Firmalar - Jordan

Genel Bilgiler

Genel Bilgiler

Coğrafi Konum

Akabe Limanı ile Akabe Körfezi’ne açılan ve İsrail ile en uzun sınırı (238 km) paylaşan ülke konumundaki Ürdün, Irak ile 181 km, Suudi Arabistan ile 744 km, Suriye ile 375 km, Batı Şeria ile 97 km uzunluğunda sınıra sahiptir. 

Ürdün topraklarının doğusu daha çok çöllerle kaplı düzlüklerden, batı bölgeleri dağlık arazilerden oluşmaktadır. Büyük Rift Vadisi, Ürdün Nehri’ni batı ve doğu olmak üzere iki bölgeye ayırmaktadır. Ürdün topraklarının % 3,32’si ekilebilir arazilerden, % 1,18’i düzenli hasat elde edilen alanlardan oluşmaktadır.

Siyasi ve İdari Yapı

İnsanoğlunun ilk yerleşim yerlerinden biri olan Ürdün, eski çağlardan beri pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. 11 Nisan 1921 tarihinde “Transjordan” adıyla İngiliz mandası olarak kurulan ülke, 1920–1946 yılları arasında İngilizler tarafından yönetilmiş; 25 Mayıs 1946’da bağımsızlığına kavuşmuştur.

Ürdün, anayasal kurallara bağlı olarak bir Krallık tarafından yönetilmektedir. Ürdün’de esas yürütme ve yasama gücü olan Kral, dış politikaya ve ülkenin stratejik vizyonuna ilişkin önemli kararları almakta, Başbakanı ve Bakanlar Kurulu’nu atamakta ve yürütme görevini atadığı Başbakan ve Bakanlar Kurulu aracılığıyla yerine getirmektedir. Kabine üyeleri ise, Başbakan tarafından ve Kral’ın onayı ile atanmaktadır. Kral, Başbakanı parlamentodan ve çoğunluğu oluşturan siyasi grubun içinden atamak zorunda değildir, Genel uygulama, parlamento dışından atama şeklindedir. Kral istediği zaman Başbakanın ve Bakanlar Kurulu’nun istifasını isteyebilir, Parlamentoyu feshedebilir. Kral aynı zamanda silahlı kuvvetlerin de başkomutanıdır. Mevcut Kral, Kral Hüseyin’in ölümünün ardından 1999 yılında tahta geçen Kral II. Abdullah’tır ve günümüze kadar gücünü korumuştur.

Ülkede çok sayıda siyasi parti bulunmakta olup, aşiret ve aile bağları da oldukça önemlidir. Parlamento’nun Temsilciler Meclisi ve Senato olmak üzere iki kanadı vardır. Temsilciler Meclisi, 110 milletvekilinden oluşmakta olup, üyeleri 4 yılda bir yapılan seçimler yoluyla halk tarafından belirlenmektedir. 55 senatörden oluşan Senato üyelerini ise Kral atamaktadır. Senatörler 40 yaşını dolduran, önemli kamu görevlerinde bulunmuş olan ve rejime bağlı kişiler arasından seçilmektedir. Senatörlerin görev süresi de 4 yıl olup, bu süre Kral’ın takdirine bağlı olarak uzatılabilmektedir.

Yargının bağımsızlığı, 1952 Anayasası ile güvence altına almıştır. Kral yargıçların atanmasını ya da azledilmesini onaylasa da, uygulamada yargıçlar Yüksek Yargı Konseyi tarafından denetlenmektedir. Hukuk kuralları İslam Hukuku’na ve Fransız Hukuk Sistemi’ne dayanmaktadır.

Nüfus ve İşgücü Yapısı

2016 yılı verilerine göre Ürdün nüfusu 7,1 milyon kişidir. Ülke genç bir nüfusa sahiptir. Nüfusun %32.4’ü 0-14 yaş grubunda, %10.5’i ise 15-19 yaş grubundadır. Nüfusun yaklaşık %83’ü kentlerde yaşamakta olup; başkent Amman 2,5 milyon nüfusu ile ülke nüfusunun %39’undan fazlasını barındırmaktadır. Nüfusun yaklaşık %60’ı Filistin kökenli vatandaşlardan oluşmaktadır.

