Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Mevzuatı
Brezilya, Dünya Ticaret Örgütü (WT0)’ne üyedir. Ayrıca DTÖ mekanizmalarını en etkin ve aktif kullanan ülkelerden biridir. SPS-Sağlık ve Bitki Sağlık Önlemlerini oldukça etkin kullanmaktadır. Gümrük tarife yapısı Armonize Sistem (HS-Harmonized Commodity Coding-Description System)’dir. Ayrıca, gümrük değerleme ve anti damping, bio-güvenlik ile ilgili anlaşmaları da imzalamıştır.
Dış Ticaret Politikası
Dış ticarete ilişkin kurumsal yapıya baktığımızda; ithalata ilişkin kontrolün Kalkınma, Sanayi ve Dış Ticaret Bakanlığı’na bağlı olan SECEX-Dış Ticaret Kurumu tarafından yapıldığı görülmektedir. Dış İlişkiler Bakanlığı’nın ise Brezilya’nın dış ticaretinde anahtar rol oynadığı görülmektedir. Brezilya’nın ihraç mallarının yurt dışında promosyonu ve ithalatın yapılacağı öncelikli ülkelerin belirlenmesinde karar verici olan Bakanlık, stratejik ve jeo-ekonomik açıdan önemli ülkeleri, özellikle Güney Amerika Ülkeleri için “PSCI-Rekabete Dayalı İthal İkame Programı”nı Ticareti Geliştirme Departmanı aracılığıyla uygulamaktadır.
Bazı istisnalar dışında bütün ithalatlarda, ithalat lisans veya izni alınması zorunludur. İthalat lisansları Dış Ticaret Kurumu SECEX tarafından verilmektedir. İthalatçılar SECEX adlı kuruluşa kaydolmak ve her mal için ithalat lisansı almak zorundadırlar. Dış ticareti kayıt altına alma, izleme ve kontrol amacıyla 660/92 sayılı kararla kurulan SISCOMEX-Bütünleşik Dış Ticaret Sistemi, “tek belge” akışı ile uygulanmaktadır. SISCOMEX ile prosedürlerin basitleştirilmesi ve hızlandırılması, güvenilirliğin sağlanması, maliyetin azaltılması, otomasyona geçiş, istatistiki kayıtların güncel takibi amaçlanmaktadır. SISCOMEX’in idaresi Dış Ticaret Kurumu-SECEX ile birlikte Federal Gelir ve Gümrük İdaresi-SFR ve Brezilya Merkez Bankası-Banco Central/BACEN tarafından yürütülmektedir.
Tüm ithalatlar yapılan ithalatın değerine ve tipine göre ya tamamen ödenmiş ve yerel bankalarca finanse edilmiş akreditifle veya enaz 180 gün vadeli kredi ile yapılır. Bu süreç Brezilya Merkez Bankası’nca SISCOMEX/SISBACEN aracılığıyla izlenir. İthalatçının prosedürlere uyma sorumluluğu nedeniyle, Brezilya’ya ihracat yapan firmaların gerekli bütün bilgileri, özellikle teknik detayları eksiksiz vermeleri büyük önem arzetmektedir.
İhracat için de genel olarak lisans istenmektedir. İhracatta vergi uygulaması yoktur. İhracatı teşvik etmek için, katma değer vergisi muafiyeti ve ihracatın finansmanı için vergi muafiyeti uygulanmaktadır. İhracatta kullanılacak hammadde ve yarı mamullerin gümrüksüz getirilmesine imkan tanınmaktadır.
Brezilya’da deniz yolu taşımacılığında FOB, CIF ve CFR teslim şekli, hava ve karayolu taşımacılığında FCA, CPT ve CIP tercih edilmektedir. Mercosur ülkeleri ve Bolivya ile ticarette DAF-Sınırda teslim kullanılmaktadır.
İthalat Rejimi
Fiyatı 3.500 $ veya üzerinde olan lüks tekneler, bazı tarımsal kimyevi maddeler, sağlık, güvenlik ve ahlak açısından yasaklanan bazı ilaçlar, uyuşturucu maddeler, kullanılmış tüketim mamulleri, doğada çözünmeyen deterjanlar ve bazı tarım ilaçlarının ithalatı yasaktır.
