Genel Bilgiler
Temel Sosyal Göstergeler
|
Resmi Adı |
Libya |
|
Yönetim Biçimi |
Temsilciler Meclisi (Geçici ) |
|
Resmi Dili |
Arapça |
|
Başkent |
Tripoli : 1.019 (bin kişi) |
|
Yüzölçümü |
1.759.540 km2 |
|
Nüfus |
6,51 milyon kişi |
|
Dini Yapı |
Müslüman %96,6, Hristiyan %2,7, Diğer%0,7 |
|
Büyük Kentler |
Benghazi: 633, Misurata: 286, Tobruq: 138, Sebha: 99, Zawiya: 87,Sirte: 78 |
|
Döviz Kuru |
1 ABD Doları = 1,39 LD (Libya Dinarı) (2017 ort. tahmin) |
|
Uluslararası Telefon Kodu |
+218 |
Kaynak: Economist Intelligence Unit, Country Report-2018, CIA Fact Book, IMF Nisan-2018
Temel Ekonomik Göstergeler
|
|
2016a |
2017b |
2018c |
2019c |
2020c |
2021c |
2022c |
2023c |
|
GSYİH (Cari Fiyatlar -milyar $) |
18,54 |
31,33 |
43,64 |
46,92 |
50,1 |
54,25 |
58,95 |
65,11 |
|
GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar - %) |
-7,39 |
70,8 |
16,44 |
1,37 |
1,4 |
1,44 |
1,47 |
1,51 |
|
Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar - $) |
2 904 |
4 859 |
6 700 |
7 133 |
7 540 |
8 085 |
8 698 |
9 513 |
|
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort, %) |
25,88 |
27,99 |
24,34 |
14,4 |
10 |
10 |
8,95 |
8,97 |
|
Nüfus (Milyon) |
6,39 |
6,45 |
6,51 |
6,58 |
6,64 |
6,71 |
6,78 |
6,85 |
|
Cari İşlemler Dengesi (milyar $) |
-4,58 |
0,7 |
-4,68 |
-5,13 |
-5,35 |
-5,64 |
-6,57 |
-3,88 |
a Gerçekleşen, b Tahmin, C Öngörü
Kaynak: IMF Nisan-2018
Coğrafi Konum
Afrika kıtasının, kuzeyinde Akdeniz kıyısında yer alan Libya, kuzeyde Akdeniz, doğuda Mısır, güneydoğuda Sudan güneyde Nijer ve Çad, batıda ise Cezayir ve Tunus’la çevrilidir.
Yüzölçümü 1.759.540 km2ye ulaşmaktadır. Toprak bakımından Afrika’nın dördüncü büyük ülkesidir. Bu geniş toprakların % 95’i çöl veya kurak arazidir. Libya iklimi yükseklik ve denize yakınlık bakımından çeşitlilik arz eder. Fakat genel olarak ülke, çöl ikliminin tesiri altındadır. Yazları oldukça sıcak ve kurak, kışları çoğunlukla ılık ve az yağışlı geçer. Bu yağışlar, birkaç haftayı bulmaz. Bahar aylarında güneyden esen Ghibli rüzgarı, Sahranın kavurucu sıcaklığını kuzeye doğru taşır.
Siyasi ve İdari Yapı
Merkezi yönetimin zayıflığı, kuruluşların etkisizliği ve milislerin giderek çoğalması Libya’nın istikrara ulaşmasının önünde birer tehdit olarak durmaktadır. Koalisyonu oluşturan “Liberal Ulusal Güçler İttifakı” (NFA) ile Müslüman Kardeşlerin siyasi kanadı olan “Adalet ve İnşaat Partisi” (JCP) arasındaki çekişme nedeniyle Başbakan Ali Zidan başkanlığındaki koalisyon hükümeti hükümeti felç olmuştur.
İçişleri Bakanlığı’nda İslamcı milisler etkin durumda iken, Savunma Bakanlığı’nda milisler, laikler ve eski rejim üyeleri hakim durumdadır. Petrol Bakanlığı’ndan sorumlu olan Adalet ve İnşaat Partisi” Libya siyasetine ayrı bir kaldıraç görevi görmektedir.
Bu bölünme aynı zamanda Genel Ulusal Kongre (parlamento) içerisindeki, en büyük parlamenter blok olan “Liberal Ulusal Güçler İttifakı” (NFA) ile parlamento seçimlerinde ikinci gelen “Adalet ve İnşaat Partisi” (JCP) arasındaki çatışmayı da yansıtmaktadır.
“Adalet ve İnşaat Partisi” (JCP), daha köktenci olan şehitlerin kanına sadakat bloğu tarafından desteklenmekte ve iyi donanımlı milisler sayesinde de gücü ellerinde tutmaktadırlar.
Siyasete katılan eski rejim üyelerinin önlemeye çalıştığı, tartışmalı siyasi tecrit yasası JCP’nin isteğiyle Mayıs 2013’de geçirilmiştir.
Yeni çıkarılan kanunlar, İslamcı liberal muhaliflerin çoğunun siyasetten temizlenmesine hizmet etmiştir ancak, yasama deneyiminin eksikliği ve sıradan vatandaşlar arasında parlamentoya karşı olumsuz düşüncelerin artması, önümüzdeki dönemde parlamentonun etkinliğini zayıflatmaya devam edecek gibi görünmektedir.
Azgelişmiş doğudaki ayrılıkçılar, Kasım 2013'te bağımsız bölgesel bir petrol firmasını tek taraflı olarak kurmuşlardır.
Özerklik isteyenler, Libya’nın Doğuda Sirenayka, batıda Trablus ve Güneyde Fezzan olmak üzere üç bölgeye ayrılmasını savunmaktadırlar.
Ayrılıkçılar, ülkenin petrol rezervlerinin % 60'ının bulunduğu doğudaki petrol zenginliğinden daha fazla pay alabilmek için başkent Trablus’taki merkezi hükümet ile bir anlaşma yapmayı beklemektedir.
Birkaç bin silahlı milise komutanlık eden milis lideri İbrahim el – Jadhran’ın başkanlığında kurulan ve tek taraflı olarak ilan edilen Sireneyka Siyasi Bürosu (CPB ), Abd Rabbu al Barassi başkanlığında 24 üyeli kendi kabinesini kurmuştur.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Ülkede nüfusun 6,6 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Libya kilometrekareye düşen üç kişi ile dünyanın nüfus sıklığının en az olduğu ülkelerinden biridir. Nüfus artış hızı %2,5 seviyesindedir. Nüfus oldukça genç olup, %30’u 15 yaşın altındadır. 65 yaşın üzerindeki nüfus bölgedeki ülkeler arasında düşük düzeyde olup, toplam nüfusun %4’üdür. Nüfusun %85’i sahildeki şehirlerde özellikle Trablus ve Bingazi’de yoğunlaşmıştır. Arap ve Afrika ülkelerinden göçmen işçiye ihtiyaç duyulmakta olup, bu sayı 1 milyon civarındadır.
Libya Kuzey Afrika’daki en yüksek okuryazarlık ve okullaşma oranına sahip ülkedir. Okuryazar yetişkin oranı %84 seviyesindedir. İlk ve orta eğitimde okula devam oranı %96 civarındadır. Eğitim 6-15 yaşları arasında zorunludur. Kız öğrencilerin okullaşma oranı diğer Arap ülkelerine göre daha yüksektir. Trablus, Bingazi, Marsa el-Brega, Misurata, Sebha ve Tobruk’ta üniversiteler mevcuttur.
