Firmalar - Algeria

Dış Ticaret

Genel Durum

Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon ABD Doları)
 

Kaynak : ITC_Trademap
 
Hidrokarbonlar sektörü ihracatı toplam ihracatın yaklaşık %95’ini oluşturmaktadır. Ancak, son yıllarda petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle ihracatın azaldığı görülmektedir.
 
Bir yandan tarımsal üretimin, diğer yandan sanayi alt yapısının yetersizliği nedeniyle pek çok tüketim mamulünü dışarıdan almak durumunda kalan Cezayir, ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yıllar itibariyle sürekli artan miktarlarda ithalat yapmaktadır. Avrupa Birliği, Cezayir’in en önemli ticaret ortağı konumundadır.  
 

Cezayir’in İhracatı 
 

İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1000 ABD Doları) 
 

Kaynak : ITC_Trademap 

 

Cezayir’in İthalatı

 
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1000 ABD Doları) 

Kaynak : ITC_Trademap

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti

 
Cezayir 2017 yılı ihracatının yaklaşık olarak yarısını İtalya, Fransa, İspanya ve ABD’ye yapmaktadır. İhracat ürünlerinin büyük bir bölümünü ham petrol ve ürünleri oluşturmaktadır. İthalatta ise en büyük payı Çin ve AB ülkeleri almaktadır.  
 

Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat ( 1.000 ABD Doları) 
 

Kaynak : ITC_Trademap 

Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat  (1000 ABD Doları)

Kaynak : ITC_Trademap

DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE VERGİLER

Genel Ticaret Politikaları

Cezayir, son dönemde Avrupa pazarında yaşanan daralma ve Arap ülkelerinde meydana gelen toplumsal olaylar ve karışıklıklar sonucunda, ülkemizin dış ticaretinde önemini giderek arttırmıştır. Anılan ülke özellikle 2000’li yılların başından itibaren siyasi istikrarın sağlanması ve enerji ürünlerinin fiyatlarındaki artış sayesinde güçlenen ekonomisi ile Afrika kıtasının önemli pazarlarından birisi konumuna gelmiştir. Bu kapsamda, ülke ekonomisinin uluslararası ekonomiye daha çok entegre olarak serbestleştirilmesi ve devletin ekonomik hayattaki rolünün azaltılmasına yönelik politikalar ön plana çıkmış olup Avrupa Birliği (2005) ve Arap Birliği (2009) ile Serbest Ticaret Anlaşmaları yürürlüğe konulmuştur. Öte yandan, söz konusu ülke DTÖ’ye hâlihazırda üye olmamakla birlikte ilk üyelik başvurusunun yapıldığı 1987 yılından bu yana müzakereler devam etmektedir.

Öte yandan, AB ile imzalanan STA, Cezayirli iş çevrelerinin şikâyetleri ve AB’den ithalatın olağandışı bir şekilde arttığı öne sürülerek 2009 yılı sonunda Cezayir tarafından 3 yıllığına askıya alınmış ve iki taraf arasında yapılan müzakereler çerçevesinde ürün bazında indirim takvimi güncellenerek 2012 yılı Eylül ayından itibaren geçerli olmak üzere yeniden yürürlüğe konulmuştur. Böylece, AB tarafından imzalanan bir STA ilk kez olarak askıya alınmıştır.

Arap Birliği ile 1981 yılında imzalanan anlaşmaya ve bu anlaşmanın 2004 yılında onaylanmasına rağmen, Büyük Arap Serbest Ticaret Bölgesi (GAFTA) kapsamındaki gümrük tarife indirimleri oldukça geniş muafiyet listeleri dahilinde ancak 2009 yılında hayata geçirilebilmiştir. Cezayir, Arap Ülkeleri Serbest Bölgesine 2010 yılı başından itibaren katılmış bulunmaktadır. Bu anlaşma kapsamında da her ülkenin bir diğer üye ülkeye uygulayacağı maksimum gümrük vergisi % 10 olarak sabitlenmiştir. Söz konusu anlaşma kapsamı dışında tutulan muaf ürünler listesi, Cezayir Ticaret Bakanlığı’nın resmi http://www.mincommerce.gov.dz/fichiers13/listnegative13fr.pdf linkinde yer almaktadır.

Söz konusu STA’lar ülkemiz menşeli ürünlerin anılan pazara girişini zorlaştırmakta olup Türkiye’den ithalat yapan birçok Cezayirli firmanın Avrupa (Fransa, İspanya, İtalya ve Almanya başta olmak üzere) ve Arap Birliği (Tunus, Fas, Mısır başta olmak üzere) ülkelerine yöneldiği görülmektedir.

