Firmalar - Tunisia

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Dış Ticaret Politikası

 
Tunus, beyan ve taahhütler itibarıyla uluslararası sisteme entegre bir dış ticaret politikası izlemekle birlikte, anılan ülkenin gerek Dünya Ticaret Örgütü nezdinde bildirimde bulunmasına rağmen indirim taahhütleri açısından yüksek tarifeleri bağlamış olması, gerek ithalatta uygulamakta olduğu teknik engeller nedeniyle esasen korumacı bir dış ticaret politikası takip ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır.
 
Dünya Ticaret Örgütü üyesi olan Tunus’un tarım ürünlerine uyguladığı gümrük tarife oranları yüksek olup, diğer bazı ithalat engelleri de bulunmaktadır. Tunus’ta tarım ürünlerinde %67 gümrük uygulanırken; diğer ürünlerde %31 uygulanmaktadır. Ancak, diğer Arap ve Kuzey Afrika Ülkelerinden ithal edilen tarım ürünlerine tercihli gümrük tarife oranları uygulanmaktadır. Arap ülkelerinden ithal edilen pamuğa gümrük vergisi uygulanmazken diğer ülkelerden ithal edilen pamuğa %17 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. Gıda ürünleri dahil olmak üzere Tunus Gümrükleri resmi bir açıklama göstermeden ürünleri reddedebilmektedir.
 
Patlayıcı maddeler ile askeri ve güvenlik ile ilgili donanımların Tunus’a ithalatında kontrol mekanizması çok sıkıdır. Bu mallar ülkeye ancak özel izinle ithal edilebilmektedir.
 
Tunus bankacılık sistemine göre, yerli ve yabancı bankalar müşterilerinin Tunuslu veya yabancı olmasına göre farklı işlemler uygulamaktadır. Yabancı firmalar (özellikle off-shore firmalar) off shore bankalarla çalışabilirken, Tunuslu firmalar sadece Tunuslu (in shore) bankalarla çalışmak zorundadır. Off shore bankalar uluslararası bankacılık sistemine tabidir ve her tür para transferi bu bankalar üzerinden mümkün bulunmaktadır. Ancak Tunuslu firmaların çalıştığı Tunus bankaları Merkez Bankasının izni olmaksızın döviz transfer edememektedir. Tunus vatandaşları yurt içinde döviz hesabı da açtıramamaktadır.
 

İthalat Rejimi

 
Gıda ürünlerinin Tunus’a ithalatında teknik kontrol belgesi aranmaktadır. Teknik kontrol belgesi ürüne ilişkin teknik spesifikasyonları kapsamaktadır. Ayrıca, gıda ürünlerinin hijyen ve standardına uygunluğunu göstermektedir. Söz konusu belge, Tunus Ticaret ve El Sanatları Bakanlığı tarafından düzenlenmektedir. Ayrıca, bitki ve hayvan ithalatında Tunus Tarım Bakanlığı tarafından bitki ve hayvan sağlığı sertifikaları düzenlenmektedir.
 
Tarifeler ve Diğer Vergiler

 
Dünya Ticaret Örgütü’nün kurucu üyelerinden olan Tunus’un uyguladığı basit ortalama Genel tarife oranı %26,8, ağırlıklı Genel tarife oranı ise %21,3’dür. Tunus’a mal ithalatında gümrük vergisinin yanında %3 gümrük hizmet harcı, ürüne göre %1 sanayi geliştirme fonu, %5 çevre koruma vergisi, %10 ithal gelir vergisi tahsil edilmektedir. Katma Değer Vergisi, eğitim, sağlık ve toplum için hassas ürünler için %6, bilgisayar malzemeleri, üretim makineleri vb. için %12, diğer mal ve hizmetler için %18’dir.
 
Tarım ürünleri ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren firmalar için kurumlar vergisi oranı %10, diğer sektörlerdeki firmalar için ise %35’tir. Asgari kurumlar vergisinin %15’i ve gelir vergisinin %45’i oranında olmak şartıyla kar ve yeniden yatırım gelirlerine %35’ten %100’e kadar vergi indirimi uygulanmaktadır.
 
İşe başlama tarihinden itibaren ilk 10 yıl boyunca tarımsal projelerden sağlanan ihracat gelirleri ve bölgesel kalkınma projeleri vergiden muaf olup, ilk on yıldan sonra ihracat gelirleri süresiz olarak, bölgesel kalkınma projeleri ise 10 yıl süreyle %50 vergi indirimine tabiidir.
 

Tarife Dışı Engeller

 
Tunus, beyan ve taahhütler itibarıyla uluslararası sisteme entegre bir dış ticaret politikası izlemekle birlikte, anılan ülkenin Dünya Ticaret Örgütü nezdinde bildirimde bulunmasına rağmen indirim taahhütleri açısından yüksek tarifeleri bağlamış olması nedeniyle esasen korumacı bir dış ticaret politikası takip etmektedir. Ayrıca, Tunus’ta gümrük işlemlerinin yavaş ve uzun olması tarife dışı engel olarak karşımıza çıkmaktadır.
 
“Türkiye Cumhuriyeti ile Tunus Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması” 25 Kasım 2004’te imzalanmış ve müteakiben 1 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, Tunus menşeli sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihinde sıfırlamıştır. Ülkemizden Tunus’a ihraç edilen sanayi ürünlerinin gümrük vergileri ise 1 Temmuz 2005 tarihinden itibaren küçük bir bölümünde kaldırılmış, geri kalanlar da belirli oranlarda azalmaya başlamıştır. Anlaşma kapsamındaki sanayi mallarının gümrük vergilerinin kaldırılması süreci 1 Temmuz 2014 tarihinde tamamlanmıştır.
 
