Firmalar - Oman

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Umman’da yabancı sermayenin ülkeye çekilebilmesi için son yıllarda önemli adımlar atılmış, yabancı sermaye mevzuatında önemli değisiklikler yapılmış ve yabancı sermayeli şirket kurma prosedürü kolaylaştırılmıştır. Ülkede gelir vergisinin olmaması, kurumlar vergisinin % 12 gibi düşük bir seviyede uygulanması, sermaye ve kar transferlerinde kısıtlama olmaması da birçok Körfez ülkesine nazaran Umman’ı daha çekici bir hale getirmektedir. Yabancı yatırımlar için 10 yıllık vergi muafiyeti, üretimde kullanılacak hammadde ve makine ithalatı için 10 yıllık gümrük vergisi muafiyeti ise diğer avantajlar arasındadır. Ayrıca yabancı yatırımlar için 10 yıllık vergi muafiyeti ve üretimde kullanılacak makine ithalatı için 10 yıllık gümrük vergisi muafiyeti diğer avantajlar arasındadır.

2000 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelikle birlikte ülkede yapılacak yatırımlarda yabancı sermaye tavanı % 70’e çıkarılmış olup; bu oranın % 70’ten fazla olabilmesi için Bakanlar Kurulu’nun onayı gerekmektedir. Rusayl, Raysut, Sohar, Nizwa, Buraimi ve Sur’daki sanayi bölgeleri ile Al Mazunah Serbest Bölgesi’nde geçekleştirilecek sanayi yatırımlarında da önemli kolaylıklar sağlanmaktadır. Nitekim bu bölgelerde arsa kirası yıllık m2 başına 65 cent, elektrik ücreti kwh başına 3–6 cent, su ücreti galon başına 1 cent, gaz ücreti m3 başına 8 cent’tir.

Enerjinin önemli girdi olarak kullanıldığı sektörlerde Umman’da yapılacak yatırımlar oldukça avantajlıdır. Ayrıca bu sektörlerdeki yatırımlarda yabancı sermaye oranı % 100 olabilmektedir. Dünya Bankası’nın kriterleri ışığında Umman’ın yatırım ortamı ve iş kurma prosedürleri değerlendirildiğinde; Umman’ın iş kurma prosedürüne verilen değerin OECD yüksek gelir grubu ülkelerine verilen değere yakın olduğu ve iş kurma sürecinin 34 gün, sürdüğü, aynı sürenin Körfez İşbirliği Konseyi bölgesinde ortalama 47 gün olduğu görülmektedir. İş kurmanın maliyeti ve iş kurmak için gereken minimum sermaye de Umman’da son derece düşüktür. Dünya Bankası verileri, işe alma sürecinin Umman’da son derece zor olduğunu; buna karşılık işten çıkarma sürecinin ve maliyetinin son derece kolay olduğunu göstermektedir. Umman’da çalışma saatleri ise tüm KİK bölgesinde olduğu gibi pek esnek değildir.

Umman’da mülkiyet kaydı ve devri ile ilgili düzenlemelerin sayısı, süresi ve maliyeti son derece düşüktür. Bu da ülkede mülkiyet haklarının iyi korunduğunun işaretidir. Kurumsal yönetim ve bilgilendirme konusunda Umman iyi bir performans göstermektedir. Uyuşmazlıkların çözümü için gereken zaman son derece uzun olmasına rağmen; maliyeti son derece düşüktür. İflas durumundaki bir işletmenin kapatılması için ayrılan süre de dünya geneline ve kendi bölgesine kıyasla oldukça uzun olup; iflas sürecinin maliyeti son derece düşüktür.

Umman Yatırım ve İhracat Geliştirme Merkezi (OCIPED) yabancı yatırımcılar için gerekli her türlü bilgiyi temin eden bir “one stop shop” özelliği taşımaktadır (www.ociped.com). Toplam sermayesi 52 000 ABD Doları ve üstü olan işletmelerin Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’na kayıt yaptırması zorunlu olup; ilgili firmanın bölgesel belediyelerden ve Çevre ve Su İşleri Bakanlıklarından da izin almış olması gerekmektedir. Yabancı çalışanların ise İşgücü Bakanlığı ve Umman Göçmenlik Ofisi’nden konaklama ve çalışma izni almaları gerekmektedir. Umman’da yerel bir temsilcilik ve şube açmak için de yine Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’na (www.mocioman.gov.om) ya da Umman Ticaret ve Sanayi Odası’na (www.chamberoman.com) ve Belediyelere (www.mctmnet.gov.om) kayıt mecburiyeti vardır.

Umman Sultanlığındaki 2017 yılı sonu verilerine göre ülkedeki toplam doğrudan yabancı sermaye yatırımları toplamı 24.2 Milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. Bir önceki yıl son çeyreğinde bu değer 21.0 Milyar ABD Doları seviyesinde olup,  yaklaşık  % 15 oranında artış yaşandığı görülmektedir.