Yine bu kapsamda, DTÖ üyelik süreci de son derece yavaş seyretmekte ve birçok kesim tarafından DTÖ üyeliğinin Cezayir’in ulusal menfaatlerine aykırı olduğu sık sık gündeme getirilmektedir.

Tüm bu hususlar, Cezayir’in dış ticaret politikaları belirlenirken korumacı eğilimlerin ön plana çıkabileceğini göstermektedir. Nitekim, AB ile imzalanan STA, gerek iş çevreleri gerekse bürokratik kesim tarafından anılan ülkedeki en önemli hedeflerden biri olan enerji ürünlerinden bağımsız ulusal bir sanayi kurulmasının önündeki en ciddi engel olarak gösterilebilmektedir.

Nitekim en son olarak Cezayir’in ihracatı enerji ürünlerinin fiyatlarındaki istikrar çerçevesinde sabit kalırken ithalatının artması yine kamuoyunda tartışma konusu olmuş ve birçok siyasi ile iş örgütü temsilcisi Cezayir halkını daha az tüketmeye ve mümkün olduğunca yerli ürünlere rağbet etmeye çağırmıştır.
Cezayir’in, ülkemiz ile STA imzalanması konusundaki isteksizliği ihracatçılarımızın anılan ülkeye tercihli girişini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple, Cezayir ile ülkemiz arasında STA imzalanması yönünde girişimler devam etmektedir. Cezayir tarafı, DTÖ üyelik sürecinin tamamlanmasının ardından ülkemiz ile STA müzakerelerine başlayabileceğini dile getirmektedir. Ancak, Cezayir’in DTÖ üyelik sürecinin kısa sürede tamamlanmayacağı göz önünde bulundurularak anılan STA müzakerelerinin kısa sürede gerçekleşmeyeceği değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan, söz konusu yüksek gümrük tarifelerini ödemek istemeyen Cezayirli ithalatçıların, firmalarımızdan düşük bedelli fatura kesmesini talep ettikleri ve bu durumun Cezayir gümrüklerinde tespit edilmesi halinde ihraç konusu ürünlere uzun teftiş süreçleri sonucunda Cezayirli makamlarca el konulduğu bilinmektedir. Bu halde, ürün bedelinin ödenmesi konusunda belirsizlikler yaşanabilmektedir.

Dünya Bankası iş yapma kolaylığı sıralamasında 163. sırada yer alan Cezayir’de faaliyet gösteren Türk firmalarının toplam yatırım tutarı 986 milyon Dolar’dır. Buna karşılılık, Cezayir’den Türkiye’ye gelen uluslararası doğrudan yatırım bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, Türk müteahhitlerinin önemli projelere imza attığı Kuzey Afrika coğrafyasında sektör adına oldukça önemli olan Cezayir’de, 2016 yılı itibariyle müteahhitlik firmalarımız 13,6 milyar Dolar tutarında 295 adet proje üstlenmiştir. 

Türkiye-Cezayir Serbest Ticaret Anlaşması

AB ile 2002 yılında imzalanan ve 2005 yılında yürürlüğe giren STA ile pek çok sanayi ürününün Cezayir tarafından ithalatında AB ülkeleri menşeli ürünlere indirimli gümrük vergileri uygulanmakta ve bazı ürün gruplarında da bu vergiler hâlihazırda sıfırlanmış bulunmaktadır. Bu çerçevede, AB’den sanayi ürünleri ithalatında uygulanan gümrük tarifeleri kademeli olarak indirilmekte olup, 01 Eylül 2017 tarihinde tamamen sıfırlanacaktır. Yine, Büyük Arap Serbest Ticaret Bölgesi (GAFTA) kapsamındaki gümrük tarife indirimleri, oldukça geniş muafiyet listeleri dâhilinde 2009 yılında hayata geçirilmiştir.
Söz konusu STA’lar, ülkemiz menşeli ürünlerin anılan pazara girişini zorlaştırmakta olup, Türkiye’den ithalat yapan birçok Cezayirli firmanın Avrupa (Fransa, İspanya, İtalya ve Almanya başta olmak üzere) ve Arap Birliği (Tunus, Fas, Mısır başta olmak üzere) ülkelerine yöneldiği görülmektedir.