19-21 Temmuz 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilen Türkiye-Tunus Ortaklık Konseyi 3. Dönem Toplantısı esnasında Tunus tarafı, Tunus ekonomisinin geçtiği zor dönem ve ikili ticaretteki dengesizliği de göz önüne alarak Ortaklık Anlaşmasının ilave önlem alma hakkını tanıyan 17. maddesini uygulamaya karar verdiğini belirtmiştir.
 
Bu kapsamda, Tunus Parlamentosunda kabul edilen 2018 yılı Bütçe Kanununu kapsamında 33. (kozmetik), 34. (sabunlar ve temizlik müstahzarları), 40. (kauçuktan eşya), 48. (kartondan eşya), 61. (örme giyim eşyası), 62. (örme olmayan giyim eşyası), 63. (diğer hazır giyim eşyası), 64. (ayakkabılar), 72. (demir çelik) 76. (alüminyumdan eşya), 84. (mekanik makinalar) ve 85. (elektrikli makinaları) fasıllarında yer alan ürünler için yürürlükteki gümrük vergisinin %90’ı oranında istisnai gümrük vergisi uygulanacaktır.
 
B uygulama, 1 Ocak 2018'den itibaren iki yıl sürdürülmesi, sonraki üç yıl eşit oranlarda kademeli olarak indirilerek 1 Ocak 2023 tarihi itibari ile tamamen yürürlükten kaldırılacaktır.
 
Yukarıda belirtilen şekilde hesaplanacak gümrük vergisinin %25 oranını geçmesi halinde: uygulama %25 olarak yapılmaktadır. (Örneğin gümrük vergisi %30 ise: 30 x 0,90=%27 uygulamada %25 olarak işlem görmektedir. Gümrük vergisi %15 ise: 15 x 0,90=%13,5 olarak işlem görmektedir). Tunus'ta yerleşik gümrük müşavirliği hizmeti veren firmaların kullandığı SINDA sisteminde vergilerin son durumu Tunus Gümrük İdaresince güncellenmiştir.
Diğer taraftan, Tunus 2018 Gümrük Tarife Cetveli http://www.douane.gov.tn/index.php?id=1057 adresinde yayınlanmıştır.  
 
Tarife Cetveli'nin ithalatta alınan gümrük vergisi ve diğer vergilere ilişkin 6'ncı sütununa dair Tunus Ticaret Müşavirliğimizin ihracatçılarımızın vergi hesaplamalarında yol gösterme amaçlı açıklama notu :
 
TUNUS GÜMRÜK TARİFFE CETVELİ’nin “Imposition”  BAŞLIKLI 6. SÜTUNU
 
D.D. (Droit de douane): CIF bedel üzerinden alınan gümrük vergisidir. Türkiye’ye karşı başlatılan uygulama çerçevesinde; Türkiye-Tunus Serbest Ticaret Anlaşması eki Liste II kapsamı ürünlerden sadece 33, 34, 40, 48, 61, 62, 63, 64, 72, 76, 84, 85 fasıllarına ait olanlar için yürürlükteki gümrük vergisinin %90’ı oranında istisnai gümrük vergisi alınmaktadır. Bu şekilde hesaplanan gümrük vergisinin %25’i geçmesi halinde uygulanan oran %25’tir. (Örneğin, bu bölümdeki gümrük vergisi %30 ise bunun %90’ı hesaplandığında sonuç %27 çıkmaktadır. Ancak, %25’i geçtiği için gümrük vergisi CIF bedelin %25’i olarak uygulanmaktadır.)
 

(Liste II: Türkiye-Tunus STA Protokol I kapsamında olup, Ekonomi Bakanlığı sitesinde mevcuttur: https://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/oracle/webcenter/portalapp/pages/content/htmlViewer.jspx?contentId=UCM%23dDocName:EK-208311&parentPage=dis_iliskiler&_afrLoop=14148460444700111#!%40%40%3F_afrLoop%3D14148460444700111%26contentId%3DUCM%2523dDocName%253AEK-208311%26parentPage%3Ddis_iliskiler%26_adf.ctrl-state%3D16q64i3315_9​

D.C. (Droit de consommation): CIF bedel üzerinden alınan tüketim vergisidir. Bu vergi değer veya miktar üzerinden alınabilmektedir.

FODEC (Fonds de développement de la compétitivité industrielle): CIF bedel üzerinden alınan Sınai Rekabet Kalkınma Fonudur.
 
TVA (Taxe de la valeur ajoutée): Katma Değer Vergisidir. Yukarıda belirtilen vergilerin tutarının CIF bedele eklendiğinde ortaya çıkan toplam üzerinden hesaplanmaktadır.
 
PRELEVEMENT: Prelevman uygulaması bulunması halinde bu bölümde bir kod yer almakta ve fasıl sonunda bu kodun açıklaması yapılmaktadır.
 
AUTRES TAXES: Diğer vergilerin uygulanması halinde bu bölümde bir kod yer almakta ve fasıl sonunda bu kodun açıklaması yapılmaktadır.
 
R.P.D (Redevance sur les prestations douanières): Gümrük Hizmeti Harcıdır. Yukarıda belirtilen vergilerin toplamı %3 ile çarpıldığında alınan vergidir. Bu değerin 10 Tunus Dinarı’nın altında olması halinde vergi 10 Tunus Dinarı olarak hesaplanmaktadır.
 
