Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Genel Durum
Türkiye, Libya’dan çok miktarda petrol ithal ettiği 2000-2006 döneminde Libya ile ticareti sürekli olarak açık vermiştir. 2007 yılından sonra Türkiye’nin Libya yerine petrol ithalatını diğer ülkelere kaydırması ve yine bu dönemde müteahhitlerimizin her yıl artan sayıda Libya’da projeler üstlenmeleri ihracatımıza olumlu yansımış ve ülkemiz Libya ile ticaretinde dış ticaret fazlası vermeye başlamıştır. Ancak ülkede yaşanan iç savaş nedeniyle 2011 yılında düşen dış ticaretimiz sonraki yıllarda yeniden yükseliş trendine girmiştir.
Türkiye-Libya Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)
| YILLAR | İHRACAT | İTHALAT | HACİM | DENGE |
| 2000 | 96 | 786 | 882 | -690 |
| 2001 | 67 | 848 | 915 | -780 |
| 2002 | 163 | 754 | 917 | -591 |
| 2003 | 255 | 1.073 | 1.327 | -818 |
| 2004 | 337 | 1.514 | 1.851 | -1.177 |
| 2005 | 384 | 1.989 | 2.373 | -1.605 |
| 2006 | 489 | 2.297 | 2.787 | -1.808 |
| 2007 | 643 | 400 | 1.043 | 243 |
| 2008 | 1.074 | 336 | 1.411 | 738 |
| 2009 | 1.798 | 403 | 2.201 | 1.395 |
| 2010 | 1.935 | 426 | 2.360 | 1.509 |
| 2011 | 748 | 140 | 887 | 608 |
| 2012 | 2.140 | 416 | 2.556 | 1.724 |
| 2013 | 2.753 | 304 | 3.057 | 2.449 |
| 2014 | 2.060 | 249 | 2.309 | 1.811 |
| 2015 | 1.420 | 196 | 1.616 | 1.224 |
| 2016 | 906 | 161 | 1 067 | 745 |
| 2017 | 881 | 248 | 1 129 | 633 |
| 2018 | 1 499 | 367 | 1 866 | 1 132 |
Kaynak: TÜİK
Türkiye’nin Libya’ya İhracatı
2011 yılında ülkede yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle, Türkiye’nin Libya’ya ihracatı 748 milyon ABD Dolara gerilemiştir. 2012-2014 döneminde 2 milyar doların üzerine çıkan Libya’ya ihracatımız 2018 yılında 1,49 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, Libya’ya dış ticaret istatistiklerinde yer almayan 40-60 milyon dolar civarında bavul ticareti de yapıldığı bilinmektedir.
Türkiye’nin Libya’ya ihraç ettiği başlıca ürünler, mücevherci eşyası, mobilyalar, tavuk eti, halılar, demir çelikten yarı mamuller, hijyenik havlular, bebek bezleri, bitkisel sabit yağlar, plastik profiller, plastik ambalaj malzemeleri, ilaçlar, hazır giyim, ayçiçekyağı, bisküvi ve gofretlerdir.
Türkiye’nin Libya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
| 2016 | 2017 | 2018 | Ürünün Toplamdaki Payı (%) 2018 | Ürünün 2017 - 2018 Yıllarındaki Değişimi (%) | ||
| TOPLAM İHRACAT | 906 107 | 880 729 | 1 498 516 | 100 | 70,1 | |
| 7113 | Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) | 65 264 | 61 915 | 150 540 | 10 | 143,1 |
| 9403 | Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları | 18 206 | 18 128 | 95 107 | 6,3 | 424,6 |
| 207 | Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş) | 34 774 | 35 746 | 63 683 | 4,2 | 78,2 |
| 5702 | Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları | 0 | 16 703 | 48 637 | 3,2 | 191,2 |
| 7207 | Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller | 20 566 | 32 295 | 43 676 | 2,9 | 35,2 |
| 9619 | Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eşya | 41 851 | 18 752 | 41 594 | 2,8 | 121,8 |
| 1515 | Diğer bitkisel sabit yağlar ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 23 407 | 19 019 | 32 703 | 2,2 | 71,9 |
| 3916 | Plastikten monofiller, ince ve kalın çubuklar ve profiller (enine kesitinin en geniş yeri > 1mm) | 21 949 | 21 722 | 29 396 | 2 | 35,3 |
| 3923 | Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapama malzemeleri | 25 069 | 20 136 | 28 757 | 1,9 | 42,8 |
| 3004 | Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) | 5 849 | 10 090 | 24 374 | 1,6 | 141,6 |