Cezayir’in, ülkemiz ile STA imzalanması konusundaki isteksizliği ihracatçılarımızın anılan ülkeye tercihli girişini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple, Cezayir ile ülkemiz arasında STA imzalanması yönünde girişimler devam etmektedir. Cezayir tarafı, DTÖ üyelik sürecinin tamamlanmasının ardından ülkemiz ile STA müzakerelerine başlayabileceğini dile getirmektedir. Ancak, Cezayir’in DTÖ üyelik sürecinin kısa sürede tamamlanmayacağı göz önünde bulundurularak anılan STA müzakerelerinin kısa sürede gerçekleşmeyeceği değerlendirilmektedir.
 

Tarifeler ve Diğer Vergiler

 
Yukarıda da ifade edildiği üzere Cezayir henüz DTÖ üyesi değildir ve DTÖ’de gözlemci statüsüne sahiptir. Ülkenin 2015 yılında uyguladığı ortalama MFN gümrük vergisi oranı %18,8’dir. Bu oran tarım ürünlerinde %23,2 iken, sanayi ürünlerinde %18’dir.

Cezayir’de mamul ürünler için %30, ara malları için %15 ve hammaddeler için %5 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. Ayrıca, Cezayir’de, ürünün fatura bedeli üzerinden gümrük vergisi ile %17 oranında KDV eklendikten sonra %2,5 oranında gümrük işlemleri harç bedeli tahsil edilmektedir. Söz konusu durum firmalarımıza ek bir maliyet yaratmaktadır. Cezayir’de uygulamada olan gümrük vergileri Cezayir Finans Bakanlığı’nın web sitesinden ( http://www.douane.gov.dz/applications/tarif/ ) daha detaylı bir şekilde öğrenilebilmektedir.
 
Cezayir’de şirket kazançları üzerinden Şirket Kar Vergisi (Impot sur les bénéfices des Sociétés-IBS) alınmaktadır. Bu vergi; imalat, bayındırlık ve konut ile turizm sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar için % 19, ticaret ve hizmet sektörlerindeki firmalar içinse % 25 olarak uygulanmaktadır.
 
Ayrıca, ciro üzerinden % 2 (enerji sektöründe % 3) oranında Profesyonel Faaliyet Vergisi (Taxe sur l’activité professionelle-TAP) alınmaktadır.
 
Şirketlerin sahibi oldukları gayrimenkuller üzerinden de m2 üzerinden % 3 olarak hesaplanan emlak vergileri vardır. Bu vergilerde % 50’ye varan değişik oranlarda indirime gidilebilmektedir.
 
Ayrıca gelirler üzerinden de en çok % 25 oranında gelir vergisi (Impot sur le Revenu Global-IRG) alınmaktadır.

Gümrük Uygulamaları

 
Cezayir’de gümrük işlemleri oldukça uzun sürmektedir. Gerekli tüm evraklar temin edilmiş olsa dahi, bir konteyner en erken 15-20 gün içerisinde gümrükten çekilebilmektedir. Bununla birlikte, gümrükteki malın 3 iş günü içerisinde çekilememesi durumunda demuraj bedeli işletilmektedir. Bu durum ithalatta ciddi bir ek maliyet yaratmaktadır. Ayrıca, Cezayir gümrüğüne gelen bir eşyaya, 180 gün içerisinde herhangi bir gümrük işlemi yapılmaz ise el konulmaktadır.

Cezayir gümrüklerinde firmalarımızdan zaman zaman ilave ücretler de talep edilebilmektedir.

Cezayir’de bir ithalatçının ürünü almaktan vazgeçmesi halinde, eğer ithal ürün Cezayir limanına ulaşmışsa, bu ürünün iade edilebilmesi için Cezayirli ithalatçının Bankasından bu ürün ile ilgili olarak bir ödeme yapmadığını teyit eden bir yazı ve ürünün ithalatından vazgeçtiğini beyan eden bir dilekçe ile ilgili gümrük idaresine başvuru yapması gerekmektedir. Birçok durumda ürünün ithalatından vazgeçen Cezayirli firmanın bulunması ve söz konusu başvuruyu zamanında ve hızlı bir şekilde yapması için ikna edilmesi uzun süreler almaktadır. Bu işlemin gerçekleşmesi halinde ürün geri iade alınabildiği gibi farklı bir destinasyona da sevk edilebilmektedir.

Öte yandan, Cezayir makamlarınca uygunluk denetiminde ithalatına izin verilmeyen ürünler de geri alınabilmekte veya farklı destinasyonlara sevk edilebilmektedir.

