Pazar ile İlgili Bilgiler
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
Patent, marka, telif hakkı, bilgisayar yazılımlarının korunmasına ve görsel-işitsel alanlarda korsanlığın önlenmesine ilişkin mevzuata göre yasalara uyulmaması durumunda neden olunan zararın ve ceza ödemelerinin yanı sıra hapis ve mallara el koyulması gibi yaptırımlar vardır. Bir patent veya icadın haklarının korunma süresi başvurunun yapılmasından itibaren 20 yıldır. İsim, kelime, amblem, şekil ve sayılar marka olarak tescil edilebilir. Brezilyalıların tescil ettirebilecekleri markalara kısıtlama getirilmiştir. Ülkede yaygın olarak kullanılanlar dışında markalar yabancı kelime içermez. Sanat ürünlerinin korunması konusunda pek çok anlaşmayı imzalamış olan Brezilya’da telif hakları da korunmaktadır.
Dağıtım Kanalları
İhracatçılarımız, ürünlerinin özelliği ve hedef kitlelerine göre dört farklı dağıtım kanalını tercih edebilirler:
Doğrudan İhracat: İthalatçı veya nihai tüketiciye doğrudan erişildiği durumlarda, Brezilyalı alıcının yüz-yüze görüşmeyi tercih edeceği akılda tutulmalıdır. Bu da çok sık seyahat anlamına gelir, eyaletler arasında da seyahat etmeniz gerekebilir. Teknik detaylar, ürün özellikleri, satış koşulları ve rekabet edebilir fiyat teklifi çok önemlidir.
Dolaylı ihracat: İhracatçılarımızın satış faaliyetlerini Brezilya’daki Dış Ticaret Sermaye Şirketleri veya Ticaret Şirketleri aracılığı ile yapması pazarlama harcamalarını azaltacaktır. 1972 yılında 1248 sayılı karar ile kurulan “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri”, SECEX ile Federal Gelirler ve Gümrük İdaresinden özel lisans almaktadırlar. Büyük şehirlerde yerleşik olmalarına rağmen diğer eyaletlere ulaşmak açısından uygundurlar.
“Ticaret Şirketleri”, Brezilya’da çok miktarda bulunmakta, ihracatçı ile nihai kulanıcı arasında aracılık görevi üstlenmektedir. Gümrük masrafları ve dağıtımla ilgili masraflar sözkonusu şirketler aracılığı ile daha az olmaktadır. İhracatçının tüm satış haklarını ticaret şirketine devretmesi diğer eyaletlere satış yapma olanağını sınırlayacağı için tercih edilmemelidir. Birden fazla ithalatçı ile çalışmak ise zaman kaybına neden olabilir.
Satış Temsilciliği: Brezilya’da satış temsilciniz olabilecek çok sayıda profesyonel bulmanız mümkündür. Komisyon konusunda anlaşarak ihracatınızı satış temsilciniz aracılığı ile gerçekleştirebilirsiniz. Hedef kitlenizin daha dar kapsamlı olduğu durumlarda tercih edilebilecek bu seçenekte satış temsilcisinin alacağı komisyonun miktarı, banka tarafından baştan ayrı ayrı mı ödeneceği, fatura üzerinden doğrudan temsilciye mi verileceği ya da faturadan komisyon miktarı düşülerek mi ödeneceği konusunda karar vermek gerekir. En güvenilir seçenek ayrı ayrı ödenmesi şeklindedir. Komisyonlar FOB değer üzerinden hesaplanır. SISCOMEX’e kayıt olurken ödeme biçimi ve komisyon oranı da belirtimelidir.
Satış Ofisi Açmak: Kapsamlı bir satış stratejisi hedefleniyor ise ofis açmak tercih edilmelidir. Ofis açma konusunda idari anlamda, döviz konusunda veya gümrük açısından kısıtlama yoktur. Ofisiniz için en uygun merkezi yeri seçmeniz ve iş yerleri için uygun binaları tercih etmeniz önemlidir. Sao Paulo, Rio de Janeiro gibi büyük şehirlerde gecekondulardan uzakta, güvenlik sorunu olmayan bölgelerde ofis kiralamak tercih edilmelidir.