| 6104 | Kadın ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, etek, pantolon, tulum ve şort (örme)(yüzme kıyafeti hariç) | 10 625 | 12 487 | 22 406 | 1,5 | 79,4 |
| 1512 | Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 13 646 | 9 814 | 21 077 | 1,4 | 114,8 |
| 1905 | Tatlı Bisküvi ve Gofretler | 2 051 | 2 274 | 20 526 | 1,4 | 802,6 |
| 713 | Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) | 8 914 | 11 129 | 19 848 | 1,3 | 78,3 |
| 6203 | Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort (yüzme kıyafeti hariç) | 8 452 | 14 746 | 18 282 | 1,2 | 24 |
| 802 | Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) | 9 190 | 10 528 | 18 068 | 1,2 | 71,6 |
| 1806 | Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları | 830 | 16 049 | 17 543 | 1,2 | 9,3 |
| 1604 | Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızların hülasa ve suları | 10 239 | 10 530 | 17 364 | 1,2 | 64,9 |
| 6109 | Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme) | 3 809 | 2 467 | 16 823 | 1,1 | 581,9 |
| 401 | Süt ve krema (konsantre edilmemiş, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı madde içermeyen) | 10 673 | 8 088 | 15 593 | 1 | 92,8 |
| 9401 | Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları | 3 384 | 7 104 | 15 382 | 1 | 116,5 |
| 8504 | Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; redresörler) ve endüktörler | 16 382 | 12 236 | 14 749 | 1 | 20,5 |
| 6204 | Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzme kıyafetleri hariç) | 9 693 | 5 674 | 14 023 | 0,9 | 147,1 |
| 8544 | İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar | 5 035 | 7 450 | 13 818 | 0,9 | 85,5 |
| 3924 | Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası | 5 886 | 8 097 | 12 695 | 0,8 | 56,8 |
| 6110 | Kazak, süveter, hırka, yelek vb. eşya (örme) | 13 474 | 4 141 | 12 353 | 0,8 | 198,3 |
| 7210 | Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, genişlik ≥600 mm (kaplanmış) | 2 929 | 2 476 | 11 527 | 0,8 | 365,5 |
| 2202 | Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) | 6 933 | 4 471 | 11 297 | 0,8 | 152,7 |
| 6802 | Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozik için küp şeklinde taşlar, granüller | 12 424 | 10 034 | 11 084 | 0,7 | 10,5 |
| 7308 | Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb. | 5 315 | 3 876 | 10 693 | 0,7 | 175,9 |
| 8516 | Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler, rezistanlar | 17 187 | 6 362 | 10 650 | 0,7 | 67,4 |
| 7213 | Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak haddelenmiş, kangal halinde) | 4 503 | 4 757 | 10 414 | 0,7 | 118,9 |
| 2710 | Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar | 1 488 | 4 787 | 10 396 | 0,7 | 117,2 |
| 4811 | Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar | 6 727 | 2 038 | 10 321 | 0,7 | 406,4 |
| 8502 | Jeneratörler | 3 844 | 4 252 | 9 962 | 0,7 | 134,3 |
| 3402 | Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) | 3 334 | 6 940 | 9 854 | 0,7 | 42 |
| 3401 | Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar | 7 378 | 6 323 | 9 451 | 0,6 | 49,5 |
| 6108 | Kadın ve kız çocuk için kombinezon, jüp veya jüpon, slip ve külot, gecelik, pijama, lizöz, bornoz vb. eşya (örme) | 6 640 | 6 450 | 9 245 | 0,6 | 43,3 |
| 3920 | Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye (gözeneksiz) | 1 887 | 4 853 | 9 017 | 0,6 | 85,8 |
| 8450 | Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makinaları (yıkama ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil) | 6 172 | 3 386 | 8 886 | 0,6 | 162,4 |
Kaynak: ITC- Trademap
Türkiye’nin Libya’dan İthalatı
Libya’dan olan ithalatımızda önem arz eden ürünler ham altın, hurda metaller, petrol gazları ve kimyasal gübrelerdir.