A.I.R. (Avance sur l’impot sur le revenu des personnes physiques et l’impot sur les sociétés): bazı tüketici ürünleri için yukarıdaki tüm vergilerin CIF bedele eklenmesi suretiyle hesaplanan ve özel kişilerin gelir vergisi veya firmaların kurumlar vergisine avans olarak alınan vergidir. 
 
- Tunus Gümrük İdaresi’nin http://www.douane.gov.tn/index.php?id=604 adresinde detay bazında açıklamalar bulunmaktadır.
 
- Tunus 2018 Gümrük Tarife Cetveli  http://www.douane.gov.tn/index.php?id=1057 adresinde yer almaktadır.
 
 
Tüketim Malı veya Yerli Üretimi Bulunan Ürünlerin İthalatı ile İlgili olarak Ekim 2017 ayında Tunus hükümetince alınan üç karar üzerinde Mart 2018 ayında yapılan düzenlemeler
 

    Not: Listeden çıkan ürünler kırmızı, eklenenler mavi olarak belirtilmiştir.
 
 
*BİRİNCİ SÜTUN: 1 Mart 2018 tarihli sirküler ve eki ürün listesi
Yayınlandığı web sayfası:
https://www.bct.gov.tn/bct/siteprod/documents/Cir_2018_01_fr.pdf
(Tunus Merkez Bankası 27 Ekim 2017 tarihli ve 9/2017 sayılı https://www.bct.gov.tn/bct/siteprod/documents/Cir_2017_09_ar.pdf) sirküleriyle, bankaları, liste kapsamı ürünlerin ithalatına yönelik akreditif açılabilmesi için ithalatçının kendi kaynaklarını teminat göstermesi şartının aranması hususunda talimatlandırmıştır. Daha sonra, 1 Mart 2018 tarihli sirküleriyle listeyi bazı değişikliklerle tekrar yayınlamış ve bundan bazı ithalat şekillerini muaf tutmuştur)
 
Akreditif açılabilmesi için ithalatçı hesabında yeterli Tunus Dinarı bulunmasını gerektirmeyen haller;

• Kamu ve belediyelerin ihtiyacı için açılan ihaleler kapsamı ithalat,
• Bu kararın alınmasından önce döviz finansman izni alınmış ithalat,
• Sanayicilerin ihtiyaçları için, Sanayi ve KOBİ’ler Bakanlığı’ndan alınan ve ithalatın sınai faaliyetle ilişkili olduğunu tevsik eden teknik belgeye dayanılarak yapılacak ithalat,
• Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılacak ithalat. 

** İKİNCİ SÜTUN : 13 Mart 2018 tarihli tebliğ ve eki ürün listesi
Yayınlandığı web sayfası: http://www.commerce.gov.tn/Fr/actualites_7_55_D760
(Tunus Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı’nın ortak duyurusu çerçevesinde: Ekim 2017 sonu itibariyle başlatılan ve ithalatta öncelikli olmayan ürünlerin Gümrük Çıkış Beyannamesi örneğinin fiili ithalatta, duyurunun yayım tarihi olan 13 Mart 2018 tarihinden itibaren ihracatçı ülkenin gümrük çıkış beyannamesi (GÇB) veya muadil resmi belgesi (transit beyannamesi hariç) aranacaktır. GÇB’yi Arapça, Fransızca veya İngilizce dillerinde düzenlemeyen ülke mercilerinin GÇB örneklerini bu 3 dilden birine çevrilmiş olarak, 3 ay içerisinde, Tunus Ticaret Bakanlığı’na resmi olarak sunmaları talep edilmektedir. Bu örnekler sunulana kadar, istisnai olarak 3 ay boyunca bu ülkelerden yapılacak ithalatta GÇB’nin ihracatçı ülkede veya Tunus’ta yapılmış yeminli tercümesi kabul edilebilecektir. Mevzuatı gümrük çıkışı beyannamesinin gizliliği hususunda hükümler içeren ülkeler, Tunus mercilerine resmi olarak bildirim yapmaları halinde bu uygulamadan muaf tutulabilecektir.
GÇB sunulmasını gerektirmeyen haller;

• Kamu ve belediyelerin ihtiyacı için yapılacak ithalat
• Tarım, turizm ve el sanatları sektörleri için yapılacak hammadde, ara mal, teçhizat ve yedek parça ithalatı,
• Sanayicilerin ihtiyaçları için yapacakları hammadde, ara mal, teçhizat ve yedek parça ithalatı,
• Döviz ile ödeme veya transfer gerçekleştirilmeksizin yapılacak ithalat,
• Mali ayrıcalıkla yapılacak ithalat,

(örneğin; büyükelçilikler ve benzer statüdeki kuruluşlar, tamamen ihracatçı statüdeki firmalar ve yurt dışında yerleşik Tunuslularca bir proje gerçekleştirmek veya bir projeye dahil olmak üzere yapılacak ithalat)

• Dış ticaret işlemlerine ilişkin 94-1743 sayılı Karar çerçevesinde özel şartlarda yapılan ve normal dış ticaret prosedürlerine tabi olmayan ithalat, (https://www.bct.gov.tn/bct/siteprod/documents/dec94-1743.pdf)
• Posta yoluyla alınan ve ihracatçı ülkede çıkış beyanına tabi olmayan koliler. 