Nüfusun Şehirlere Göre Dağılımı

Kaynak: Euromonitor International.

Ürdün’de okur-yazarlık oranı %90 düzeyindedir.

Ürdün’deki çalışan nüfusun %75’inden fazlasını oluşturan erkeklerin çoğu ticaret, imalat ve eğitim sektörlerinde çalışmaktadır. Çalışan kadınların yarısından fazlası ise eğitim ve sağlık sektörlerinde istihdam edilmektedir. Ülkedeki yabancı işgücünün sayısının 300.000 ve yıllık artış hızının %10 olduğu; 600.000 Ürdünlünün ise Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ülkelerinde istihdam edildiği tahmin edilmektedir.

Doğal Kaynaklar ve Çevre

Ülkenin batısında yer alan Ürdün Vadisi, en verimli alanlar olarak kabul edilmekte, meyve ve sebze üretiminin çoğu bu bölgede yapılmaktadır. Ürdün’ün başlıca tarım ürünleri; turunçgiller, domates, salatalık, zeytin, çilek ve çekirdekli meyvelerdir. Sınırlı miktarda petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip olan Ürdün’ün başlıca maden kaynakları ise fosfat, potaş ve şist yağıdır.

Periyodik olarak meydana gelen depremler, ormanlık alanların tahribi, hayvanların aşırı otlatılması, erozyon ve çölleşme ülkenin başlıca çevre sorunlarıdır. Son yıllarda yaşanan kuraklık, sanayi ve turizm yatırımlarının artması, tarımda suyun verimsiz kullanılması ve hızlı nüfus artışı nedeniyle su ihtiyacının ilerleyen yıllarda daha da artması beklenmektedir. 2004 yılında açıklanan ve 2005–2020 yıllarını kapsayan master planına göre, Ürdün’ün su açığının yıllık yaklaşık 561 m3 seviyesinde tutulması planlanmaktadır. Plan’da su ihtiyacının 2020 yılında yıllık 1,665 m3’e çıkacağı, su arzının ise 1,276 m3 olacağı tahmin edilmektedir.

Ölü Deniz’e su taşıyan Ürdün Nehri’nin sularının son yıllarda aşırı kullanımı sonucunda Ölü Deniz’in su seviyesinin dünyadaki diğer denizlerle karşılaştırıldığında en düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. Çevre uzmanları Ölü Deniz’in her an kuruyabileceğine dair uyarılarda bulunmaktadır. Ürdün için önemli bir su kaynağı yaratması öngörülen Kızıldeniz-Ölüdeniz kanal projesinin fizibilite çalışmaları ile ilgili olarak Ürdün, İsrail ve Filistin arasında anlaşma sağlanmış ve çalışmalara başlanmıştır. Proje kapsamında Kızıldeniz’den yılda 1 milyar metreküp deniz suyunun, 200 km boyunca inşa edilecek kanallar ve pompa istasyonları ile Ölüdenize taşınması ve içme suyuna dönüştürülerek bu üç ülke arasında paylaştırılması öngörülmektedir. Ayrıca, kanalın döneceği güzergahın Ölüdenize varmadan büyük rakım farkına ulaşacağı göz önüne alınarak suyun aşağı doğru akmasının yaratacağı enerjinin, kurulacak hidroelektrik santrali vasıtasıyla elektriğe dönüştürülmesi de planlanmaktadır. Ekim 2007’de Türk GAMA firması Disi Mudawarra Amman İçme Suyu Temini Projesi’ni 25 yıllık bir yap-işlet-devret sözleşmesi ile üstlenmiştir. Proje tamamlandığında başkent Amman’a 50 yıl süresince yıllık 100 milyon m3 su sağlanması planlanmaktadır.