Türkiye’nin Libya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
| 2016 | 2017 | 2018 | Ürünün Toplamdaki Payı (%) 2018 | Ürünün 2017 - 2018 Yıllarındaki Değişimi (%) | ||
| TOPLAM İTHALAT | 161 021 | 247 965 | 367 010 | 100 | 48 | |
| 7108 | Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) | 21 890 | 33 133 | 112 448 | 30,6 | 239,4 |
| 7404 | Bakır döküntü ve hurdaları | 0 | 6 275 | 68 680 | 18,7 | 994,5 |
| 2711 | Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar | 24 945 | 69 812 | 52 646 | 14,3 | -24,6 |
| 7204 | Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler | 11 298 | 27 156 | 36 626 | 10 | 34,9 |
| 7602 | Aluminyum döküntü ve hurdaları | 0 | 7 275 | 22 921 | 6,2 | 215,1 |
| 7203 | Demir cevherinin doğrudan indirgenmesi ile elde edilen demirli ürünler (parça, pellet) (demir oranı >= %99.94) | 248 | 5 928 | 16 967 | 4,6 | 186,2 |
| 7208 | Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri (genişlik >= 600 mm) | 7 134 | 2 983 | 16 264 | 4,4 | 445,2 |
| 3102 | Azotlu mineral veya kimyasal gübreler | 7 667 | 11 462 | 11 111 | 3 | -3,1 |
| 7601 | İşlenmemiş aluminyum | 1 142 | 6 163 | 8 462 | 2,3 | 37,3 |
| 301 | Canlı balıklar | 2 178 | 732 | 3 845 | 1 | 425,3 |
| 2503 | Her nevi kükürt (süblime, presipite ve kolloidal kükürt hariç) | 9 154 | 10 663 | 3 776 | 1 | -64,6 |
| 7106 | Gümüş (altın veya platin yaldızlı gümüş dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) | 2 681 | 2 962 | 2 521 | 0,7 | -14,9 |
| 4101 | Sığır (bufalo dahil) ve at cinsi hayvanların ham post ve derileri | 0 | 581 | 1 926 | 0,5 | 231,5 |
| 4707 | Kağıt ve karton döküntü ve kırpıntıları | 869 | 0 | 1 915 | 0,5 | 0 |
| 7207 | Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller | 369 | 429 | 1 537 | 0,4 | 258,3 |
| 5101 | Yün ve yapağı (kardesiz/taranmamış) | 1 404 | 4 097 | 1 057 | 0,3 | -74,2 |
| 2905 | Asiklik alkoller ve bunların halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış veya nitrozalanmış türevleri | 422 | 1 411 | 975 | 0,3 | -30,9 |
| 4102 | Koyun ve kuzuların ham derileri | 585 | 664 | 855 | 0,2 | 28,8 |
| 7403 | Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) | 0 | 264 | 417 | 0,1 | 58 |
| 8112 | Berilyum, krom, germanyum, vanadyum, galliyum, hafniyum, indiyum, niobyum, renyum, talyum (döküntü ve hurdalar dahil) | 0 | 0 | 413 | 0,1 | 0 |
| 406 | Peynir ve pıhtılaşmış ürünler | 82 | 771 | 330 | 0,1 | -57,2 |
| 7902 | Çinko döküntü ve hurdaları | 312 | 69 | 295 | 0,1 | 327,5 |
| 4103 | Diğer ham post ve deriler | 361 | 162 | 198 | 0,1 | 22,2 |
| 7113 | Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) | 64 | 62 | 182 | 0 | 193,5 |
| 804 | Hurma, incir, ananas, avokado ve guava armudu, mango ve mangost (taze/kurutulmuş) | 272 | 198 | 144 | 0 | -27,3 |
| 3915 | Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar | 163 | 18 | 134 | 0 | 644,4 |
| 7801 | İşlenmemiş kurşun | 0 | 28 | 109 | 0 | 289,3 |
| 7503 | Nikel döküntü ve hurdaları | 0 | 126 | 88 | 0 | -30,2 |
| 5509 | Sentetik devamsız lifden iplik (dikiş ipliği hariç) (toptan) | 0 | 0 | 72 | 0 | 0 |
| 3923 | Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer kapama malzemeleri | 80 | 38 | 35 | 0 | -7,9 |
| 5505 | Sentetik ve suni lif döküntüleri | 59 | 26 | 14 | 0 | -46,2 |
| 7901 | İşlenmemiş çinko | 0 | 0 | 13 | 0 | 0 |
| 8479 | Kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makinalar ve mekanik cihazlar | 0 | 0 | 12 | 0 | 0 |
| 2202 | Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) | 0 | 1 | 7 | 0 | 600 |
| 8803 | 88.01 ve 88.02 Pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları | 4 | 5 | 7 | 0 | 40 |
| 4901 | Kitaplar, broşürler, risaleler ve benzeri matbuat | 24 | 0 | 5 | 0 | 0 |
| 8419 | Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, elektrikli olmayan şofbenler veya depolu su ısıtıcıları | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| 2515 | Mermer ve traverten, ekosin, su mermeri, kireçli taşlar | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
Kaynak: ITC- Trademap
Türkiye ile Libya Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
|
Anlaşma Adı |
İmza Tarihi |
|
İktisadi İşbirliği ve Ticaret Anlaşması |
05.01.1975 |
|
Kültür ve Tanıtma Anlaşması |
05.01.1975 |
|
Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması |
05.01.1975 |
|
İşgücü Anlaşması |
05.01.1975 |
|
Denizcilik ve Deniz Nakliyatı Alanlarında İşbirliği Anlaşması |
30.05.1975 |
|
İkili Hava Ulaştırması Anlaşması |
11.08.1975 |
|
Ticari ve Mali İşbirliği Anlaşması |
02.05.1978 |
|
İktisadi, Sınai ve Zirai İşbirliği Protokolü |
27.06.1981 |
|
Ticari İşbirliği Protokolü |
27.06.1981 |
|
13 Eylül 1984 Tarihli Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma |
09.08.1985 |
|
Ticaret Anlaşması/Olağanüstü KEK Toplantısı Protokolü |
06.10.1996 |
|
Konsolosluk Sözleşmesi |
12.04.2006 |
|
20. Dönem KEK Toplantısı Protokolü |
31.01.2007 |
|
21. Dönem KEK 1. Toplantısı Protokolü |
23.07.2009 |
|
Vizenin Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Mutabakat Zaptı |
25.11.2009 |
|
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması |
25.11.2009 |
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı - Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