Ürün listesi: http://www.commerce.gov.tn/Fr/image.php?id=784
 
 ***ÜÇÜNCÜ SÜTUN
Yayınlandığı web sayfası: http://www.commerce.gov.tn/Fr/actualites_7_55_D706 
 
TUNUS GÜMRÜK TARİFE CETVELİ web sayfası:
http://www.douane.gov.tn/index.php?id=1057&L=10 
 
TUNUS TİCARET BAKANLIĞI VE MALİYE BAKANLIĞI TARAFINDAN YAYIMLANAN
13 MART 2018 TARİHLİ ORTAK DUYURU
GAYRI RESMİ TERCÜMESİ

Gümrük beyan işlemlerinin kontrolünün kambiyo rejimine uygun olarak güçlendirilmesi çerçevesinde, Ticaret Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı bu duyurunun eki liste kapsamı ürünlerin ithalatçılarına; bu ürünlerin piyasada tüketilmek üzere gümrükten çekilme işlemlerinde ihracatçı ülke gümrük çıkış beyannamesini (veya ihracatçı ülke resmi mercilerince düzenlenmiş eşdeğer bir belgeyi (transit beyannamesi hariç)) ibraz etmeleri çağrısında bulunurlar.
Ürünlerin gümrükten çekilme işlemlerinde gümrük idarelerine sunulan dosyada ihracatçı ülkenin gümrük çıkış beyannamesi veya eşdeğer bir belgenin bulunmaması durumunda bu dosya eksik sayılacaktır.

Arapça, Fransızca veya İngilizce beyanname düzenlemeyen ihracatçı ülke resmi mercileri, Ticaret Bakanlığı’na, kendi gümrük idarelerince düzenlenen Gümrük Çıkış Beyannamesi’nin bu dillerden birine çevrilmiş örneğini, gümrük kontrollerinde referans belge olarak kullanılmak üzere, sunmaya çağrılırlar.
İstisnai olarak, bu duyurunun yayımı tarihinden itibaren en çok 3 (üç) ay süresince, ihracatçı ülkede veya Tunus’ta yeminli bir tercümana yaptırılmış Arapça/ Fransızca/ İngilizce gümrük çıkış beyannamesi tercümeleri kabul edilecektir. Bu süre ihracatçı ülkelerin resmi mercilerine bu duyurunun 3. paragrafı hükümlerine uyum sağlanabilmesi için verilecektir.

Bir ülkenin mevzuatı gümrük çıkış beyannamelerine gizli bir özellik atfediyorsa, bu durumdan Tunus mercilerinin gerekçeli olarak resmen haberdar edilmesi gerekmektedir.  Bu durumda, bu ülkeler menşeli ithalat bu duyuru hükümlerinden muaf tutulacaktır. Bu duyuru hükümlerinden aşağıdaki durumlar hariç tutulacaktır: 

• Kamu kurumları ve belediyelerin ihtiyacı için yapılacak ithalat,
• Tarım, turizm ve el sanatları sektörleri için yapılacak hammadde, ara mal, teçhizat ve yedek parça ithalatı,
•  Sanayicilerin ihtiyaçları için yapacakları hammadde, ara mal, teçhizat ve yedek parça ithalatı,
• Döviz ile ödeme veya transfer gerçekleştirilmeksizin yapılacak ithalat,
• Mali ayrıcalıkla yapılacak ithalat (örneğin; büyükelçilikler ve benzer statüdeki kuruluşlar, tamamen ihracatçı statüdeki firmalar ve yurt dışında yerleşik Tunuslularca bir proje gerçekleştirmek veya bir projeye dahil olmak üzere yapılacak ithalat)
• Dış ticaret işlemlerine ilişkin 29 Ağustos 1994 tarihli ve 94-1743 sayılı Karar çerçevesinde özel şartlarda yapılan ve normal dış ticaret prosedürlerine tabi olmayan ithalat, (https://www.bct.gov.tn/bct/siteprod/documents/dec94-1743.pdf)
• Posta yoluyla alınan ve ihracatçı ülkede çıkış beyanına tabi olmayan koliler.

Kaynak: http://www.commerce.gov.tn/Fr/actualites_7_55_D760

GÇB VE YEMİNLİ TERCÜMESİ (İngilizce, Fransızca, Arapça)
TALEP EDİLECEK ÜRÜNLER
 

 Kaynak : Tunus Ticaret Müşavirliği


TUNUS’DA İHRACATTA ÜRÜN GÜVENLİĞİ/GÜVENİLİRLİĞİ SİSTEMİ VE UYGULAMALARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER VE DEĞERLENDİRME
 
GENEL DEĞERLENDİRME
 
1.      Tunus’daki yetkili birimlerin iletişim bilgileri
 
-Standartlar, Belgelendirme:
 
INNORPI
Web:   http://www.innorpi.tn
Adres: Siège Rue Assistance n° 8 par la rue Alain Savary, BP 57 -Cité El Khadra-1003 Tunis
Tel    :  +216 71 806 758
Faks  :  +216 71 807 071
Email: contact@innorpi.tn
 
-Teknik Düzenlemeler, Ürün Güvenliği / Güvenirliği, İthalat Denetimleri, PGD:
 
Ministère de l'Industrie et du Commerce (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı)
Adres: Immeuble Beya,Rue Sidi Elheni, 40, Cité Monplaisir et Borgel 1002, Tunus
Direction Générale de la Qualité et de la Protection du Consommateur (DQPC)
Direction Générale de la Qualité, des Métiers et des Services 
Web : http://www.commerce.gov.tn
Tél : +216 71 904 216 / +216 71 240 207 / + 216 71 245 820 
Fax: +216 71 354 455 
 
