Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Belarus (Beyaz Rusya ya da Byelorussia), Avrupa’nın merkezinde, Rusya Federasyonu, Avrupa ülkeleri ve Asya arasında büyük ve önemli kara ve demiryolları arasında kalan, temel iletişim noktaları ile petrol ve doğalgaz boru hatlarının kesiştiği bir konumda bulunmaktadır. Rusya’nın merkezi ve batı kesimleri ile Batı Avrupa, Karadeniz, Baltık Denizi arasındaki en kısa yollar Belarus üzerinden geçmektedir. Eski SSCB üyesi olan Belarus kuzey Avrupa’da Rusya ile yakın ilişkiler geliştiren ülkelerin başında gelmektedir.
Ülke, kuzeyde Letonya, kuzeybatıda Litvanya, kuzeydoğu ve doğuda Rusya Federasyonu, batıda Polonya güneyde ise Ukrayna ile sınır komşusudur. Ülkenin sınırlarının toplam uzunluğu 2969 km’dir. Ülkenin başkenti Minsk’tir.
Belarus başlıca altı idari bölgeye ayrılmaktadır. Bu bölgeler (oblast), Minsk, Brest, Vitebsk, Gomel, Grodno ve Mogilev’dir. Ülkede 118 şehir, 110 kasaba idaresi bulunmaktadır.
Ülke iklim özellikleri bakımından orta derecede kıta iklimi özelliği göstermektedir. Kışlar göreli olarak daha yumuşak ve nemli, yazlar daha sıcaktır. Son yıllarda kışlar biraz daha yumuşak geçmeye başlamıştır. Ocak ayı ortalama sıcaklığı -8ºC ile -4,5ºC arasında ve Temmuz sıcaklığı +17º C +18.5º C arasında gerçekleşmektedir. Sıfırın üstü sıcaklıklar 230-263 gün arası sürmektedir.
Belarus topraklarının % 43,2’sini tarım alanları oluşturmaktadır. Ülke yüzölçümünün %40,9 gibi önemli bir kısmını ormanlar oluşturmakta ve bu oran merkezi ve Doğu Avrupa için de önemli bir katkıda bulunmaktadır. Ülke kişi başına 0,94 hektar orman alanı ve 136,1 m3 kereste rezervleriyle Avrupa ortalamasının neredeyse iki katına yakın orman zenginliğine sahiptir.
Ülke yağış rejimi olarak genellikle yağışlı bir bölgede yer almaktadır. Yılda yağan ortalama yağmur miktarı 600-700 mm’yi bulur. Yağışlı gün sayısı ortalama olarak en çok Nisan-Ekim ayları arasında görülür. Kar örtüsü ülkenin güney batısında 75 gün ve kuzey doğusunda 125 gün yerde kalmaktadır.
Belarus’un denize kıyısı bulunmamakla birlikte nehirler ve su kaynakları yönünden oldukça zengindir. Ülkede irili ufaklı 20.000 nehir ve ırmak bulunmakta olup bunların toplam uzunluğu 91.000 km’dir. Nehirlerin en büyükleri Dnyeper, Pripyat, Neman; göllerin en büyükleri ise Naroch (Minsk), Osveyskoye (Vitebsk), Chervonoye (Gomel)’dir.
Siyasi ve İdari Yapı
Beyaz Rusya’nın başkenti Minsk'te Bağımsız Devletler Topluluğu kurulmuştur. Türkiye; Beyaz Rusya’yı tanıyan ilk ülkelerden olmuştur. Beyaz Rusya Cumhuriyeti’nin ilk anayasası 15 Mart 1994 tarihinde kabul edilmiştir. Cumhurbaşkanlığına 1994’te seçilen bugünkü Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenka, 24 Kasım 1996 tarihindeki referandum sonrası 13. Yüksek Sovyet’i lağvederek yerine iki meclisli bir “Milli Meclis” kurmuştur.
Çift meclisli yapıyı oluşturan parlamentonun alt kanadını 110 üyeli “Temsilciler Meclisi” üst kanadını ise 64 üyeli “Cumhuriyet Konseyi” oluşturmakta, bunlardan 8’i doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır. Temsilciler Meclisi seçimleri tek dereceli, eşit ve genel oy esasına göre, Cumhuriyet Konseyi seçimleri ise bölge temsili çerçevesinde iki dereceli seçimle ve gizli oyla yapılmaktadır.
