Pazar ile İlgili Bilgiler
Pazar ile İlgili Bilgiler
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
Kuveyt’in marka ve patent kanunu Ulusal Meclisten Aralık 2000’de geçmiş ve 14 Ocak 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kuveyt DTÖ ve Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Örgütü (WIPO) üyesidir. 1995 yılında TRIPS anlaşmasını imzalamıştır. Patent marka koruması 20 yıldır. Endüstriyel tasarım ve entegre devreler için koruma 10-15 yıl arasındadır. Kanun geçerli olmasına rağmen cezalar düşük ve etkisizdir.
Dağıtım Kanalları
Çoğu yabancı ürünün pazarlaması yerel acente ya da dağıtımcı kanalıyla yapılmaktadır. Komisyon ile çalışan temsilci ya da acenteler kişisel bağlantıyı korumak için yabancı ortakları ile beraber düzenli olarak müşterilerini ziyaret etmektedir.
Bazı kamu sektörü alıcıları ve potansiyel özel sektör ithalatçıları yerel temsilci ya da dağıtımcının adı ve adresinin açıkça belirtildiği ürün katalogları ve diğer basılı malzemeleri istemektedirler. Yıllık satışlar ve teknik destek toplantıları ile eğitim için temsilci ya da acenteyi yabancı şirketin ülkesine her yıl davet etmenin yararı bulunmaktadır.
Kişisel bağlantının çok önemli olduğu Kuveyt’te acente ve gerekirse yabancı şirketin mevcut ve yeni müşterilerini düzenli olarak ziyaret etmesinde fayda vardır.
Yerel pazarda rekabetçi olabilmek için Kuveyt’teki temel satış faktörleri; fiyat, kalite, etkili satış sonrası hizmet, ödeme koşulları, indirimler ve iş bağlantılarıdır. Fiyata bağlı talebin yönlendirdiği Kuveyt pazarında taksitli ödeme planları ve indirimler yaygın pazarlama teknikleridir.
Tüketim malları için Kuveyt’in Hala Febrayer (Hoş geldin Şubat)adlı yerel alışveriş festivali mevcuttur. Bu dönemde özel fiyatlar ve promosyon kampanyaları yaygın olup, otel ve diğer eğlence merkezleri müşterilerin ilgisini çekmek için fiyat indirimleri yapmaktadırlar. Bütün indirimler için Sanayi Ticaret Bakanlığı’ndan önceden onay alınması gerekmektedir.
Kuveyt’te her çeşit ürünü doğrudan ithal ederek çeşitli dağıtım kanallarına pazarlayan bir çok aracı firma olduğu gibi, gıda, tekstil gibi genel tüketim ürünlerinin hem ithalatını hem de satışını gerçekleştiren büyük zincir marketler de bulunmaktadır. Bunların arasında Kuveyt Tüketici Kooperatifleri Birliği, Sultan Center mağazaları ve City Center mağazaları en önemli dağıtım kanallarıdır. Tüketici Kooperatifleri Birliği, yarı yarıya devlete ve özel sektöre ait bir yapılanma olup, bütün Kuveyt genelinde 69 büyük süpermarket, 47 kooperatif satış merkezi, 300’ün üzerinde bayisi bulunan, 160’ın üzerinde ürün kategorisinde satış yapan, yıllık 540 milyon KD (1.860 milyar dolar) civarında cirosu bulunan bir dağıtım, pazarlama ve satış kuruluşudur. Kooperatifler Birliği aynı zamanda kamu adına 25 bin farklı ürünün fiyatını sübvanse ederek, piyasa fiyatlarını kontrol etmektedir.
Sultan Center mağazaları da Ürdün’de 9, Umman’da 2, Kuveyt’te 15 mağaza ile önemli bir zincir mağazadır. Kuveyt ciroları yaklaşık yıllık 240 milyon dolar civarındadır. City center mağazaları da iki büyük mağazaya sahip olup, yıllık ortalama 200 milyon dolarlık ciroya sahiptir. Bunların haricinde franchising yoluyla büyük alış veriş merkezlerinde tanınmış markaların ürünleri kendi şubeleri vasıtasıyla satılmaktadır.
