten itibaren etnik Macarlar yerleşmekle birlikte, 13. yüzyıldan itibaren Germenlerin ve daha sonra ise Yahudilerin de gelmesi etnik yapıyı önemli ölçüde değiştirmiştir.
1241 yılındaki Moğol istilası ve bunu müteakip yaşanan açlık nedeniyle bölge nüfusu önemli ölçüde kıyıma uğramıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Macaristan içinde yayılması ve 16. yüzyılda Buda kentini fethetmesi sonrasında Macaristan Krallığı’nın başkenti 1536 yılında o dönemki adıyla Pressburg olan Bratislava’ya taşınmıştır. Türklerin 18. yüzyılda Macaristan’dan çekilmesi ile Slovakya’nın anılan krallık içindeki önemi azalmakla birlikte, Bratislava 1848 yılına kadar Macaristan’ın başkenti olarak kalmıştır.
1848-1849 ihtilali sırasında Slovaklar, Avusturya krallığının Macaristan kısmından ayrılmak ümidiyle dönemin Avusturya İmparatorunu desteklemişler, ancak bu amaçlarında başarıya ulaşamamışlardır. 1867-1918 yılları arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde, “Macarlaştırma” kampanyası sırasında baskılara maruz kalmışlardır.
Slovaklar, Çeklerle birlikte, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, 28 Ekim 1918’de ilk Çekoslovakya devletini kurmuşlardır. (Bu şekilde tarihi Bohemya, Moravya ve Slovakya bölgeleri bir araya gelmiştir). Bununla birlikte, Çek ve Slovak ekonomilerinin tam anlamıyla bütünleşmeleri sağlanamamış, Slovakya’nın ekonomik sıkıntıları sosyal rahatsızlıklara yol açmıştır.
1938’de Almanya’nın Avusturya’yı ilhak etmesi, Çekoslovakya’yı zor duruma sokmuş, Almanya sınırları Bratislava yakınlarına dayanmıştır. Slovakya, Alman baskıları sonucunda 6 Ekim 1938’de Çekoslovakya’dan ayrılarak, “otonomi” ilan etmiş, Çek tarafı gibi o da Almanya’nın güdümüne girmiştir. Bununla birlikte ülkedeki Nazi karşıtları örgütlenerek, 1944’deki Slovak Ulusal Direnişi’ni oluşturmuşlar ve silahlı bir ayaklanma hareketi başlatmışlardır.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra, 1945’den 1968’e kadar ülkede eski Sovyetler Birliği’nin etkisi altındaki komünist rejim hüküm sürmüştür. 1968’de Slovak asıllı Aleksander Dubcek, Çekoslovakya Komünist Partisi’nin liderliğine getirilmiş, ancak adıgeçenin “sosyalizme insani bir yüz vermek” çabaları Varşova Paktı orduları tarafından bastırılmıştır.
1988’de, 1968’i anmak için gösteriler düzenlenmiş, Komünist Partili Gustav Husak Cumhurbaşkanlığı’ndan istifa etmiş, Dubcek Federal Meclis Başkanlığına seçilmiştir.
1990’da ülke, Çek ve Slovak Federatif devletleri olarak ayrılmış, 1946’dan bu yana ilk serbest seçimler yapılmıştır. 1991’de Sovyet orduları Çekoslovakya’dan tamamen çıkmıştır. 1992’de yapılan genel seçimlerden sonra her iki tarafta iktidara gelen liderler, ayrılma kararı almışlar, böylece “kadife devrim” olarak adlandırılan bir süreç sonrasında Slovakya 1 Ocak 1993’de bağımsız bir devlet olmuştur.
Özellikle 1998’den sonra iktidara gelen Mikulas Dzurinda Başbakanlığındaki Koalisyon Hükümetleri Avrupa kurum ve kuruluşları ile bütünleşme yönünde politikalar izlemişlerdir. Bu politikalar sonucu Slovakya 29 Mart 2004’te NATO’ya, 1 Mayıs 2004’te de AB’ye tam üye olmuştur.
AB üyeliği ertesinde Nisan 2004’te başkan seçilen Ivan Gasparovic Nisan 2009’da da % 55’in üzerinde oy alarak Slovakya’nın üst üste seçim kazanan ilk devlet başkanı olmuştur. Ülkede parlamento seçimleri ise Mart 2012’de yapılmış ve bağımsızlık kazanıldığından beri ilk kez bir parti mutlak çoğunluk kazanarak hükümet kurmuştur.
Ülke idari açıdan 8 farklı bölgeye (Bratislava, Trnava, Trencin Nitra ?ilina, Banská Bystrica, Prešov, Košice) ayrılmıştır. Bunun dışında Slovakya’da 79 farklı idare, 138 yerleşim yeri ve 2891 belediye bulunmaktadır.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Ülkenin toplam nüfusu 5,4 milyondur. Ülke nüfusunun % 85,8’i Slovak, % 9,7’si Macar, % 1,7’si Romen, % 0,8’i Çek, % 0,2’si Ukraynalı ve % 1,4’ü diğer milletlerdendir. Ülke nüfusu dini açıdan değerlendirildiğinde ise resmi verilere göre % 69 oranında Katolik, % 9 oranında Protestan, % 0,9 oranında Ortodoks ve % 0,6 oranında diğer dinlere mensup bir yapıda olduğu görülmektedir.
Ülkenin resmi dili olan Slovakça’nın dışında Macarca, Rutence, Romence ve Ukraynaca da konuşulmaktadır.
Slovakya’da okur yazarlık oranı % 99 gibi yüksek bir orana ulaşırken yaşam süresi kadınlar için 79,3 yaş, erkekler için ise 71,5 yaş olarak öngörülmektedir. Ülke nüfusunun % 48,6’sı erkeklerden, % 51,4’ü ise kadınlardan oluşmaktadır.
Ülkede kayıtlı işsizlik oranı 2017 yılında % 8,3 olarak gerçekleşmiştir. 2018 yılı için ise bu oran % 7,5 olarak tahmin edilmektedir..
Yüksek işsizlik ülkedeki göreceli yüksek ücret artışını engellememiştir. Eurostat verilerine göre Slovak çalışanlar bölgedeki en yüksek ortalama aylık ücrete sahip olmuştur. İşgücü verimliliği bölgedeki diğer komşu ülkelere kıyasla yüksektir. Ancak ücret artışlarının devam etmesi ülkenin bölgedeki rekabet edebilirliğini olumsuz etkileyebilecektir. 2015 yılı ikinci çeyreği itibarı ile ortalama aylık ücret 877 Avro’dur.
Ülkenin demografik yapısıyla ilgili en önemli sorun nüfusun giderek yaşlanmakta olması ve doğum oranlarındaki düşüş olarak gösterilebilir.