Cezayir Ticaret Bakanlığınca 31 Mart 2017 tarihinde yayımlanan bir duyuruda, 21 ürün grubunun ithalatının lisans uygulamasına dâhil edildiği ve bahse konu ürünler için açılacak miktar kotalarına 1-14 Nisan 2017 tarihleri arasında başvurulabileceği bildirilmiştir. Bilahare, Bakanlık tarafından yayımlanan 30 Mayıs 2017 tarihli diğer bir duyuruda ise söz konusu uygulama kapsamına 8 ürünün ilave edildiği ve benzer şekilde bahse konu ürünler için açılacak miktar kotalarına 1-14 Haziran tarihleri arasında başvurulabileceği bildirilmiştir. 1 Ocak 2018 itibariyle ise belirtilen uygulama kaldırılmıştır.
 
 Lisans Uygulamaları ve İthalat Yasakları
 

Cezayir’de doğrudan tüketici kullanımına yönelik olan bir takım ürünlerin ithalatı ve ihracatında lisans ve/veya ön izin uygulaması vardır. Bu ürünler ve izin veren kurum/kuruluşlar aşağıdaki tabloda sunulmaktadır;
 

Kaynak: Cezayir Ticaret Bakanlığı
 
 (*) Cezayir'de 48 Vilayet vardır. Merkezi idarede mevcut olan tüm birimler vilayetlerde de yapılanmış durumdadır. Sağlık Müdürlüğü'nden kast edilen ithalatçının faaliyetini yürüttüğü villayetteki Sağlık Müdürlüğü’dür. 

Diğer yandan, 2014 yılında Cezayir’in dış ticaret fazlasının 4 milyar Dolar düzeyine gerilemesi ile birlikte ithalat artışına yönelik eleştiriler gündeme gelmiştir. Bu sebeple, Cezayirli kamu kurum ve kuruluşları tarafından bazı ürün gruplarının ithalatında talep edilen bilgi ve belgelerin incelenme sürelerinin gereksiz şekilde uzatıldığı ve ithalatın zorlaştırılarak bir nevi tarife dışı engellerin uygulandığı firmalarımızca ifade edilmektedir.
Bu kapsamda, 2015 yılı Mart ayında Cezayir Hükümeti ithal araçlar için yeni güvenlik unsurlarını içeren bir yasa çıkarmıştır. İthal araçlar söz konusu güvenlik şartlarının uygunluğunu gösteren sertifikayı (certificate of conformity) almadan Cezayir pazarına giriş yapamamaktadır.
 
Cezayir Bankalarınca Para Transferi Yapılmayan Ürünler Listesi
 

Kaynak: T.C. Cezayir Ticaret Müşavirliği

Diğer taraftan, Cezayir Maliye Bakanlığı ithalatı sınırlamaya yönelik aldığı yeni tedbirler kapsamında 22 Ekim 2017 tarihinde yaptığı açıklamada, tüm ülkelerden Cezayir’e ithal edilecek tüm ithal eşyalar için ithalatçı şirkete, ithal edilen mallar yola çıkmadan önce Cezayir bankalarına müracaatta bulunularak kayıt numarası alması ve ithal eşyasının yükleme tarihinden 30 gün önce Cezayir bankalarına ithalat bedelinin %120’sini yatırması zorunluluğu getirildiği ifade edilmektedir. Söz konusu uygulamanın 22 Ekim 2017 tarihinden itibaren geçerli olacağı da belirtilmektedir.
 
Ayrıca, Cezayir Hükümeti biyoteknolojiyle üretilen tohumların ithalatını yasaklamıştır. Ancak, bu kuralın istisnası olarak araştırma amacıyla biyoteknoloji tohumları ithal edilebilmektedir. Cezayir 2010 yılından itibaren birçok medikal araç ve ürününün ithalatını yasaklamıştır. Özellikle ürünlerin muadillerinin yerli üretimi var ise ithalatına izin verilmemektedir. Cezayir’e kanatlı hayvanların ithalatı ise, yerli üretimin yeterli olması ve bulaşıcı hastalıkların engellenmesi amacıyla yasaklanmıştır. Ayrıca, müteahhitlik projelerine ilişkin ikinci el iş makinası da ithal edilememektedir*.