İthalat için yapılması gerekli işlemler idari işlemler, finansal işlemler ve mali işlemler olarak gruplandırılabilir. Brezilya’ya gönderilecek olan ürünün NCM- Mercosur Ortak Nomenklatürü/Sınıflandırmasına uygun şekilde tanımlanması ve beyan edilmesi gerekmektedir. NCM’ye göre sınıflandırılan malların %75’i lisans gerektirmemektedir. Lisans gerekmeyen mallarda:
• İthalatçı tarafından; ihracatçı, menşe ülke ve liman, boşaltma limanı, malın tanımı, döviz cinsinden FOB değeri belirtilecek şekilde ve istenecek diğer dökümanlarla ithalat lisansı başvuru formu doldurulur,
• Başvuru için harç ödemesi yapılır: 40-50 Real (R$) yaklaşık 20-25 $.
• İthal edilecek malın fiyatının incelenmesi için ihracatçıya ait katalog, fiyat listesi veya proforma fatura formuna eklenir,
• İthalat lisansı alınır.
Mercosur Ortak Nomenklatürü, temelde Harmonize Sisteme dayanmakta olup 8 haneli kod sisteminin 6 hanesi HS kod sistemi ile aynıdır. Ancak iki kod sistemi birebir örtüşmemektedir. Bu nedenle Brezilyalı ithalatçı ile bu konunun mutlaka konuşulması ve hangi sınıflandırmaya göre malların tanımlanacağı hususunda ortak karar alınması gerekmektedir. Aksi takdirde gümrükten para cezası yaptırımının gelebileceği bilinmelidir. Ortak Gümrük Tarifeleri nedeniyle Mercosur ülkelerinden yapılan ithalat, Türkiye’den yapılacak ithalata göre daha avantajlı olmaktadır. Mercosur ülkeleri arasındaki ticarette, yalnızca gümrük vergilerindeki indirim değil, aynı zamanda malın değerinin %1’i civarında daha az vergi ödenmesi gibi bir kolaylık söz konusudur.
Mercosur Ortak Tarifeleri –CET hakkında (http://www.desenvolvimento.gov.br/sitio/SECEX/negInternacionais/tec/apresentacao.php) adresinde çeşitli bilgiler Portekizce olarak bulunmaktadır. Tarife dışı olan ürünler özellikle Brezilya’nın ulusal üretiminin olmadığı mallar; sermaye malları, bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin mallar vergiden muaftır.
MERCOSUR ülkelerinin uyguladığı Ortak Gümrük Tarifesi- Common External Tarif- (CET) kapsamında ithalat, ithal malın cinsine bağlı olarak ortalama %14-20 oranında CET’e tabidir.
CET’de yer alan oranlar ad valorem’dir ve gümrük vergisi CET % * Gümrük Değeri üzerinden hesaplanır.
CET’de uygulanan oranlar bazı bölümler itibarıyla aşağıdaki gibidir:
• Gıda Sanayii Müstahzarları; Meşrubat, Alkollü İçkiler Ve Sirke; Tütün Veya Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler (Fasıl 16-24): %10-%20 arasında, ortalama:%14,77
• Kimya Sanayii ve Buna Bağlı Sanayii Ürünleri (Fasıl: 28-38): %2-%18 arasında, ortalama: %6,80
• Plastikler ve Mamulleri; Kauçuk Ve Mamulleri (Fasıl: 39-40): %2-%18 arasında, ortalama: %11,35
• Ağaç ve Ahşap Eşya (Fasıl: 44-46): %2-14 arasında, ortalama: %8,29
• Dokumaya Elverişli Maddeler ve Bunlardan Mamul Eşya (Fasıl: 50-63): %2-%35 arasında ortalama: %25,52
• Taş, Alçı, Çimento, Amyant, Mika Veya Benzeri Maddelerden Eşya; Seramik Mamulleri; Cam Ve Cam Eşya (Fasıl: 68-70): %2-20 arasında, ortalama: %10,64
• Adi Metaller Ve Adi Metallerden Eşya (Fasıl:72-83): %2-18 arasında, ortalama: %11,93
• Makineler, Mekanik Cihazlar (Fasıl: 84-85): %2-20 arasında, ortalama: %11,83
• Nakil Vasıtaları (Fasıl: 86-89): %2-35 arasında, ortalama: %17,70
• Optik Alet ve Cihazlar (Fasıl: 90-92): %2-20 arasında, ortalama: 12,61
Öte yandan ürün kapsamında en yüksek CET oranlarının %35 ile motorlu taşıtlara, %20 ile kasetçalarlara, oyuncaklara, motosiklet ve bisikletlere, elektrikli ısıtma ve ev aletlerine, buzdolaplarına, %18 ile araç yedek parçalarına, mutfak aletlerine, jeneratör ve distribütörlere, saatlere, müzik aletlerine uygulandığı görülmektedir.