Ofis/mağaza açmayı planlıyor iseniz Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından “Yurtdışında Ofis Mağaza Açma İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetleri Yardımı” kapsamında; Brezilya’daki Ticaret Müşavirliğimize ödeme belgelerinizi onaylatarak; bağlı bulunduğunuz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne, DTSŞ-Dış Ticaret Sermaye Şirketi, SDŞ-Sektörel Dış Ticaret Şirketi iseniz Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapmanız gerekmektedir.
Franchising
Perakende sektörünün toplam gelirinin %25’i “franchising”den kaynaklanmaktadır. Brezilya orijinli “franchise” firmaları pazarın %90’ını domine etmektedir, yurt dışı franchising firmaları arasında ABD firmaları birinci sırada yer almaktadır. Brezilya Franchising Birliği adresinde detaylı bilgiler mevcuttur. (http://www.portaldofranchising.com.br/)
Tüketici Tercihleri
Brezilya’da tüketiciler satış sonrası hizmetlere çok önem vermekte, devlet de özel yasalarla tüketiciyi korumaktadır. 2008 Aralık ayında 6523 sayılı kararname ile “Tüketiciyi Koruma Yasası” nda hem tüketici desteğini hem de satış sonrası hizmetleri kapsayan yeni düzenlemeler yapılmıştır. 24 saat açık olan “call center/çağrı merkezleri” tüketicinin şikayetini kayıt altına almak, sesli kayıtları 90 gün, yazılı şikayetleri 2 yıl saklamak ve tüketicinin itiyacı olan bilgiyi ivedilikle sunmak ve beş işgünü içinde tüketicin sorununu çözmek zorundadır. İthal ürünlerde, bu tür hizmetlerden ithalatçı firma ya da distribütörler sorumludur.
Reklam ve Promosyon
Sektörel dergiler büyük çeşitlilik ve zenginlik göstermektedir. Tüketim malları ve gıda ürünleri için televizyon reklamları çok önemlidir.
Brezilya’nın en önemli dergisi Abril Publishing Company tarafından basılan 1 milyonun üzerinde tiraja sahip haftalık Veja dergisidir (www.veja.com.br). En büyük gazete ise Folha Group tarafından yayımlanan Folha de Sao Paulo gazetesidir. Hafta içi tirajı 317 bin olan gazetenin Pazar günleri tirajı 400 bin adedi bulmaktadır (http://www1.folha.uol.com.br/internacional/en/).
Başlıca gazeteler:
• Gazeta Mercantil (www.gazetamercantil.com.br),
• Valor Economico (www.valoronline.com.br),
• Folha de Sao Paulo (www.folha.com.br),
• Estado de Sao Paulo (www.estedao.com.br),
• Globo (www.oglobo.com.br),
• Jornal do Brasil (http://jbonline.terre.com.br),
• Estado de Minas (www.uai.com.br),
• Correio Brazilense (www.correioweb.com.br),
• Jornal de Brasilia (www.jornaldebrasilia.com.br)
Ekonomi ve iş dünyası ile ilgili dergiler:
• Exame, aylık yayınlanır, iş ve ekonomi ağırlıklıdır (www.exame.com.br)
• Grandes Negocios, aylık yayınlanır, işletme, girişimcilik, ekonomi ağırlıklıdır (www.pegn.globo.com)
• Revista Brasileira de Comercio Exterior-RBCE, 15 günde bir yayınlanır, dış ticaretle ilgilidir, FUNCEX tarafından yayınlanır (www.funcex.com.br)
• Revista Sem Fronterias, aylık yayınlanır, dış ticaretle ilgilidir (www.aduaneiras.com.br)
• Revista do Mercosul, Mercosur ülkeleri ile igilidir (www2.uol.com.br/revistadomercosul/mercosul/perfil.htm)
• Revista Veja, güncel olaylar içerir (www.veja.com.br).