İhracatın geliştirilmesi amacıyla ithalatçı firma adreslerinin alınması yoluyla yapılan yazışmalar pratikte yeterli sonuç vermemekte, bunun yanında etkili bir pazarlama çalışması yapılmasının gerekli olduğu düşünülmektedir. Öte yandan, “The Sultan Center” gibi büyük süpermarketlerle anlaşma yapılabilmesi ve iyi bir acenta bulunabilmesi kalıcı bir pazar açısından önemlidir.
Kuveytli ithalatçıların belirlemiş oldukları kar marjından fedakarlık etmeye yanaşmadıkları ve kar marjlarını düşürmek yerine, ithalat yaptıkları ülke veya firmaları değiştirmeyi tercih ettikleri hususu fiyat belirlenirken gözönünde bulundurulmalıdır.
Acente ve Distribütörlerin Kullanımı
Kuveyt’e uzun vadeli işbirliği yapmak isteyen firmalarımızın ya da Kuveyt kanunları uyarınca yerine getirilmesi gereken prosedürlerin gerektirdiği durumlarda ya da işin niteliğinin Kuveyt’te bir yapılanmayı gerektirdiği durumlarda acentalık sistemi tercih edilmesi faydalı olabilmektedir. Bu durum, özellikle kamu kurumlarına yönelik mal veya hizmet satışı yapmak isteyen firmalarımız için geçerli olabilmektedir.
Kuveyt hukuk sistemi ve iş yasaları yabancıların Kuveyt’te herhangi bir şekilde şube açmalarına imkan sağlamadığından, Kuveyt’te iş yapmak isteyen yabancı firma veya kişiler, Kuveytli bir acenta ismi veya kefilliği altında bu tür faaliyetleri gerçekleştirmektedirler.
Acentalık sistemi, yabancı bir firmanın, Kuveytli bir firma aracılığıyla, bu firmanın yapısı içerisinde yeralmadan faaliyet göstermesi olarak tanımlanmakta olup, 1964 yılında çıkarılan 36 sayılı ve 1980 yılında çıkarılan 68 sayılı yasalar, Kuveyt’te sadece Kuveytlilerin acenta olarak faaliyet göstermesine imkan sağlamaktadır.
Kuveyt acentalık sisteminde acentalıklar “Contracts Agency”, “Distributorship” ve “Commision Agency” olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Birinci türde, acentalık alan firma (agent) acentalık veren firmanın (principal) ürün ve hizmetlerinin yapılan anlaşma/kontrat çerçevesinde haklarını üstlenmekte ve onun adına faaliyetleri yürütmektedir. Distribütörlükte ise belirtilen bölgede belirli bir komisyon karşılığında firmanın temsilini üstlenmektedir. Distrübütörlük alan firmanın “sole distributer” olması halinde sistem “contract agency” ile benzerdir. “Commission Agency” ise temsilci firma anlaşmaları kendi adına yapmakta ve temsilciliğini üstlendiği firma anlaşmalarda belirtilmemektedir.
Bir firma üretimini yaptığı farklı ürünler için ayrı acentalar kullanabilmektedir. Ayrıca, firmaların birden fazla firmaya veya kişiye distribütörlük vermeleri mümkündür.
Acentalık sözleşmesinin geçerlilik kazanması için imzalandıktan sonra en çok 2 ay içerisinde Kuveyt Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından tescil edilmesi gerekmektedir. Tescil işlemleri için başvuru sadece Kuveyt vatandaşları tarafından yapılabilmektedir.
Kayıt işlemleri için istenilen dökümanlar (2’şer adet):
- Acentalık veren firmanın ülkesindeki resmi merciler tarafından tasdik edilmiş acentalık anlaşması, (Noter onaylı acentalık anlaşmasının Dışişleri Bakanlığı tasdikli suretinin Kuveyt Büyükelçiliği tarafından onaylanması gerekmektedir.)
- Kuveyt’te yerleşik yeminli tercüme bürosu tarafından yapılmış Arapça çevirisi,
- Acentanın ticari kaydı. Ticaret ve Sanayi Odası sertifikası, Ticaret Sertifikası,
- Acentanın tek bir kişi olması halinde şahsın Kuveyt vatandaşlık belgesi ya da ortaklık anlaşmasının bir kopyası,
- Kuveyt Ticaret ve Sanayi Odası’ndan alınan tescil belgesi,
- Acentalık veren firmanın İsrail ile herhangi bir iş/ilişkisi olmadığına dair belge.