Brezilya hükümeti bu tarife altında bilgisayar, telekomünikasyon gereçleri ve bazı yatırım mallarını CET’den muaf tutmaktadır.
Gümrükten geçişte, gümrük denetimi sonucu mallar yeşil, sarı, kırmızı ve gri olarak sınıflandırılmaktadır. “Yeşil” olan mallar, diğer mallar gibi dokümanların teslimi, dağıtımı, gümrük denetimi olmaksızın gümrükten çekilebilmektedir. Sarı olarak sınıflandırılan mallarda çeşitli açıklama dokümanları beklenmektedir. Malların fiziki kontrolü gerekiyorsa kırmızı olarak sınıflandırılır. Özel gümrük kontrolü gerektiren mallar ise gri sınıfında yer alır. Kargo tanımlama numarası-NIC, Konşimento ve ICMS-Mal ve Hizmetlerin Dağıtım Vergisi bildiriminin sonrasında mallar ithalatçı tarafından teslim alınır. Gümrükten mal çekme sırasında; 3000 $ değerin altındaki mallarda basitleştirilmiş işlemler uygulanır (DSI-Basitleştirilmiş İthalat Beyannamesi). İnsani yardım, diplomatik temsile ilişkin ithalatta, 500 $ değerin altındaki ithalatta DSI formu kullanılır. Uluslararası etkinlikler için yapılan ithalat geçici özel rejime tabiidir.
İthalat Lisansı
İthalat lisansı uygulamaları, Brezilya’nın dış ticaret mevzuatını düzenleyen Brezilya Kalkınma, Sanayi ve Dış Ticaret Bakanlığının 24 Mayıs 2010 tarihli ve 10 sayılı Yönetmeliğinin ithalata yönelik düzenlemeleri arasında 3. bölümde (7-25. Maddeleri) yer almaktadır.
Brezilya’ya ithalatta üç farklı yöntem uygulanmaktadır:
• Lisansız ithalatı yapılan ürünler
• Otomatik lisansa tabi ürünler
• Otomatik olmayan lisansa tabi ürünler
Lisansız ithalatı yapılan ürünler: Otomatik ve otomatik olmayan lisans kapsamında bulunmayan ürünler ile antrepo rejimi veya geçici ithalat yöntemiyle ithal edilen ürünler, fuarlara getirilen ürünler, garanti kapsamında ithal edilen ürünler, hibe edilen ürünler, örnekler, yatırım malları gibi bazı ürünlerin lisansız olarak doğrudan ithalat beyannamesi ile ithalatı yapılabilmektedir.
Otomatik lisansa tabi ürünler: Otomatik lisans için Entegre Dış Ticaret Sistemi’ne (SISCOMEX) başvurulmakta ve Dış Ticaret Operasyon Bölümü (DECEX) tarafından değerlendirilerek verilmektedir. 8li bazda toplam 140 üründe uygulanmaktadır.