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme
Belli sektörlerde, ilgili kurumlar kendi standartlarını oluşturmaktadır. Brezilya, çok sayıda düzenlemelere sahiptir. Elektronik ve tıbbi ekipmanlar, iletişim araçlarının testi ve belgelendirilmesiyle ilgili düzenlemeler mevcuttur.
Ulusal metroloji kurumu SINMETRO özel ve kamu kurumlarının oluşturduğu temsilcilerle kurulmuştur. Brezilya Teknik Standartlar Derneği ABNT (www.abnt.org.br/normalcomite.htm) tanımlanmış standartlar organizasyonu, INMETRO (www.inmetro.gov.br/rtac/barreirastecnicas/index/asp) ise ulusal akreditasyon kurulu olarak görev yapmaktadır.
Tüm sektörlere ilişkin ulusal standartlar ABNT tarafından geliştirilmektedir. Bazı alanlarda ABNT kendi standartlarını, ISO ve ABD standartlarına dayandırmaktadır. ABNT, aynı zamanda hem ürünler hem sistemler için bir belgelendirme kuruluşudur. Brezilya’da çoğu standartlar gönüllü niteliktedir. Alıcı ve satıcı, hangi tip ürün standardının uygulanacağının belirlenmesi açısından sorumluluğu paylaşmaktadır.
Brezilya, etkin bir MERCOSUR üyesi olduğu için MERCOSUR standartları ve düzenlemelerinin geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. MERCOSUR Standartlar Derneği (http://www.amn.org.br/br), Sao Paulo’da yerleşiktir. Otomotiv, gıda, metroloji, elektrikli ürünlerin güvenliği, oyuncaklar, iletişim ve sağlık ekipmanları standartları için alt çalışma grupları bulunmaktadır.
Etiketleme açısından, 1990 yılından beri geçerli olan müşteri koruma yasasına göre, ürün etiketi kolayca okunmalı ve ürünün niteliği, miktarı, kompozisyonu, fiyatı, garanti süresi, raf ömrü, orijini, ve tüketicinin, sağlık, güvenliğine yönelik riskleri hakkındaki doğru bilgileri içermelidir. İthal edilen ürünlerde ise bu bilgilerin Portekizce’ye çevrilmiş hali mutlaka yer almalıdır. Ayrıca, resmi ölçüm sistemi metrik birimler olduğu için, ürün etiketlerinde de metrik birimler kullanılmalıdır.
Anlaşmazlıkların Çözümü
Taraflar arasında anlaşmazlık durumunda, sözleşme yoksa ve tahkim konusunda hangi mahkemenin yetkili olduğu belirtilmemişse ICC-Milletlerarası Ticaret Odası kuralları geçerlidir.
Satış Sonrası Hizmetler
Brezilya’da tüketiciler satış sonrası hizmetlere çok önem vermekte, devlet de özel yasalarla tüketiciyi korumaktadır. 2008 Aralık ayında 6523 sayılı kararname ile “Tüketiciyi Koruma Yasası” nda hem tüketici desteğini hem de satış sonrası hizmetleri kapsayan yeni düzenlemeler yapılmıştır. 24 saat açık olan “call center”lar, tüketicinin şikayetini kayıt altına almak, sesli kayıtları 90 gün, yazılı şikayetleri 2 yıl saklamak ve tüketicinin itiyacı olan bilgiyi ivedilikle sunmak ve beş işgünü içinde tüketicin sorununu çözmek zorundadır. İthal ürünlerde, bu tür hizmetlerden ithalatçı firma ya da distribütörler sorumludur.
Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
Pro- forma fatura, tam anlamıyla sipariş demek değildir. Asıl onay sipariş mektubu ile yapılır. Brezilyalı alıcı için malların teslim tarihi çok önemlidir. Gümrüklerde bekleme süresinin çok iyi tahmin edilmesi gereklidir. Malın cinsine ve gönderildiği ülkeye göre bekleme süresi farklılık göstermektedir.
Brezilya’da deniz yolu taşımacılığında FOB, CIF ve CFR teslim şekli, hava ve karayolu taşımacılığında FCA, CPT ve CIP tercih edilmektedir. Mercosur ülkeleri ve Bolivya ile ticarette DAF-Sınırda teslim kullanılmaktadır.
Otobüsler en popüler ulaşım araçlarıdır ve çoğu şehir veya şehirlerarası yolculuklarda kullanılır. Rio de Janeiro ve Sao Paulo gibi bazı büyük şehirlerde hızlı, konforlu ve yeterli metro sistemleri mevcuttur. Brezilya’nın başlıca hava yolları VARIG, VASP ve TAM’dır.
Limanlar
Rio de Janeiro, Rio Grande, Salvador/Bahia, Belem/Para, Fortaleza/Ceara, Francisco do Sol, Manausi, Paranagua, Sao Paulo/ Santos, Esprito Santo/Vitoria, Suape/Pernambuco limanları mevcuttur.
Türkiye’den Sao Paulo’ya gemi nakliyesi yaklaşık 29 gün’dür. Sözkonusu süre 22-38 gün arasında değişebilmekte olup, 40’lık konteyner başına navlun ücreti 2000-3500 dolar arasında değişmektedir.
Diğer masraflar: SISCOMEX: Dış Ticaret Sistemi için konteyner başına 30 $ civarından ücret alınmaktadır.
Sendika Harcı: Konteyner başına 300 $ civarında sendika harcı tahsil edilmektedir.
Gümrükleme Masrafları: İşlem başına 1.5 $ asgari ücret tutarında gümrükleme masrafı doğmaktadır. Yaklaşık 500 $ civarında tutmaktadır.
Brezilya İçi Nakliye: Santos – Sao Paulo arası bir konteyner nakliyesi yaklaşık olarak 1.000 $ civarında tutmaktadır.
Havaalanları
Galeao International Airport, Guarulhos International Airport, Viracopos International Airport en büyük uluslar arası üç hava alanıdır.
Akreditif Kullanımı
Brezilyalı alıcı, peşin ödemeden ziyade, nakliyede yaşanabilecek sorunları düşünerek, garantili çalışmayı tercih eder. Genellikle ekreditif mektubu kullanılır.
İhracatçı açısından, Brezilya bankalarının masrafları oldukça yüksektir. Latin Amerika ülkeleri arasındaki CCR-Karşılıklı Kredi Anlaşması nedeniyle, Brezilya’ya diğer Latin Amerika ülkelerinden yapılan ihracatta akreditif mektubu avantajlı olmaktadır.
Akreditif mektubunun koşullarının, gerekli belgelerin, ödeme ve teslim koşullarının, gözetim şirketi belirlenmesi gibi detayların titizlikle incelenmesi partner bankanın çok iyi seçilmesi gerekmektedir.
Kamu İhaleleri
20 Eyalet ve bir federal bölge ile 5.500 belediyeden oluşan yapısı nedeniyle devlet en büyük müşteri durumundadır. Bakanlıklar, karma sermayeli firmalar, otonom eyaletler, eyalet kuruluşları ithalat işlemlerini kamu ihaleleri ile yapmaktadırlar. Brezilya’da genel olarak ulusal satın alma politikası uygulanmaktadır. Devlet kontrolündeki sektörün büyüklüğünden dolayı kamu ihaleleri politikalarında öncelikli olarak fiyat, teknik ihtiyaçların ve arz koşullarının sağlanması gibi kriterlerin eşit olması durumunda yerli firmalar tercih edilmektedir. Telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgisayar yazılımı sektörlerinde ulusal kamu alımı politikaları izlenmektedir. Bununla beraber, Brezilya’da üretim tesislerine sahip yabancı firmalara kamu alımlarında öncelik tanınmaktadır.