Umman'a yatırım yapan ülkelerin dağılımında,  İngiltere,  söz konusu yatırımların yaklaşık yarısını oluşturan 11.6 milyar ABD Doları ile  başta gelmekte, bu ülkeyi  sırasıyla Birleşik Arap Emirlikleri  (2.7 milyar ABD Doları),  Kuveyt (1.1 milyar ABD Doları), Katar (1.0 milyar ABD Doları), Bahreyn (0.9 milyar ABD Doları), Hindistan ve İsviçre  takip etmektedir.

Açıklanan verilerden,   Birleşik Arap Emirlikleri dışındaki bölge ülkelerinin Umman'a yönelik yatırımlarında genelde azalma eğilimi yaşandığı ve yatırımların yarısından çoğunun petrol sektörü ile ilgili olduğu gözlenmektedir.

Ülkede İş Kurma Mevzuatı

 Umman’da İş Yapma Prosedürleri (2007)

Kaynak: Euromonitor International based on the World Bank

Umman'da Şirket Kurulması

Yabancı yatırımların ülkeye girişi ve yabancı tüzel kişilerin Umman’da kurulu bir şirketi yönetmeleri için gerekli yasal düzenlemeler, 102/94 sayılı “Yabancı Sermaye Yatırım Kanunu” (FCIL) (Sultani Decree) ile belirlenmiştir.

Bu yasal düzenlemeye göre, hissedarları Umman vatandaşı ve yabancı ülke vatandaşı olan bir şirket, karma (mixed) ticari şirket olarak adlandırılmaktadır. FCIL Kanunu’na göre, Umman vatandaşı olmayan gerçek ya da tüzel kişilerin Umman’da ticari, sanayi ya da herhangi bir iş faaliyetinde bulunmaları için öncelikle Umman Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’ndan yabancı sermaye yatırım lisansı almaları gerekmektedir.

Şirketler için elde edilen kar oranının ilk 30,000 Umman Riyali vergiden muaf olup, geri kalan miktar için uygulanan vergi oranı % 12’dir.

Karma şirketler içinde en çok tercih edileni asgari sermaye miktarı 150.000 Umman Riyali (yaklaşık 400.000 ABD Doları) olan Limited Şirketlerdir (Limited Liabiliy Company).  Söz konusu Kanun gereğince, yabancı hissedarlı şirket kurulabilmesi için yabancı sermaye miktarına bağlı olarak üç aşamalı onay süreci bulunmaktadır.

Yabancı hisse payının şirket toplam sermayesinin % 49’undan az olduğu durumları kapsayan ilk aşama, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’ndan alınan onaydır. Yabancı hissedarların payı toplam sermayenin 70’i aşmaması halinde  ikinci aşama olarak Yabancı Sermaye Yatırım Komitesi’nin onayı gerekmektedir. Son aşama ise yabancı hisse paylarının toplam sermayenin % 70’inden fazla olduğu durumları içermekte olup, bu durumda Bakanlar Konseyi’nin onayının alınması zorunludur.  Ancak, yabancı hissedar Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinden ABD’den olmadığı sürece bu orandaki bir katılımın onay olması oldukça zordur.

Firmalar ortaklarıyla bir ortaklık anlaşması imzalamaları gerekmektedir. Bu anlaşmanın içeriği konusunda Umman düzenlemeleri oldukça liberal bir yol kabul etmiş ve ortaklık oranlarına bakılmadan kar ve zararların paylaşım oranlarının serbestçe kararlaştırabileceği belirlenmiştir.

Uygulamada bir çok şirket “Silent Partner” denilen  tip ortakları tercih etmektedir. Ortağa örneğin aylık bir ücret ödenmekte ve tüm iş ve  işlemlerle ilgili yükümlülük  ve bunun sonucunda doğacak kar ve zarar yabancı ortağa ait olabilmektedir.

Anlaşma iki tarafında belirleyeceği 2’şer adet şahitler huzurunda yapılmakta ve  taraflar anlaşmazlık halinde uygulanacak hukuku ve istenirse tahkim usulünü belirleme yetkisine sahip bulunmaktadır. Eğer bu şekilde bir belirleme yapılmadıysa  Umman Medeni Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Dünya Bankasının en son “ İş Yapma Prosedürleri” raporuna göre Limited Şirketin kurulmasına yönelik işlemlerin aşağıda belirtilen   5 aşaması bulunmakta ve tüm bu işlemlerde pasaport örneği,  sabıkasızlık kayıdı gibi bazı belgeler istenilebilmekte ve eksiklik olmaması durumunda 7 gün içerisinde şirket kuruluşu tamamlanabilmektedir.