Otomatik olmayan lisansa tabi ürünler: Otomatik olmayan lisans için Entegre Dış Ticaret Sistemi’ne (SISCOMEX) başvurulmakta ve Dış Ticaret Operasyon Bölümü (DECEX) veya yetkilendirdiği kurum tarafından değerlendirilerek verilmektedir. 8li bazda toplam yaklaşık 3.700 üründe uygulanmaktadır. Ürün listesi zaman içerisinde revize edildiğinden, ithalatçıların SISCOMEX’ten kontrol etmesi gerekmektedir. Bunların haricinde, korunma tedbirleri gibi bazı özel durumlarda da uygulanabilmektedir.
Her iki lisans uygulamasında da, malların kaynak ülkesinden transfer edilmesinden önce lisansın alınması gerekmektedir. Bazı özel durumlarda nakliye sonrası da başvurulabilmektedir. SISCOMEX tarafından verilen başvuru numarası ile süreç takip edilebilmektedir.
Otomatik lisans başvurudan sonra 10 iş günü içerisinde verilmektedir.
Otomatik olmayan lisans başvurudan sonra 60 gün içerisinde verilmektedir.Lisans alındıktan sonraki 90 gün içerisinde nakliye işleminin başlatılması gerekmektedir. Aksi halde lisans geçersiz hale gelmektedir. Takip eden 90 gün içerisinde gümrüklemesinin yapılması gerekmektedir. Nakliye için geç kalınmış ise ilk 90 gün bitmeden önce süre uzatımı talep edilebilmektedir.
İhracat Rejimi
Brezilya’da ihracatı teşvik politikaları özellikle 1960’ların sonlarında ve 1970’lerin başında etkin olmuştur. Devlet, ihraç ürünleri listesini çeşitlendirmek amacıyla vergi ve kredi avantajları sağlayarak sanayi ürünleri ile katma değeri yüksek malların ihracatını teşvik etmeye çalışmış, ancak 1980’li yıllarda yaşanan ekonomik kriz ve bunun sonucu kaynaklardaki azalmayla beraber, bu uygulamalardan vazgeçilmiştir.
Bununla beraber, Brezilya hükümeti ihracata yönelik üretimi teşvik etmek amacıyla çok çeşitli vergi ve tarife teşvikleri sunmaktadır. İhracata yönelik mal üretiminde kullanılacak ekipman ve materyallerin ithalatında vergi ve tarife muafiyeti söz konusudur. Ayrıca, mamul madde ihracatı ile ilgili mal ve hizmetlere ve sanayi mallarına katma değer vergisi muafiyeti sağlanmakta, ihracat için yapılan işlemlerde vergi muafiyeti uygulanmaktadır.
Dış ticaretin canlandırılması için 1991’de ihracatın finansmanının sağlanmasına yönelik PROEX adlı bir program uygulanmaya başlanmıştır. Bu program dahilinde getirilen uygulamalarla, mamul ve hammadde ihracatı vergiden muaf tutulmuş, ihracatın finansmanı için kullanılan hükümet fonları piyasa oranlarından değil, daha düşük oranlarla faizlendirilmiştir. Ayrıca, Merkez Bankası ile ilgili işlemler basitleştirilerek, ihracatçıların eğitimi ve desteklenmesine yönelik bir program uygulamaya konulmuştur.
Yabancı pazarlara girişte ihracat teşvik kredileri, yenilikçi firmalara kısa, uzun, orta vadeli krediler Brezilya Ulusal Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Bankası-BNDES tarafından verilmektedir. BNDES, uzun vadeli ve düşük faizli kredilerle, özellikle çelik ve tarım sektöründe yeni ekipman ve makine alımını desteklemektedir.
Ekim 2007’de, 11529 sayılı kanunla, ihracatçılara vergi kolaylıkları sağlayan çeşitli önlemler, düzenlemeler yapılmıştır. Tekstil, mobilya, yarı değerli taşlar, ağaç işleme, deri işleme ve deri konfeksiyon, ayakkabı, ağır sanayi makineleri ve tarım makineleri, otomotiv, oto yedek parçaları sektörlerine yeni destekler sağlanmıştır.