Beyaz Rusya’da son devlet başkanlığı seçimleri 11 Ekim 2015 tarihinde yapılmış; oyların % 83,49’unu alan Aleksandr Grigoryevich Lukaşenko Devlet Başkanı seçilmiştir. Aleksandr Grigoryevich Lukaşenko, daha önce 1994, 2001, 2006 ve 2010 yıllarında yapılan seçimleri de kazanmıştır.) Ülkede başbakanlık görevini ise Andrey Kobyakov yürütmektedir.
Ülkede yer alan başlıca siyasi partiler, Beyaz Rusya Komunist Partisi (Devlet Başkanı Lukaşenko’yı desteklemektedir), Birleşik Vatandaş Partisi ve Beyaz Rusya Halk Cephesi Uyanışı (sağ kanat), Beyaz Rusya Sosyal Demokrat Partisi (Hramada), Hristiyan Muhafazakar Parti (milliyetçi) dir.
Beyaz Rusya idari olarak 6 bölge idaresinden (oblast) oluşmaktadır Bunlar; Minsk, Brest, Vitebsk, Gomel, Grodno ve Mogilev’dir. Ülkede 118 şehir, 110 kasaba idaresi bulunmaktadır. 15 şehrin nüfusu 100.000’in üzerindedir ve 103 şehirleşmiş küçük birim bulunmaktadır.
Ülkenin siyasi ve ekonomik yapısı bakımından son dönemde yaşanan en önemli gelişmelerden biri Rusya Federasyonu, Beyaz Rusya ve Kazakistan arasında 1 Ocak 2010 tarihinde Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girmesidir.
Beyaz Rusya ekonomik alanda yaptığı reformlarla liberal sisteme giderek daha fazla uyum sağlamaya çalışırken siyasi alanda henüz demokratikleşme yolunda pek fazla adım attığı söylenemez.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Beyaz Rusya’nın toplam nüfusu 2016 yılı itibarı ile yaklaşık 9,3 milyondur. Nüfusun %75’i kentlerde, geri kalanı ise kırsal kesimde yaşamaktadır. Nüfusun %83,7’si Beyaz Rus, % 8,3’ü Rus %3,1’i Polonyalı, %1,7’si Ukraynalı ve %3,2’si diğer etnik gruplardan oluşmaktadır.
Ülkede nüfus daralmaktadır. Nüfusun azalmasında ölüm oranının doğum oranından fazla olmasının yanı sıra ülke dışına göç de rol oynamaktadır.
Ülkede çalışan nüfus yaklaşık 5 milyondur. İşgücünün % 9,4’ü tarım, % 45,9’u sanayi, % 44,7’si hizmet sektöründe istihdam edilmektedir.
Beyaz Rusya’da emeklilik yaşı kadınlar için 55, erkekler için 60’tır.
Ülkede yabancı işçi çalıştırmak için İçişleri Bakanlığı’na başvurulması gerekmektedir. Yabancı işçi çalıştırma isteğinin gerekçeleri ve çalıştırılmak istenen yabancı personel sayısı bildirilerek izin alındıktan sonra, yabancı personel ülkeye getirilebilir. Yabancı personel getirildikten sonra da her bir personelin çalışma izni yine İçişleri Bakanlığı’ndan alınacaktır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Beyaz Rusya, petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynakları üretimi bakımından fazla zengin olmasa da mineral ürünleri üretimi bakımında Avrupa’da oldukça üst sıralarda yer almaktadır. Özellikle potasyum tuzu rezervinde dünyanın en önemli üreticileri arasındadır. Mozyr, David-Gorodok ve Starobin’deki rezervlerin toplam miktarı 22 milyar ton olarak tahmin edilmektedir. Sapropel rezervleri ise 3 milyar m3’e yakındır. Granit, dolomit (beyaz mermer), marn ve tebeşir, kil, kum ve çakıl, doğal boyaların üretiminde kullanılan ham maddeler önemli doğal kaynak rezervlerini oluşturur.
Ülke petrol ve diğer enerji kaynakları açısından fakirdir. Sınırlı miktarda petrol üretimi varsa da, bu ülke ihtiyacının ancak % 12-13’ünü karşılamaktadır. Buna karşın ülkede petrol işleme sanayi gelişmiştir. Beyaz Rusya, Rusya Federasyonu’ndan aldığı ham petrolü işleyerek ihraç etmektedir. Petrol ürünleri ülkenin ihracatının yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır. Naftan ve Mozır ülkedeki en büyük iki petrol rafinerisidir.
2,3 milyon ton turb ve 203 milyon m3 doğal gaz üretimi de diğer doğal kaynakları oluşturur.