-Akreditasyon
 
Conseil National d'Accréditation - TUNAC (Ulusal Akreditasyon Konseyi)
Web : http://www.tunac.tn
Adresse : N° 8 rue de l'assistance Cité ELKHADHRA 1003 Tunis
Tél. : +216 71 806 916- +216 71 806 431
Fax : +216 71 809 407
Email : tunac@tunac.tn
 
2.      Mevzuat ve mevzuata ilişkin web siteleri
 
-Standartlar, Belgelendirme:
 
--INNORPI:  http://www.innorpi.tn ve http://boutique.innorpi.tn:8080/web/guest/normes
 
- Teknik Düzenlemeler, Ürün Güvenliği, İthalat Denetimleri, PGD
 
--Sanayi ve Ticaret Bakanlığı: http://www.commerce.gov.tn
 
Bakanlığın web sitesinden bilgi alınabilecek sayfalar:
Tüketicinin korunması ve kalite kontrolü: http://www.commerce.gov.tn/Fr/historique_11_123
Tüketici hakları: http://www.commerce.gov.tn/Fr/principaux-droits-du-consommateur_11_124
Tüketicinin Korunması Ulusal Konseyi: http://www.commerce.gov.tn/Fr/le-conseil-national-de-protection-du-consommateur_11_125
Ürün ve hizmetlerin kalite kontrolü: http://www.commerce.gov.tn/Fr/controle-de-la-qualite-des-produits-et-des-services_11_126
İthalatta teknik denetimler: http://www.commerce.gov.tn/Fr/apercu-historique_11_133
İthalatta denetlenen ürün grupları: http://www.commerce.gov.tn/Fr/produits-concernes_11_135
 
--Tunus Resmi Gazetesi (Imprimerie Officielle de la République Tunisienne):

http://www.iort.gov.tn/WD120AWP/WD120Awp.exe/CTX_7840-255-vsaPIsfqLb/Principal/SYNC_1834006191
 
Mevzuat Tunus’un resmi dili Arapça olarak çıkmakta ancak, bir süre sonra Fransızca tercümesi de yayımlanmaktadır.
 
- Akreditasyon
 
-- TUNAC : http://www.tunac.tn
 
3.      Tunus’daki kurum ve kuruluşlar ile Türkiye’deki muadillerinin ilişkileri
 
Tunus Dünya Ticaret Örgütü üyesidir. Diğer taraftan, AB ile de 1 Mart 1998 tarihinde yürürlüğe giren Ortaklık Anlaşması ile oluşturulan serbest ticaret alanı bulunmaktadır. Ayrıca, İslam Kalkınma Örgütü üyesi olup, SMIIC bünyesinde de temsil edilmektedir. Dolayısıyla, dış ticaret ve ekonomi olarak dışa açık bir ülkedir ve dünyadaki ürün güvenliği, standardizasyon, akreditasyon, kalite ve teknik engellerle ilgili çokuluslu çeşitli çalışmaları yakından takip etmektedir. Bu kapsamda, ülkemiz kurum ve kuruluşlarıyla da, başta TSE, TPE, TÜRKAK olmak üzere yakın ilişkiler içerisindedir.
 
TUNUS’A YAPILACAK İHRACATTA ZORUNLU BELGELER
 
Tunus piyasasına giren mallara yönelik ürün güvenliği uygulamaları önemli ölçüde AB uyumlu standartlar üzerinden yapılmaktadır. Teknik düzenleme uygulamalarının önümüzdeki dönemlerde yürürlüğe konulacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla, halen uygulamada standartlara uygun belgelendirmeye bakılmaktadır.
 
Diğer taraftan, Tunus’tan ihraç edilen ürünlerin de denetlenebileceğine ilişkin genel düzenlemeler bulunmakla birlikte, yetkililerden alınan bilgilerden sistematik bir uygulama olmadığı anlaşılmaktadır. (Sadece 2009 yılında yürürlüğe giren Libya ile karşılıklı tanıma anlaşması çerçevesinde ihracatta teknik denetimler yapıldığı, Cezayir’e ihracatta da ticaret ve gümrük anlaşması çerçevesinde uygunluk değerlendirme belgelerinin ürünlere eşlik edip etmediğine formalite olarak bakıldığı hususunda bilgi edinilmiştir. Ürün üzerindeki teknik denetimler INNORPI veya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı Teknik Merkezlerde yapılmaktadır. )
 
2. Tunus’daki İhale Şartnameleri
 
Genel uygulamadan farklı veya kısıtlayıcı uygulamalar gözlemlenmemektedir.
 
3- Tunus’da Helal Belgelendirmesi talebi
 
- Helal Belgelendirmesi zorunlu değildir.
- INNORPI Helal Belgelendirmesi yapan tek kuruluştur.
- Helal Belgesi kabulüne ilişkin olarak Tunus SMIIC çalışmalarını takip etmektedir.
- Ulusal standart: INNORPI tarafından NT 124.66 :2006 (SMIIC 1:2011) olarak bildirilmiştir.
 
