Genel Ekonomik Durum
Ekonomi Politikaları
Laos 1986 yılından bu yana, serbest pazar ekonomisine geçişe yönelik “Yeni Ekonomik Mekanizma” (YEM) adıyla anılan bir ekonomik reform politikası uygulamaya başlamış ve bu sayede 1997 yılındaki Asya ekonomik krizi ve bu krizi takip eden birkaç yıl haricinde yüksek büyüme oranları yakalamıştır. Bununla birlikte, kişi başına düşen milli gelir 350 dolar civarında kalmış, yüksek büyüme hızı halkın önemli bir kesimine olumlu bir şekilde yansımamıştır. Altyapıya yapılan yeni yatırımlara rağmen, özellikle kırsal kesimlerde yaşayan halk hala elektrik, temiz içme suyu, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerden mahrum bir şekilde yaşamlarını idame ettirmektedir.
Laos’un ekonomik kalkınma politikasının temel hedefi 2020 yılına kadar ülkeyi “En Az Gelişmiş Ülkeler” kategorisinden çıkarmak ve yoksulluğu ortadan kaldırmaktır. Birleşmiş Milletler (UN-HABITAT), Dünya Bankası ve ASEAN gibi uluslararası mekanizmaların yanı sıra Çin ve Tayland gibi bölge ülkelerinin de altyapı projelerine verdiği destekler Laos’un kalkınma sürecinde önem taşıyan unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır.
Laos 1997 yılında ASEAN Serbest Ticaret Bölgesi’ne (AFTA) katılmış, Dünya Ticaret Örgütü için üyelik başvurusunda bulunmuş, üyeliğe yönelik ilk çalışma toplantısı 2004 yılının Ekim ayında yapılmıştır.2012 yılında bu süreç hızlandırılmaya çalışılmıştır.
Maden keşfinin yapıldığı alanlar Laos topraklarının % 10’una tekabül etmektedir. Nüfusunun % 70’ini küçük çaplı çiftçilerin oluşturduğu Laos’da dağlık ve engebeli alanların fazla oranda olmasına rağmen kısa vadede tarım arazisi sıkıntısı yaşanması beklenmemektedir. Ancak tarım alanlarının zaman zaman yabancı iştiraklerin yatırımları için ayrılması çiftçiler tarafından protesto edilmektedir. Bu kapsamda Laos Planlama ve Yatırım Bakanlığı, kauçuk ve madencilikte yatırımların dört yıl boyunca durdurulmasına karar vermiştir. Maliye Bakanı Phouphet uzun dönemde yabancı yatırımlardan elde edilen karlara yönelik vergi oranlarının artış göstereceğini açıklamıştır. Doğal kaynaklar ağırlıklı sektörler dışındaki imalat ve hizmetler gibi sektörlerde yatırımların artışına yönelik hizmetler gibi sektörlerde yatırımların artışına yönelik desteklerin ön planda olacağını belirtti. Bunun yanında tarım alanları hizmetlere daha yakın alanlara taşınmaya başlamaktadır.
Laos’un imalat alanında hazır giyim sektörü egemendir. Fakat son dönemde ileri teknoloji ürünleri üreticileri de Laos’da yatırımlar yapmaktadırlar. Hükümet bu yatırımlara tam destek sağlamaktadır. Laos’da nitelikli işgücü sıkıntısı eğitim alanındaki reformlarla orta vadede çözülmeye çalışılacaktır. Eğer orta vadede merkezi hükümetin yabancı yatırımı yayma amacı doğrultusunda hareket edilmezse bölgesel yönetimlere daha çok müdahale edileceği düşünülmektedir.
Ekonomik Performans
Birleşmiş Milletler’in “En Az Gelişmiş Ülkeler” kategorisinde yer alan Laos dünyanın en fakir ülkelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Nüfusun % 40’ı yoksulluk sınırı altında yaşamakta, % 26,3’ü günde 1 Dolar’ın, % 70’i günde 2 Dolar’ın altında kazanmaktadır.
Laos, coğrafyasının üçte ikisinin dağlık olması ve denize çıkışının bulunmaması, tarım, ticaret, iletişim ve ulaşım bakımından zorluklar yaratmaktadır. Nüfus artış hızının çok yüksek olması (% 2,44) ve eğitim seviyesinin düşüklüğü (nüfusun yaklaşık % 40’ı okuma-yazma bilmemektedir) de ekonomik gelişmenin önünde engel teşkil etmektedir.
Laos’un AFTA’ya katılımıyla altın ve bakır ihracatı başlatılmış mal ticaretinde önemli bir artış meydana gelmiştir. Laos, hemen hemen tüm sermaye mallarını, petrol ve petrol ürünlerini ve çimentoyu ithal etmektedir. Dış ticaretinde büyük ölçüde Tayland’a bağımlı olmaya devam eden Laos’un Tayland dışındaki başlıca ihraç pazarları ise sırasıyla, Vietnam, Çin, Malezya, Almanya, Fransa ve Belçika’dır. İthalat yaptığı başlıca ülkeler ise Tayland, Çin, Vietnam, Singapur, Japonya, Güney Kore ve Avustralya’dır.
Laos’un ekonomisi yabancı yatırımların desteklenmesi, iş dünyasındaki reformlar ve teşviklerin ışığında 2007-11 döneminde reel olarak yıllık ortalama % 8’lik bir büyüme göstermiştir. Büyümedeki öncü sektörler madencilik, hidroelektrik ve tarım olmuştur. Özellikle devletin tarım alanında sağladığı imtiyazlar devletin tüm imkanlarını seferber etmesiyle sağlanabilmiştir.
Laos’un 2011-15 Kalkınma Planındaki Hedefler
• En az yıllık ortalama % 8 büyüme.
• Özel yatırımların ekonomi içindeki payını arttırma.
• Sürdürülebilir ve verimli arazi ve kaynak kullanımı.
• İmalat, hizmetler, turizm ve müteahhitlikte hızlı büyüme.
• Yatırım süreçlerini daha pratik hale getirerek hızlandırma.
• İş çevresi için özel sektör gereksinimlerine uygun ortam hazırlama.
• İlgili bakanlıkları bu konuda ortak ve koordineli hareket ettirme.