(*) "İkinci el" makineden kasıt üçüncü kişilerden temin edilmesi yasak olan makinelerdir. Nitekim, geçici olarak yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde kullanılmak üzere ihraç edilen makine ve araçların, üstlenilen işin yerine getirilmesinde kullanıldıktan sonra Türkiye'ye ithal edilmesi mümkündür. Ancak, Cezayir'de müteahhitlik işi yapan bir firmanın Cezayir'de satın aldığı bir makineyi, üstlendiği işlerde kullandıktan sonra Türkiye'ye ithal etmek istemesi durumunda bu makine, başkasından temin edilmiş olması nedeniyle ikinci el olarak kabul edilmekte ve bu nedenle makinenin Türkiye tarafından ithaline izin verilmemektedir.

Öte yandan, Cezayir’de kanatlı hayvanların ithalatı, yerli üretim yeterli olduğundan ve geçmiş dönemde yaşanan bulaşıcı hastalıkları engellemek adına, yasaktır.

Cezayir makamlarının aldığı karar uyarınca, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren tüm ülkelerden yapılacak ithalat işlemlerinde ülkede yürürlükte olan tüketicinin korunması mevzuatı çerçevesinde oluşturulan bir belgenin Ticaret/Sanayi Odaları veya İhracatçı Birlikleri tarafından onaylanması şartı getirilmiştir. (Ülkemizde söz konusu belgenin onaylanması için İhracatçı Birlikleri yetkilendirilmiştir.)
 

Cezayir'in, 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle uyguladığı ithalat yasakları 26 Ocak 2019 tarihinde kaldırılmış olup, yerine birçok üründe %30 ile %120 oranları arasında olmak üzere ek gümrük vergisi getirilmiştir. Bu durum, söz konusu ürünlerin Cezayir'e ihracatını olumsuz etkilemektedir. Ek gümrük vergisi getirilen ürünler listesine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
 

• 26.01.2019 Tarihli Ek Gümrük Vergisi Getirilen Ürünlerin Listesi.pdf

Cezayir bu uygulamayı sadece ülkemize yönelik olmayıp tüm ülkelere yönelik uygulamaktadır.  Diğer taraftan, Cezayir'in hem DTÖ  üyesi olmaması hem de ülkemiz ile imzalamış herhangi bir Anlaşma olmaması nedeniyle bu uygulamaya karşı atılacak adımları sınırlamaktadır.
Cezayir'in sanayi üretiminin istenilen seviyede olmaması nedeniyle bu ülkede halen bir çok alanda doğrudan yatırım imkanı mevcuttur. Diğer taraftan, içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar nedeniyle uyguladığı ithalatı kısıtlayıcı dış ticaret politikalarından orta vadede vazgeçmesi beklenilmemektedir. Bu itibarla, ihraç ürünlerimizin bir kısmının montajını veya basit işçilik gerektiren işleri burada yapılması halinde önemli fırsatlar yakalanacağı değerlendirilmektedir.

Cezayir Maliye Bakanlığı, 2019 yılı Aralık ayından itibaren cep telefonları ve elektrikli ev aletlerinin (beyaz eşya ve gri eşya) CKD/SKD olarak Cezayir’e ithalatında FOB teslim şeklinin zorunlu olması ve ödemelerin maksimum 1 yıl, minimum ise 9 ay vadeyle olması  kararı almıştır.
 
Ayrıca 31 Aralık 2019 tarihinden sonra FOB teslim şeklinin Cezayir’e yapılan tüm ithalatlara genişletilmesinin zorunlu hale getirilmesinden dolayı proforma ve asıl faturaların da navlun ve sigorta bedellerinin dahil edilmeden düzenlenmesi (FOB olarak) gerekmektedir.
 

​
Teknik Mevzuat, Uygunluk Değerlendirme Prosedürleri ve Standartlar ile Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri

Cezayir’de, ithal ürünlerin üzerinde bulunan ithalatçı ve ürünün spesifikasyonlarına ilişkin etiketlerin Arapça olarak düzenlenmesi zorunluluğu vardır. Cezayir’e ithalatta gümrük idarelerince Kalite Kontrol Belgesi talep edilmektedir. Bu belgenin bir çok ürün grubunda (özellikle direk tüketicinin kullanımına sunulan insan sağlığı, güvenliği ile çevrenin korunması açısından yüksek riskli ürün gruplarında) Cezayir makamlarınca onaylanmış kuruluşlarca (SGS, Lloyds, Veritas,...) temin edilmesi gerekmektedir. Bir takım ürünlerde ise firmanın kendisi tarafından da bu belge düzenlenebilmektedir. Bu konu ile ilgili firmalarımızdan Müşavirliğimize herhangi bir şikayet iletilmemiştir.