ÜRÜN GÜVENLİĞİ DENETİMLERİ
 
1- Tunus’da ürünlerin güvenliğinin tespiti amacıyla kullanılan sistemler ve sorumlu kuruluşlar
 
a)      Sevk Öncesi İnceleme:
 
Tunus’un kendi denetim altyapısının idari ve teknik olarak yeterli olması nedeniyle sevk öncesi inceleme sistemine başvurulmadığı belirtilmektedir.
 
b) İthalat Denetimleri:
 
Yürürlükteki 29 Ağustos 1994 tarihli ve 94-1744 sayılı Karara göre;
 
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları 29 Ağustos 2016 tarihinde kurulan son hükümet bünyesinde birleştirilmiştir. Esasen yürürlükteki mevzuatta eski ismiyle “Ulusal Ekonomi Bakanlığı” olarak zikredilmektedir. Uygulamalarını iki ayrı Bakanlık gibi sürdürmekte oldukları anlaşılmaktadır)
Teknoloji İletişim ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı
Tarım Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanlığı
Halk Sağlığı Bakanlığı
(Ayrıca, mevzuat uyarınca dini ve kültürel alanlarda ithalat denetimleri Din İşleri Bakanlığı ve Kültür İşleri Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. )
 
c)      Piyasa Gözetimi ve Denetimi:
 
Henüz Avrupa Birliği anlayışında sistematik bir piyasa gözetimi ve denetimi yapılmamaktadır. Risk taşıdığı düşünülen ürünlerle ilgili olarak gerekli görüldüğünde piyasada denetim yapılmaktadır. 
 
2. Tunus’a İthal Edilen Ürünler/Ürün Grupları İçin Yapılan Denetimler;
 
a)      Sevk Öncesi İnceleme:
 
Tunus’un kendi denetim altyapısının idari ve teknik olarak yeterli olması nedeniyle sevk öncesi inceleme sistemine başvurulmamakla beraber, istisnai durumlarda, ithal edilecek ürünün menşe ülkesine INNORPI tarafından gidilerek yerinde numune alımı ve test işlemlerine nezaret edilebildiği hususunda bilgi edinilmiştir. (Örneğin, her zaman olmamakla beraber, teknik düzenlemesi olan az sayıdaki ürünler arasında yer alan “armatür çeliği” ithalatından önce Türkiye’ye gidilerek yerinde inceleme yapılabildiği belirtilmiştir.)
 
b)     İthalat Denetimleri:
 
İthalatta ve ihracatta “teknik denetim” yapılması ve bu denetimlere ilişkin kurumların ürün grubu bazında yetkilendirilmesi 7 Mart 1994 tarihli ve 94-41 sayılı kanun çerçevesinde hüküm altına alınmıştır. Teknik denetim kavramı yasada; ulusal/uluslararası standarda veya teknik düzenlemeye veya ihracatçı ile ithalatçı arasında (ulusal ve uluslararası standartlara aykırı olmayan ve tüketicinin lehine olan) mutabık kalınan teknik kriterlere uygunluk kontrolü olarak belirtilmektedir. Teknik denetimlerin usul ve esasları, yetkili kurumların ve ürünlerin belirlenmesine ilişkin düzenleme yetkisi ticaretten sorumlu Bakanlığa verilmiştir.
 
Bu kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan 29 Ağustos 1994 tarihli ve 94-1744 sayılı Karar çerçevesinde, ithalat ve ihracat denetimlerinin “sistematik” kontrolü düzenlenmiştir. Bu kapsamda normal şartlarda fiili ithalattan önce ilgili birimce gümrük aşamasında dosya ve/veya numune üzerinde inceleme yapılması, gümrük idaresince de uygunluk değerlendirme belgelerinin kontrol edilmesi hükme bağlanmıştır. Gümrükte yapılamayan kontrollerin ithalatçının deposunda da yapılabileceği belirtilmiştir. Ürüne ilişkin kontrollerin yetkili laboratuarlarca yapılması öngörülmektedir. Bu kapsamda halen devlete ait laaboratuvarlarda analiz yapılmaktadır. (Yetkililerden alınan bilgiler çerçevesinde, devlet laboratuvarlarının yeterli olduğu belirtilmekle birlikte, gereken durumlarda özel laboratuvarlardan da destek alınabileceği anlaşılmaktadır. Teknik Merkez adı verilen devlete ait sekiz adet laboratuar bulunmakta olup, bağlantıları  http://www.tunisieindustrie.nat.tn/fr/doc.asp?mcat=16&mrub=203 adresinde mevcuttur.)
 
Denetimlerin “ekonomi denetmenleri”, Tarım ve Halk Sağlığı Bakanlıklarınca yetkilendirilecek denetmenler (mühendis, doktor, veteriner, eczacı ..vs) ve güvenlik görevlileri tarafından yapılabileceği belirtilmektedir.
 
İthalatta denetimle yetkili Bakanlıklar ve ürünler şöyledir:
 
-Teknoloji, İletişim ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı: telsiz/telekomünikasyon ürünleri, entegre devreler, monitörler, projektörler.
-Halk Sağlığı Bakanlığı: parafarmasötik ürünler, amyant, kültürler, kan grubu ölçen reaktifler, diyet ürünleri, emzikler, biberonlar, pestisitler, ev tipi dezenfektanlar, elektro teşhis cihazları (EKG, Ultrason, MR, Sintigrafi, hemodiyaliz..) ve çeşitli tıbbi cihazlar
-Din İşleri Bakanlığı: Kur’an kitapları
-Kültür İşleri Bakanlığı: kitaplar
-Tarım, Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanlığı: evcil ve yabani hayvanlar, hayvansal ürünler, bitkiler, tohumlar, yumrular, filizler, tarımsal dezenfektanlar, yemler.
-Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (yürürlükteki mevzuatta eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı olarak zikredilmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları 29 Ağustos 2016 tarihinde kurulan son hükümet bünyesinde birleştirilmiştir. Uygulamalarını iki ayrı Bakanlık gibi sürdürmekte oldukları anlaşılmaktadır) : diğer tüm ürünler.
 