1- Sermayenin Bankaya Yatırılması

2- Ticaret ve Sanayi Bakanlığında Şirketin Tescili

3- Maliye Bakanlığı Vergi Dairesinin Bilgilendirilmesi

4- Çalışanların sosyal güvenlik kayıtlarının yapılması

5- Firma mührünün hazırlanması

Yabancı hisse payı toplam şirket sermayesinin % 70’ini geçmediği sürece, Umman’da bulunan şirketler aynı oranda vergiye tabidir.  Buna göre, yabancı hisse payı % 70 veya bu oranın altında olan şirketler için elde edilen kar oranının ilk 30 000 Umman Riyali vergiden muaf olup, geri kalan miktar için uygulanan vergi oranı % 12’dir. Yabancı hisse payı % 70’in üzerinde olan şirketler veya şubeler için uygulanan vergi oranı ise elde edilen kar oranına göre karın % 30’una kadar çıkabilmektedir.

Yukarıdaki bölümlerde de belirttiğimiz gibi Umman'da sürdürülen büyük altyapı yatırımları kapsamındaki kamu ihaleleri oldukça şeffaf bir süreç içinde yürütülmektedir.  "Yerel" ve "uluslararası" olarak ikiye ayrılan ihalelerde nadir de olsa yeterlilik aranmaktadır.  Yerel ihalelerde genel olarak aranan şart firmanın İhale Kurulu nezdinde kayıtlı olmasıdır. Uluslararası ihalelerde ise teklif veren firmanın Umman Ticaret ve Sanayi Bakanlığı nezdinde kayıtlı olması gerekmektedir.

Ülkede ihaleleri kazanan firmalar, kurulma prosedürü daha kolay olan ve yerli ortak şartı aranmayan şube açma yoluna da gidebilmektedir. Bu şubelerin Ticaret ve Sanayi Bakanlığında Yatırımcı Hizmetleri Bölümüne tescil  olması gerekmektedir. Tescil, üstlenen iş ile ilgili sözleşmenin süresi kadar geçerli olup sözleşmenin uzaması halinde bu süreler de belirli ücret karşılığı  uzatılabilmektedir.

Bunun dışında Umman’da ülkemizde Ananonim Şirket benzeri bir yapılanma olan   Joint Stock Company tipi şirket kurulması da mümkündür. Prosedürü daha zor ve minimum sermaye miktarı daha fazla olan (1.3 Milyon ABD Doları) bu tür şirketler bankacılık ve sigortacılık alanında faaliyet gösteren firmalar için zorunlu tutulmuştur.

Ayrıca,  ülkede Holding  şeklinde yapılanmanın tercih edilmesi de olanak dahilindedir. Bunun için diğer şartlar haricinde asgari  5.2 Milyon ABD Doları sermaye yatırılması gerekmektedir.

Son olarak serbest Bölgelerde (Duqm ve Salalah gibi) kurulan ve 5. türü oluşturan  şirketlerde  %100 yabancı ortaklığa izin verildiğini,  bu şirketler için basitleştirilmiş bir kurulma usulü belirlendiği,  avantajlı vergi uygulamalarına tabi tutuldukları ve minimum sermaye miktarı kurallarının bunlar için uygulanmadığını belirtmek faydalı olacaktır.

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler

İç pazar hacminin çok büyük olmaması nedeniyle imalat sektöründe ihracata yönelik yatırımlar teşvik edilmektedir. Bu proje alanları şunlardır:

• Yerli hammaddeleri kullanan sanayiler
• İhracatı esas alan sanayiler
• Sermaye, bilgi ve teknoloji yoğun olan projeler
• Umman vatandaşlarına istihdam imkânı yaratan projeler
• Petro-kimya sanayileri
• Reeksport için hammadde ve yarı mamul işleyen sanayiler
• Çok uluslu şirketler için üretim merkezleri

Ülkedeki İhaleler

Umman'da sürdürülen büyük altyapı yatırımları kapsamındaki kamu ihaleleri oldukça şeffaf bir süreç içinde yürütülmektedir. "Yerel" ve "uluslararası" olarak ikiye ayrılan ihalelerde nadir de olsa yeterlilik aranmaktadır. Yerel ihalelerde genel olarak aranan şart firmanın İhale Kurulu nezdinde kayıtlı olmasıdır. Uluslararası ihalelerde ise teklif veren firmanın Umman Ticaret ve Sanayi Bakanlığı nezdinde kayıtlı olması gerekmektedir. İhale Kurulu tarafından açılan ihaleler Umman İhale Kurulu'nun www.tenderboard.gov.comadresli internet sitesinden takip edilebilmektedir. Kurul tarafından açılan uluslararası ihaleler ise bu sitenin yanı sıra, Middle East Economic Digest isimli dergide yayımlanmaktadır. Ayrıca, www.pdotenders.com ve www.chamberoman.com diğer ihale ilanlarının yer aldığı internet adresleridir. Umman inşaat sektöründeki canlılık hem inşaat malzemeleri ve makineleri üreticilerimiz için hem de taahhüt işi yapan büyük firmalarımız için önemli fırsatlar sunmaktadır. Umman'daki ihalelere başvurmak isteyen firmalarımızın yukarıda verilen internet adreslerini sık sık ziyaret etmelerinde fayda bulunmaktadır.