Cezayir’de kozmetik ve kişisel bakım ürünleri, otomotiv yedek parçaları, gazla kullanılan teçhizatlar, elektrikli ev aletleri, tekstil ve konfeksiyon ürünleri, oyuncaklar, vanalar ve elektrikli ekipman ürün gruplarında kalite kontrol şirketlerince düzenlenen uygunluk belgesi aranmaktadır. Bu ürünlerin uygunluğundan ve kalite kontrollerine ilişkin süreçlerin yerine getirilmesinden ise ilgili ithalatçı firmalar sorumludur.

Cezayir’e doğalgaz sobası ihracatı ile ilgili olarak, Cezayir Ticaret Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce, EN 613 Standardı yürürlüğe konulmuştur. Bahse konu uygulama, yerli ve ithal tüm ürünler için geçerli olup, Cezayir gümrüklerinde denetime tabi tutulan ürünlerin söz konusu yeni uygulama kapsamında eksiklikleri Gümrük Müdürlüğü tarafından ihracatçı firmalara iletilmektedir.

Diğer yandan, Cezayirli devlet firmalarının açtığı ihaleler kapsamında, yurtdışından alımı yapılan elektrikli ekipmanların ihracatından önce, ihracatçı firmanın ilgili kamu kurumundan onay alması ve söz konusu ürünün Cezayir’e getirilerek test edilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda ise, ihaleyi açan devlet firmalarının personeli ihracatçı firma tesislerini bizzat ziyaret ederek ürüne onay verebilmektedir. Belirtilen uzun ve zahmetli onay sürecine rağmen, Cezayirli firmalar (örneğin, Elektrik Üretim ve Dağıtım Firması SONELGAZ), firmalara iki veya üç yıllık onaylar düzenlemektedir. Bu durum, firmalarımızın ihracatlarına maliyet ve gecikme şeklinde yansımaktadır.

Hammadde İhracatına Uygulanan Kısıtlamalar

Cezayir’de, 2007 yılından itibaren bazı demir ve demir dışı metaller, hammaddeler ile malzeme ve ekipmanın ihracatı izne tabi kılınmıştır. Bu çerçevede, demir hurdaları ile bakır, alüminyum, kurşun, çinko, tungsten (wolfram), molibden, tantal, magnezyum, kobalt, bizmut, kadmiyum, titan, zirkonyum, antimuan, manganez, berilyum, krom, germanyum, vanadyum, talyum ve cermet hurdaları ile; telefon ve elektrik kabloları, demonte veya monte edilmiş telefon santralleri, demiryolu ray ve traversleri, demonte fabrikalar, kullanılmış makine, ekipman, yedek parça, akü ve katalitik kap ihracatına (herhangi resmi bir yasaklama kararı olmaksızın) izin verilmemektedir. Bu durum, söz konusu hammaddeleri kullanan üreticilerimiz ve ihracatçılarımızı olumsuz yönde etkilemektedir.

CEZAYİR’E İHRACATTA ÜRÜN GÜVENLİĞİ/GÜVENİLİRLİĞİ SİSTEMİ VE UYGULAMALARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER VE DEĞERLENDİRME
 
GENEL DEĞERLENDİRME
 
Cezayir’de ürün güvenliği ve denetimi sisteminin merkezinde 1998 yılında kurulan Cezayir Standardizasyon Enstitüsü (Institut Algérien de Normalisation – IANOR) bulunmaktadır. Söz konusu kurum;

• Anılan ülkedeki standardizasyon uygulamalarının hazırlanması, yayımlanması ve dağıtımı,

• Ülke çapında yürütülen teknik düzenleme ve standardizasyon çalışmalarının koordinasyonu,

• Uygunluk değerlendirme markaları, kalite etiketleri ve bu markaların kullanımına ilişkin izinlerin Cezayir standartlarına uyumuna ilişkin onay süreçleri ve yürürlükteki yasalar çerçevesindeki kontrolü,

• Standardizasyon ve teknik düzenlemelere ilişkin çalışmaların, araştırmaların ve denemelerin teşvik edilmesi,

• Standardizasyon ve teknik düzenlemelere ilişkin tüm belgelendirme ve bilgilendirme faaliyetlerinin oluşturulması, uygulanması ve muhafazası,

• Cezayir’in standardizasyon ve teknik düzenlemelere ilişkin olarak taraf olduğu tüm uluslararası anlaşmalar ve konvansiyonların uygulanması,

• Ulusal Standardizasyon Konseyi ile Standardizasyon Teknik Komitelerinin sekretarya faaliyetleri,

• DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşması kapsamında Ticarette Teknik Engeller Komitesi nezdinde irtibatın sağlanması,

hususlarında yetkilidir.
 