Acentalık anlaşmalarının hükümleri taraflar arasındaki müzakereler ile belirlenmektedir. Acentalık anlaşmasının feshi halinde acentanın tazminat isteme hakkı bulunmaktadır. Bu tür durumlarda anlaşmazlık mahkemeye intikal edebilmektedir.
Acentalık anlaşmalarında, anlaşmanın süresi, kapsamı, acenta ve firmanın üstleneceği yükümlülükler, ücret ve komisyonlar, performans kriterleri, anlaşmanın hangi hallerde sona ereceği konularının belirtilmesi, ortaya çıkabilecek uzlaşmazlıkların çözümlenmesinde faydalı olabilecek hususlardır.
Kuveyt kanunlarının yabancı firma faaliyetlerini sınırlayıcı yönleri, firmalarımızın acentalık verme konusunda dikkatli olmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, bu tür anlaşmalar yapılmadan önce işbirliği yapılacak firmanın iyi araştırılması faydalı olacaktır.
Bu tür bir araştırma yapılırken, firmanın Kuveyt Ticaret ve Sanayi Odası kayıtlarının kontrol edilmesi dışında, firmanın daha önce veya halen çalıştığı diğer firmaların öğrenilmesi, banka hesapları, firmanın piyasadaki imajı, geleceğe yönelik projeleri, vb. konularda bilgi edinilmesi faydalı olabilecektir. Ayrıca, yapılacak işbirliği çerçevesinde firmalarımızın, işbirliği yaptıkları Kuveytli firmanın kefilliği altında Kuveyt’te faaliyet göstermeleri ya da kendileri tarafından belirlenecek kişilerin çalışmasının sağlanması da mümkündür.
Acentalık ve distribütörlük anlaşmalarının iptal edilebilmesi için İngilizce tercümesi www.musavirlikler.gov.tr adresinin ilgili bölümünde yer alan formun acenta tarafından doldurularak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na intikal ettirilmesi gerekmektedir. Anlaşmanın iptali için sadece acentalığı üstlenen firma başvurabilmektedir. Ancak, acentanın bu amaçla müracaat etmemesi halinde Ticaret Mahkemesine dava açılmakta ve alınan karar ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na başvurularak anlaşma iptal edilebilmektedir.
Herhangi bir anlaşmazlık durumunda Kuveyt mahkemelerinin temel dayanağı taraflar arasındaki sözleşme hükümleridir. Bu itibarla, son derece dikkatli bir sözleşme hazırlanmasında yarar görülmektedir.
Sözleşmenin imzalanmasından ve feshinden önce mutlaka hukukçu tavsiyesine başvurulması, sözleşmede tahkim hükümlerine yer verilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Diğer önemli bir husus da sözleşmede acenta firmanın performansını izleme hakkını veren hükümlere yer verilmesidir.
Tüketici Tercihleri
Nüfusun ufak bir kısmının alım gücü yüksek kesimi temsil etmesi nedeniyle Kuveyt pazarı görece küçük bir pazardır. Bu nedenle Kuveytli firmaların bir seferde düşük miktarlarda mal talep etmesi yaygın bir uygulama olup, geniş bir ürün gamında üretim ve satış yapan yapan ihracatçı firmaların Kuveytli ithalatçılardan asgari belirli miktarlarda ve çeşitlerde mal almalarını şart koşmaları direnç görebilmektedir.
Ülkede perakendecilik sektörü oldukça gelişmiş durumdadır. Başkent’in tarihi Mubaraqia Souk Bölgesinde sokak aralarındaki dükkanlar ile büyük alış veriş merkezleri (mollar) perakendeciliğin yerleştiği alanlardır. Perakende sektörüne uzun süredir göçmenler hakim konumdadır. Yakın zamana kadar yabancı perakendeciler sadece Kuveyt vatandaşları ile ortaklık kurarak bir işletme açabilmekteydi. Bu kuralın kısa süre önce değiştirilerek yabancıların % 100 mülkiyet hakkına sahip olmalarının önünün açılmış olmasına rağmen hale sponsorluk bir norm olmaya devam etmektedir.