Ticaretten Sorumlu Bakanlık yetkisinde; gıda ürünleri, kozmetikler, vücut hijyen ürünleri, ayakkabılar, okul malzemeleri (tükenmez kalemler, silgiler, oyun hamurları..), ev işlerinde kullanılan paslanmaz çelikten eşya, porselenden sofra ve mutfak eşyası, piller, lamba ve ampuller, elektrikli ev aletleri, oyuncaklar yer almaktadır. Sanayi’den Sorumlu Bakanlık yetkisinde: klor, demir ve çelikten tüp ve borular, su ısıtıcıları, kompresörler, vinçler, şaryolar, asansörler, gaz vanaları gibi çeşitli sanayi ürünleri bulunmaktadır.
 
İthalatta denetime tabi ürünleri 15 Eylül 2005 yılına ait ekli (Ek-1) bir tebliğ ile A, B, C olarak 3 listeye ayrılmıştır. A listesi, sistematik kontrollere tabi ürünleri kapsamakta olup, yukarıda özetlenen ürün gruplarında Ticaretten sorumlu Bakanlık, Tarımdan sorumlu Bakanlık, Halk Sağlığı Bakanlığı, Sanayiden sorumlu Bakanlık ve İletişim Teknolojisinden sorumlu Bakanlığı yetkilendirmektedir. B listesi “Sertifikasyon”a ilişkin olarak teknik kontrolden geçecek ürünleri sıralamaktadır. C listesi, teknik şartnamesine göre teknik kontrolden geçecek ürünleri kapsamaktadır.(Teknik şartnamesi yayınlanmış ürünlerin izinli ithalatçılar tarafından ithal edilmesi mümkün olmaktadır. Bu ürünlere ve izinli ithalatçılara ilişkin bilgilere Merkez Bankası https://www.bct.gov.tn/bct/siteprod/documents/i_an.pdf sayfasından ulaşılmaktadır. Teknik şartnamesi yayınlanmamış ürünler ülkenin ihtiyacına göre Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca izin verilmesi halinde ithal edilebilmektedirler. A,B,C listelerinin zaman zaman güncellendiği belirtilmektedir.)
 
Aynı Kararda hammadde ve yarı mamullerin ithalat denetimlerinden muaf olduğu da belirtilmektedir.
 
İhracatta denetimle yetkili Bakanlıklar ve ürünler şöyledir:
 
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı): taze veya işlenmiş meyve ve sebzeler
- Tarım, Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanlığı: taze veya işlenmiş balıkçılık ürünleri, bitki ve çiçekler, biyolojik usulle üretilmiş işlenmiş veya işlenmemiş tarım ürünleri.
- Turizm ve El sanatları Bakanlığı: el emeği ürünler
 
Hem ithalat hem de ihracat aşamasında yapılacak denetimlerde gümrük idaresince gerekli belgelerin kontrol edilmesi ve ürünün risk durumuna göre veya izne tabi olup olmadığına göre gümrükte alınacak numuneler üzerinde yapılacak test sonuçlarının aranmasını hüküm altına alınmıştır. Ürün gümrüğe ulaştığında ilgili Bakanlığa bilgi iletilmekte ve Bakanlığın kararına göre ürün numune alınmak üzere bekletilmekte veya belge kontrolü yapılıp işlemleri sonuçlandırılmaktadır. Gümrük idaresi ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı arasında “guichet unique” (tek pencere) olarak tabir edilen elektronik bir sistem bulunmaktadır. Diğer Bakanlıklarla henüz böyle bir sistem kurulmamıştır.
 
Mevzuata ilişkin genel usul ve esasların belirlenmesine ilişkin yetki ve uygulamaya dair koordinasyon görevi eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı’na (şimdiki Sanayi ve Ticaret Bakanlığı), “ticaretten sorumlu” Bakan’a verilmiştir. 
 
c)      Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD):
 
İthalat ve ihracat denetimlerinin yanı sıra piyasa denetimlerinin de yapılması 7 Aralık 1992 tarihli ve 92-117 sayılı Tüketicinin Korunmasına İlişkin Kanun çerçevesinde öngörülmüştür. Ancak,  Konuya ilişkin mevzuat ve müeyyide yetkisi “Ekonomi”den sorumlu Bakana verilmiştir. Halen Sanayi ve Ticaret Bakanlığı eski “Ulusal Ekonomi Bakanlığı” yetkilerini taşımaktadır. (Diğer taraftan, Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları 29 Ağustos 2016 tarihinde kurulan son hükümet bünyesinde birleştirilmiştir)
 
PGD’ye konu edilmek üzere: her türlü sanayi ve tarım ürünleri ile el emeği ürünler tanım dahiline alınmıştır. Denetimlerin teknik detayları ithalat veya ihracat denetimlerinden ayrıştırılmamıştır.
 
Güvensiz çıkan ürünlerle ilgili olarak, 3 aya kadar ithalattan, ihracattan ve piyasaya arzdan men cezası, toplatma, imha, uyarı, ürünün değiştirilmesi/tamiri/parasının iadesi, para cezası ve hapis cezasına varan müeyyideler öngörülmektedir. 
 