Ayrıca akreditasyon alanında Cezayir Akreditasyon Kurumu (Organisme Algérien de l’Accréditation-ALGERAC) yetkili olup söz konusu kuruluş 2005 yılında faaliyete geçmiştir.
 
Cezayir’de bahse konu alanlarda yasal düzenlemeler henüz başlangıç aşamasında olup bu çerçevede ciddi bir altyapının olduğunu söylemek oldukça zordur. Nitekim Cezayir pazarı halihazırda fiyat odaklı bir müşteri portföyüne sahiptir. Bu bakımdan, kamu kurum ve kuruluşlarının ürün güvenliği ve denetimi sistemi güncel bir konu olmakla birlikte çalışmalar henüz mevzuat aşamasındadır.  
 
1)      Teknik Düzenlemeler, Standartlar ve Uygunluk Değerlendirme Prosedürleri
 
Cezayir’de teknik düzenlemeler, standartlar ve test/belgelendirme gereklilikleri alanında yaşanan başlıca sıkıntı, Cezayirli ithalatçıların bahse konu süreçler hakkında fazla bilgi sahibi olmamaları nedeniyle ihracatçılarımızı yeterli seviyede bilgilendir(e)memesinden kaynaklanmaktadır. Bu çerçevede, ihracatçılarımız hangi bilgi ve belgeleri sağlamak zorunda oldukları bilgisini haiz olmadıklarından ciddi problemlerle karşılaşabilmektedirler.
 
Bu tür düzenlemelere ilişkin yaşanan başlıca sıkıntılardan birisini de gümrüklerdeki teknik düzenleme ve standardizasyon denetimlerinin çok uzun sürmesi ve bu aşamada ihracatçı firmalarımıza gerekli bilgilendirmelerin uluslararası teammüller doğrultusunda yapıl(a)maması oluşturmaktadır.
 
Ayrıca Cezayir gümrüklerinde teknik düzenleme ve standartlar öne sürülerek bazı keyfi uygulamalar da vuku bulabilmektedir. Nitekim Cezayir devleti artan ithalat faturasının önüne geçebilmek adına bu kapsamdaki uygulamaları teknik engel olarak kullanmak yolunu seçmektedir. Ayrıca, Cezayir’de gümrük prosedürleri oldukça üzerinde sürelerde gerçekleşebilmektedir.
 
Yine bu kapsamda, Cezayirli otoritelerce, özel sektör ve yabancı ülkelerle hiçbir istişare yapılmadan, teknik düzenleme ve standartlar ile test/belgelendirmeye ilişkin olarak ithalatçılardan çeşitli evraklar yeterince süre tanınmadan talep edilebilmektedir. Bu uygulamada ihracatçıların karşısına yine bir teknik engel olarak çıkmaktadır.
 
Cezayir’de yürürlükte olan uygulamalar genel olarak AB (özellikle Fransa) uygulamaları temel alınarak düzenlenmektedir. Cezayir’deki yasal mevzuat kapsamında bu alanda bir boşluk olması halinde uluslararası düzenlemelerin esas alınacağı belirlenmiştir.
 
Diğer taraftan, ihracatçı firmanın kendi ülkesindeki kamu otoritelerince yapılan uygulamalar (teknik düzenleme, standart, tesbelgelendirme) bu alanda Cezayir’de bir yasal boşluk olması halinde kabul edilebilmektedir.
 
Öte yandan, geçmişte bazı firmalarımızın AB ülkelerine ihracatını gerçekleştirdikleri ürünleri Cezayir’e ihraç aşamasında teknik düzenleme ve standartlar öne sürülerek çeşitli teknik engellerle karşılaştıkları bilinmektedir. Bu aşamada firmalarımızın AB’ye üye ülke yetkili kurum ve kuruluşları tarafından yapılan çeşitli test/belgelendirme uygulamalarını Cezayirli makamlara sunmalarına rağmen Cezayirli yetkili makamların kendilerince yapılan testlerde farklı sonuçlar aldıklarından bahisle bahse konu ürünlerin ihracatına izin vermedikleri gibi durumlarla kaşılaşılmıştır. Ancak burada asıl husus Cezayir’in bu tür uygulamaları ithalat faturasını azaltabilmek adına birer teknik engel olarak kullanmasıdır.
 