Kentli Nüfus……………………..toplam nüfusun % 96.6
0-14 yaş arası nüfus…………… toplam nüfusun % 23.4
15-64 yaş arası nüfus…………….toplam nüfusun % 74.5
65+ yaş üstü nüfus……………….toplam nüfusun % 2.1
Erkek nüfus………………………toplam nüfusun % 59.7
Kadın nüfus………………………toplam nüfusun % 40.3
Toplam nüfusun % 73’ü ekonomik olarak aktif olup; bu grubun % 37,9’u perakende satışların en fazla yapıldığı 20-44 yaş grubunu oluşturmaktadır. 2010 yılında, toplam nüfusun % 74,6’sının ekonomik olarak aktif olması ve bunlar içinde de% 39,4’ün 20-44 yaş arası olması
beklenmektedir.
Pazardaki% 96,6 gibi yüksek bir kentleşme oranı da perakende satışları artırmaktadır. 2015 yılında kentli nüfus oranının % 99 olması beklenmektedir.
Kuveyt, en üst pazar bölümüne satış yapmak isteyenler ve lüks ürün satışları için caziptir.
Tüketim ürünlerinde göz alıcı bir ambalaj tüketicilerin beğenisini kazanmaktadır. Türk mallarına karşı ön yargı bulunmamaktadır. Yüksek gelir grubunda bulunan Kuveyt vatandaşları için marka ürün seçiminde önemli bir kriterdir.
Kuveyt ticari hayatında Kuveyt Sanayi ve Ticaret Odası’nın önemli bir yeri vardır. 1959 yılında kurulmuş olan odanın halihazırda 32.000 civarında aktif üyesi bulunmaktadır.
Reklam ve Promosyon
Kuveyt’te düzenlenen fuarlar iki ayrı grupta değerlendirilebilir. Bunlardan ilki, Kuwait International Fairs isimli firmaya ait fuar alanında düzenlenen ve tamamına yakını katılımcı firmaların doğrudan satış yaptıkları fuarlar, ikincisi ise, bazı önemli otellerin balo veya sergi salonlarında düzenlenen ülke fuarları ya da Kuveytli firmaların kendi ürünleri ya da temsil ettikleri yabancı firmaların ürünlerinin sergilendiği butik fuarlardır.
Kuveyt’te uluslararası nitelikteki fuarların sayısının düşük oluşu, bu fuarlara firmalarımızın tek başına katılmasının çoğunlukla ekonomik olmayışı tanıtım imkanlarını sınırlandırmaktadır.
Bazı ülkeler, ülke fuarları düzenlemektedirler. Bu türdeki fuarlarda sergilenen ürünler ya da katılan firmaların büyük bir bölümü Kuveyt’te faaliyetleri olan firmalardır.
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme
Gıda ürünleri etiketlerinde ürün ve marka adları, hayvansal yağların orijini, parti numarası, pay sırasına göre içerik, katkı maddeleri, metrik sistemde net içerik, üretim tarihi, son kullanma tarihi, imalatçı veya paketleyici adı ve adresi, menşe ülke, depolama, hazırlama ve taşıma bilgileri ve eğer uygunsa besin değerleri bulunmalıdır. Tüm et ve tavukçuluk ürünlerinin İslami kurallara uygun olarak kesildiği bilgisinin etikette belirtilmesi gerekmektedir. Etiket bilgileri Arapça olmalıdır. Bununla beraber çok dilli etiketler kabul edilmektedir.
Yiyecek maddeleri içeren şişe, kutu, teneke, vb. ambalajların; yiyecek adını, içerdiği maddeleri, net ve brüt ağırlığı, menşe ülke ile üretim ve son kullanma tarih bilgilerini içerecek şekilde Arapça olarak etiketlenmiş olması gerekmektedir.
Sıvı gıda maddeleri içeren kutu, şişe ve diğer ambalajların üzerinde “net hacmi (lt)” belirten etiketler bulunması gerekmektedir.
Menşe ülkeyi gösteren etiket ithal edilecek tüm mallarda sökülmeyecek şekilde ürüne iliştirilmelidir. Etiketteki bilgiler nakliye belgelerindeki bilgiler ile uyuşmalıdır. Bir ürünü etiketlemek mümkün değilse (örn: meyveler) pakete takılı bir etiket yeterlidir. Eğer ürün içeriği birden fazla ülkede üretilmişse her ülkenin nihai maldaki üretim miktarı belirtilmelidir.