Ticaret ve Yatırımı Geliştirme Ajansı APEX, 2003 yılında dönüşüm geçirerek, bağımsız bir kurum haline gelmiş ve “promotion/tanıtım” konusunda çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Alım-satım heyetleri, fuarlar, kümelenme-cluster projeleri, Miami, Portekiz, Frankfurt, Polonya, Dubai’ de bulunan “Distribution Center”-yurt dışı dağıtım depoları v.b. faaliyetleri ile küçük ve orta ölçekli firmaları desteklemektedir (Daha fazla bilgi için: www.apexbrasil.com.br). APEX’in ihracatçıları desteklediği temel ihraç ürünleri ve sektörler; moda, tekstil, ayakkabı, kozmetik, pırlanta, gıda ve içecek, tarımsal sanayi, makine, inşaat, tıp ve dişçilik ekipmanları ve eğlence sektörüdür.
Tarifeler ve Diğer Vergiler
Tarifeler, Brezilya’da ithalatı düzenleyici mekanizma olarak göze çarpmaktadır. İthalat tarifeleri, %0 ile % 35 arasında değişmekte olup ortalama 11,8 civarındadır. Tekstil: %26-%35, Demir: %12, Makineler: %14, Elektrikli makineler: %16-20, Vasıtalar: %35 civarında gümrük vergisine tabiidir.
T.C. Sao Paulo Ticaret Ataşeliğimizin web sayfasında da açıklandığı üzere; Gümrük vergilerini Kalkınma Sanayi ve Dış Ticaret Bakanlığı web sayfasında bulmak mümkündür. (http://www.desenvolvimento.gov.br/sitio/interna/interna.php?area=5&menu=1848)
İthalatta gümrük vergisine ilave olarak alınan vergiler aşağıda yer almaktadır.
• Sanayi Ürünleri Vergisi- Tax on Industrialized Products- (IPI)
• Mal ve Hizmet Dağıtım Vergisi- Tax on the Distribution of Goods and Services- (ICMS)
• Sosyal Entegrasyon Vergisi (PIS)
• Sosyal Güvenlik Finansmanına Katkı Vergisi (COFINS)
Bu vergiler yerli firmalara da uygulanmakta ve haksız rekabetin önlenmesi amacıyla ithalattan da alınan vergilerdir.
Bu vergilere Ticari Limaların Yenilenmesi Amacıyla Deniz Nakliye Masrafları Üzerinden Alınan Ek Vergi- Additional Tax on Freight Charges for the Renovation of the Merchant Marine (AFRMM)’ de eklenmektedir.
Brezilya’nın vergi sistemi, vergilendirilebilir her türlü gelire uygulanan vergilerden meydana gelmektedir. Ülkede satış ve hizmet vergisinin yanı sıra katma değer vergisi ve kentlerdeki gayrimenkullere yönelik mülkiyet vergisi gibi çeşitli vergiler uygulanmaktadır. Ödenmesi gereken vergi çeşidi eyaletlere göre değişmekte olup vergi sayısı 12-23 arasında değişmektedir. Ödeme kolaylığı açısından Bahia eyeleti birinci sırada yer almakta olup, Rio de Janeiro, Sao Paulo, Minas Gerais bu açıdan zorlukların yaşanabildiği eyaletlerdir. Rio de Janeiro vergiler açısından birinci sıradadır.
Vergi simülatörü:
Brezilya Gelir İdaresinin, ithalat vergi oranlarının hesaplanması amaçlı linki aşağıda yer almaktadır.
http://www4.receita.fazenda.gov.br/simulador/
Kullanılışı:
sağda yer alan tabloda,
- Codigo NCM bolumune ilgili malin GTİP'ini yazınız. 8 Haneli HS kodunu, yanında bulunan “Pesquisar Codigo NCM” butonundan yararlanarak seçebilirsiniz (ilk 8 hane),
- Valor Aduaneiro bölümüne gümrük değerini yazınız,
- Moeda bölümünde ilgili para birimini seciniz,
- Aliquota ICSM % bolumu Mal ve Hizmet Dagitim Vergisi (ICSM) oranı olup, eyalet içi işlemlerde %17-18 oraninda değişmektedir. Bu oranın değeri ayrıca ithalatta alınan sosyal katkı paylarını da etkilemektedir. (Sao Paulo için bu haneye18 girilebilir)
http://www.fiscontex.com.br/legislacao/ICMS/aliquotainternaicms.htm web adresinden ICMS oranlarını öğrenme imkanı bulunmaktadır.