Brezilya DTÖ-Dünya Ticaret Örgütünün Kamu İhalelerine ilişkin Anlaşmasını imzalamamıştır.
Brezilya’daki özelleştirme programının hız kazanmasıyla farklılık gözetmeyen kamu alımı politikaları da kabul görmektedir. Telekomünikasyon, petrol ve doğal gaz dağıtımı devlet tekelinin tamamen, yabancıları da içeren özel sektöre açılmasıyla, yabancı tedarikçilerin maruz kaldığı bazı engellerin aşılması kolaylaşabilecektir. Özelleştirmeler tamamlansa bile, Brezilya’da üretim tesislerine sahip yabancı firmalara kamu alımlarında öncelik tanınması muhtemel gözükmektedir. Kamu ihaleleri internette duyurulmaktadır. (http://www.comprasnet.gov.br)
T.C. Sao Paulo Ticaret Ataşeliğimiz raporunda açıklandığı üzere: Söz konusu web sayfası Portekizce dilindedir. Anılan web sayfasından ihale arama aşağıdaki şekilde yapılmaktadır:
Aramanın yapıldığı gün içerisinde ilan edilen ihale duyurularına
“Acesso Livre => Consultas => Aviso Licitações do Diá-Todas” yolu takip edilerek erişilebilmektedir.
“Acesso Livre => Consultas => Aviso Licitações” seçimi yapıldığı takdirde ihale ilan arşivine ulaşılabilmektedir. Tarih aralığının 15 günlük periyotlar halinde seçilmesi gerekmektedir. İhale çeşitleri hakkında ve ayrıca eyaletler ile ilgili seçim yapma olanağı vermektedir. Hepsini görmek için “todas” ve “Selecionar” seçimleri yapılmalıdır.
İnşaat Projeleri İlanları İçin:
Serviços kutucuğu için “Catálogo” seçilmelidir. Selecionar butonuna tıklanıldığında seçim yapmak üzere bir sayfa açılacaktır. Seçim yapıldıktan sonra “ok” tıklanmalıdır. Bu sayfada;
“Grupos” için “Serviços gerais de construção dos edifícios” seçimi yapıldığında havaalanları, fabrika, ticari işyeri vb. inşaat ilanları sonuçlarını verecektir.
“Grupos” için diğer örnekler:
“Obras civis”- Barajlar
Serviços de engenharia- Limanlar, elektrik dağıtım, tren garları
Serviço de preparação do local da construção- İnşaat alanı hazırlama
İnşaat Malzemesi Alım İlanları İçin:
Materiais kutucuğu için “Catálogo” seçilmelidir. Selecionar butonuna tıklanıldığında seçim yapmak üzere bir sayfa açılacaktır. Seçim yapıldıktan sonra “ok” tıklanmalıdır. Bu sayfada;
“Grupos” için “Materiais para construção” seçimi yapıldığında inşaat malzemeleri alımları için ilan sonuçlarını verecektir.
“Grupos” için diğer örnekler:
Canos, tubos, mangueiras e acessórios – Kanalizasyon boruları
Equipamentos para construção, mineração, terraplanagem e manutenção- İnşaat ekipmanları
Secretaria de Portos (Limanlardan sorumlu kurum)
http://www.portosdobrasil.gov.br/editais/licitacao-internacional
Bu web sayfasından, Brezilya’nın limanlarında yapılacak renovasyon, genişletme ya da yeni liman yapımı ihalelerinin bilgilerine ulaşma imkânı bulunmaktadır.
Departamento de Estradas de Rodagem
http://www.der.sp.gov.br/licitacoes/editais_download.aspx
Bu web sayfasında, São Paulo’daki yol inşaatları ile ilgili ihale ilanlarına ulaşılabilmektedir.