Kuveyt’e ithal edilecek kimyasal ürünlerin etiketlerinde ürün adı, kullanım şekli, aktif malzemeler, bileşenlerin yüzdesi, yan etkiler, depolama ve taşıma bilgileri, çevre ve iş sağlığı bilgileri, atık talimatları yer almalıdır.
İlaç etiketlerinde parti numarası, üretim tarihi, son kullanma tarihi, içeriği, depolama bilgileri, kullanım bilgileri, indikasyonlar gibi bilgilerin olması gerekir.
Ticari marka ve ticari numaraların, paketler üzerinde yeralması ve bu bilgilerin manifestoda belirtilen şekliyle yazılmış olması gerekmektedir.
Paketleme listelerinin, yukarıda belirtilen hususların yanısıra aşağıdaki belgeleri içermesi gerekmektedir.
i. her bir paketin içeriğini gösteren döküman,
ii. her bir paketin toplam ve net ağırlığını gösterir döküman,
iii. her bir paketin içindeki malların değerini gösterir döküman.
İhraç edilen malların her bir paket, balya, kutu vb. menşe ülke bilgilerini açık olarak içermesi gerekmektedir. Bu bilgilerin, kredi mektubu ve diğer ilgili belgelerdekiler ile aynı olması zorunludur. Ambalajlama ve paketlemenin sevkiyatın türüne göre ve yükleme boşaltma işlemlerine dayanıklı olacak şekilde yapılması gerekmektedir.
Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
Ülke bölgenin sorunsuz ülkelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Ancak, Irak’ın Kuveyt’i işgalline kadar kullanılan Irak güzergahı, önce Irak’a uygulanan ambargo ve Irak ile Kuveyt arasında yaşanan gerilim nedeniyle, daha sonra ise Irak’ta istikrarın sağlanamaması nedeniyle kullanılamamaktadır. Öte yandan, Suriye-Ürdün-Suudi Arabistan güzergahı ise Suriye’de başlayan iç karışıklıklar nedeniyle kullanılamamaktadır.
Ülkemiz Suriye’de başlayan iç karışıklıklar nedeniyle karayolu taşımacılığında meydana gelen aksamaları en aza indirmek için girişimlerde bulunmuş ve önce Mısır üzerinden Körfez ülkelerine yapılan taşımacılıkta kullanılmak üzere İskenderun-Port Said-Adabiya-Duba hattı oluşturulmuştur. Ancak, 2012 yılında Mısır ile imzalanan Mutabakat Zaptı’nın süresinin 23 Nisan 2015 tarihinde dolması ve Mısır hükümetinin Anlaşmayı yenilemeyeceğini açıklaması ile birlikte bu hattın işleyişi durmuştur.
Akabinde, İskenderun’dan yola çıkan ve Süveyş Kanalı’nı geçerek Suudi Arabistan’ın Duba Limanı’na ulaşan bir adet Ro-Ro ve bir adet Ro-Pax gemisi faaliyete geçmiş ve Kuveyt’e yönelik taşımacılık faaliyetlerinin devamı sağlanmıştır.
Ayrıca, bölgeye yönelik taşımacılık faaliyetlerinde Ro-Ro’dan konteynere doğru bir kayma gerçekleşmiş ve firmalarımızın bölgeye yönelik ticarette ağılıklı olarak kullandıkları Mersin Limanı’nın yanı sıra Mart 2014’ten itibaren İskenderun Limanı’ndan, hedef pazarımız konumundaki Suudi Arabistan’ın Cidde Limanı’na düzenli seferler düzenlemeye başlamışlardır. Konteyner firmaları ayrıca, İskenderun Limanı’ndan Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Jebel Ali Limanı’na direkt, Katar’ın Doha Limanı’na ise aktarmalı olarak da seferler düzenlemektedir.
Kuveyt taşımacılarımızdan geçiş ücreti talep etmemektedir. Gümrük prosedürleri kolaydır. Yaşanan en büyük sıkıntı Suudi Arabistan transit vizesi alımında karşılaşılan problemlerdir. Suudi Arabistan transit vizesi için Kuveyt’ten davetiye alınması gerekmekte olup, buna karşılık, Suudi Arabistan’ın söz konusu davetiyenin aslını talep etmesi nedeniyle 1 haftayı bulan gecikmelerle karşılaşılmakta ve taşımacılarımız mağdur olabilmektedir.