- Codigo de Verifificacao bölümüne sağda gözüken 4 haneli şifreyi giriniz.
- alttaki buscar bölümüne tıklayın.
araştırma sonucunda çıkan:
- II :(imposto de importacao) Gümrük Vergisini,
- IPI : Sanayi Ürünleri Vergisini,
- PIS : Sosyal Entegrasyon Vergisini
- COFINS : Sosyal Güvenlik Finansmanına Katkı Vergisini
gösterir.
ICMS vergisini de hesaplamaya dahil etmek gerekir.
Tarife Dışı Engeller
Brezilya’da yıllarca ihracatı artırıp, ithalatı azaltmaya dayanan bir dış ticaret politikasının izlenmesi bazı ithal mallara yüksek vergiler ve kotalar uygulanması sonucunu doğurmuştur. Gümrük idarelerince belirlenen gümrüklerle ilgili uygulamaların yanı sıra, diğer ilgili devlet kuruluşları da ithalatı düzenleyici, çeşitli limanlardan girişlerin ve malın kullanımının veya saklanmasının kısıtlanması, etiketleme ve işleme koşullarının belirlenmesi gibi kurallar koyabilir. Brezilyalı ithalatçının paketleme, etiketleme gibi konularda doğru bilgilere sahip olduğundan emin olunmalıdır. Bu konularla ilgili yanlış bilgilenme malın Brezilya’ya girişinde önemli engellerle karşılaşmasına yol açmaktadır.
Kambiyo Rejimi
Döviz kontrolü ve yabancı yatırımlarla ilgili politikalar Maliye Bakanının başkanlığındaki bir konsey tarafından belirlenmektedir. Yabancı sermayeye genelde yerli sermaye ile aynı haklar tanınmakta olup, bazı sektörler için de kısıtlamalar söz konusudur. Her tür yabancı sermaye ülke dışına yapılacak ödemeler için Merkez Bankası’na kaydedilmek zorundadır. Sermaye artırımlarının da bir ay içinde Merkez Bankası’na bildirilmesi zorunludur. Döviz kredisinin ülkeye getirilebilmesi için Merkez Bankası’ndan ön izin alınması zorunludur.
Dövizli işlemlere genel olarak sıkı kontrol uygulanmaktadır. Dövizli işlemler sadece dövizle işlem yapmaya yetkili kuruluşlarca yapılabilir. Merkez Bankası bu işlemleri oldukça sıkı bir şekilde kontrol etmektedir. Yerli veya yabancı yatırımcıların döviz hesabı açtırmalarına izin verilmez. Buna karşılık, yerleşik olmayan kişiler veya kurumlar dövizle işlem yapma yetkisine sahip bankalarda yerel para birimiyle hesap açabilirler. Merkez Bankası’nda kayıtlı olan sermaye miktarı kadar sermaye vergi ödemeden ülke dışına çıkarılabilir. Bu miktarın üzerinde paranın ülke dışına çıkarılabilmesi için %25 oranında tevkifat vergisi uygulanması ve Merkez Bankası’ndan ön izin alınması gereklidir. Yabancı sermayenin kayıtlı olması ve dağıtılmamış karın bulunması durumunda karın ülke dışına çıkarılmasında hiçbir kısıtlama ve limit yoktur. Ülke dışına çıkarılan paraya %15 veya daha düşük olan anlaşma oranlarında vergi uygulanmaktadır. Teknoloji transferi, patent ve marka ile ilgili ödemelerde Merkez Bankası’ndan ön izin alınması mecburidir. İthalat lisansı bulunması şartıyla ithalat bedellerinin ödenmesinde hiçbir sorun bulunmamaktadır.