MÜŞAVİRLİK GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ
 
- Tunus’ta ürün güvenliği denetimlerinin önemli bölümünün ithalatta gümrük aşamasında yapıldığı bilinmektedir. Bunun nedenleri arasında idari yapılanma, teknik altyapı ve mali kıstaslara dayalı kriterler ön plandadır. Diğer taraftan, Tunus standartlarının (yaklaşık 17490 adet) %90 oranında AB direktiflerine uygun olduğu belirtilmektedir. Sınai ve ticari sistem bu standartlara dayanmaktadır. Ancak, teknik düzenleme sayısı çok azdır.  Örneğin, pil ve akümülatörler, armatür çeliği, çimento, kireç, çamaşır suyu gibi ürünlerde veya kamu alanlarının aydınlatılması, kamu elektrik şebekesi gerilimi gibi bazı alanlarda teknik düzenlemeler bulunmaktadır. AB ile ACAA projesi çerçevesinde teknik mevzuat uyumu öngörülmüş ve 30 Haziran 2009 tarihli ve 2009-38 sayılı Ulusal Standardizasyon Sistemine İlişkin Kanun ile “teknik düzenleme” kavramı oluşturulmuştur. Bu kapsamda, “standart”ın ihtiyari, “teknik düzenleme”nin zorunlu olduğuna ilişkin tanımlar yapılmıştır. Standartların formülasyonundan sorumlu kuruluş INNORPI iken, teknik düzenleme yapma yetkisi sanayiden sorumlu Bakanlık ve ilgili sektörden sorumlu Bakanlık’ın ortak kararına bırakılmıştır.
 
- PGD hususunda sanayi ve gıda ürünlerine yönelik iki kanun taslağı hazırlanmakta olduğu hususunda bilgi alınmıştır
 
- İthalat denetimleri Türk ürünlerine özgü bir teknik engel unsuru değildir. Türk ürünleri kaliteli olmaları, AB’nin teknik mevzuatına veya uluslararası standartlara uygun olarak üretilmeleri ile bilinmektedir. Ancak, denetime tabi tutulan ürünlerin gümrükte bekleme süreleri uzayabilmektedir. Bu özellikle, ithalatı izne tabi ürünler için geçerlidir. İzne tabi ürünlerin veya Tunus’ta üretimi bulunan ürünlerin ithalatında gümrükte bekleme sürelerinin uzamasının nedenlerinin esasen ürün güvenliği gerekçeli olmaktan ziyade ithalatın kontrol altına alınması ile ilgili olduğu değerlendirilmektedir.  
 
NOT :  Yukarıdaki bilgiler TC Tunus Ticaret Müşavirliğimiz tarafından temin edilmiştir.


Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

 
Tunus Ulusal Standardizasyon ve Sınai Mülkiyet Enstitüsü (INNORPI) Sanayi ve Enerji Bakanlığı’na bağlı bir kamu kuruluşudur. İhtiyari ve zorunlu standartların belirlenmesinden ve yayımlanmasından sorumlu tek kuruluştur. Teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmeleri Tunus Resmi Gazetesinde yayımlanmaktadır. Tunus ISO ve WIPO’ya üyedir.
 
Tunus’ta ISO 9000/9002 standartları uygulanmaktadır. Ulusal standartların yapılandırılmasından INNOPI sorumludur. Sanayi sektöründe faaliyet gösteren birçok firma halihazırda ISO 9000/9002 sertifikası almaya hak kazanmıştır.
 
İthalat ve ihracata konu mallardan gerekli görülenlerin standardına veya teknik düzenlemesine uygunluğunun veya kalitesinin değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Mevzuatı uyarınca gerçekleştirilmekte olup, Tunus ile olan ticaretimizde bu kapsamda sorun yaşanmamaktadır.
 
Bunun yanında, Tunus EUROMED çerçevesinde, teknik mevzuat uyumu altyapı çalışmalarını sürdürmektedir. Bahse konu çalışmaların tamamlanmasını müteakip, Tunus tarafı Avrupa Birliği ile Sanayi Ürünlerinde Uygunluk Değerlendirmesi ve Kabul Anlaşması (ACAA) imzalanmak üzere müzakerelere başlayacaktır. Bu çerçevede, ülkemizin AB mevzuat uyumu sürecindeki deneyimini paylaşmaya hazırdır ve ACAA ile ilgili gelişmelerden haberdar olmak ve süreçte yer almak istemektedir.
 

Kambiyo Rejimi

 
Tunus’ta serbest ticaret kuralları geçerli olmakla birlikte, bankacılık ve kambiyo sistemleri henüz tam serbest değildir. Tunus kambiyo rejimi 1980 öncesi kambiyo rejimimize benzemektedir. Tunuslu vatandaş Merkez Bankasından izin alınmaksızın döviz alıp satamaz veya transfer edemez. Ancak, ihracat ve ithalat işlemi yapan Tunuslu firmaların Merkez Bankası izniyle döviz transferi mümkündür. Diğer taraftan Tunus vatandaşının yurt dışı ile doğrudan bir ilişkisi (dış ticaretle uğraşmak, yurt dışında görevli olmak vs) yok ise, yurt dışına çıkarabileceği para miktarı yıllık 6.000 Tunus Dinarı karşılığı döviz ile sınırlıdır. İş adamlarına uygulanan bu miktar daha yüksek olmakla birlikte yine de sınırlama vardır.