Cezayir DTÖ’ye üye olmamakla birlikte bu örgüte üyelik sürecine ilişkin müzakereler 1987 yılından bu yana devam etmektedir. İhracatçılarımızın ürünlerine yönelik teknik düzenleme ve standartları takip edebileceği adres olarak IANOR’un resmi web sitesi (http://www.ianor.dz/Site_IANOR/index.php) gösterilebilir.
 
Bahse konu Cezayirli kuruluşun resmi web sitesinde yer verilen; http://www.ianor.dz/Site_IANOR/Normalisation.php?id=6 adresinden sektör bazında ürünlere ilişkin hangi test/belgelerin talep edildiği bilgisine ulaşılması mümkün bulunmaktadır. Ancak bahse konu sitedeki tüm bilgilerin sadece Fransızca dilinde olduğunun bilinmesinde fayda görülmektedir.
 
2)      Ürün Güvenliği Denetimleri
 
Cezayir’de ürün güvenliği denetimleri temel olarak ithalat aşamasında yapılamaktadır. Ancak bazı ürün gruplarında ve bazı belgeli üretici firmaların ithalatlarında ithalat sonrası denetimler mevcuttur. Piyasada ürün denetimi Cezayir’de güncel bir tartışma konusu olmakla birlikte bu doğrultuda bir uygulamanın varlığından bahsetmek şu an itibari ile mümkün görünmemektedir.
 
Cezayir’de ürün gruplarına göre çeşitli Bakanlıklar görevli bulunmaktadır. Bu hususta Cezayir Maliye Bakanlığı’na bağlı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün http://www.douane.gov.dz/applications/tarif/ linkinden ürünün gümrük tarife istatistik pozisyonu girilerek hangi ürün için hangi kamu kurum/kuruluşundan hangi belgenin talep edildiğinin öğrenilmesi mümkündür.
 
Ancak, genel olarak, Sanayi ve Maden Bakanlığı sanayi ürünlerinde, Tarım ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı gıda ile tarımsal ve hayvansal ürünlerde, Enerji Bakanlığı (ve bu Bakanlığa bağlı kurum ve kuruluşlar) enerji sektörlerinin ithalatında, Ticaret Bakanlığı ise hakkında çeşitli sebeplerle soruşturma açılmış ürünlerin denetiminde yetkilidir.
 
Gümrük bölgesinde özellikle gıda ürünlerine yönelik ciddi denetimler söz konusudur. Burada en büyük sıkıntı herhangi bir gıda ürününde her ithalatta yeniden denetimin yapılmasıdır.
 
Tüketicinin doğrudan kullanıma yönelik diğer ürünlerde (boya, çeşitli elektrik-elektronik ekipmanlar, vs.) ise yine sıkı denetimler olmakla birlikte bu denetimler belirli periyotlarla yapılmaktadır.
 
3)      Sevk Öncesi İnceleme 

Cezayir’de sevk öncesi inceleme ile görevli gözetim şirketlerinin listesi ve uygulama alanları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Söz konusu akreditasyonlar Cezayir Akreditasyon Kurumu (ALGERAC) tarafından şirketlerin başvurusu üzerine 3 yıllığına düzenlenmektedir.
 

Kaynak: ALGERAC 

CEZAYİR’E YAPILACAK İHRACATTA ZORUNLU BELGELER
 
Bu konuda tam bir liste bulunmamakla birlikte Cezayir Maliye Bakanlığı’na bağlı Gümrükler Genel Müdürlü’ğünün http://www.douane.gov.dz/applications/tarif/ linkinden ürünün gümrük tarife istatistik pozisyonu girilerek hangi ürün için hangi kamu kurum/kuruluşundan hangi belgenin talep edildiğinin öğrenilmesi mümkündür.
 
Cezayir’de diğer ülkelerde kamu otoritelerince verilen belgeler (örn. Helal gıda belgeleri, kalite uygunluk belgeleri, vs.) kabul edilmekle birlikte eğer herhangi bir üründe Cezayir tarafından istenen spesifik bir test/belgelendirme uygulaması mevcut ise bu belgenin Cezayir yetkili kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenmesi talep edilebilmektedir. Cezayir devleti, genel olarak, ihraç konusu ürünün kendi ülkesinde de pazara sunuluyor olması ve diğer ülkelere (özellikle AB ülkelerine) ihraç edilebiliyor olması koşulunu aramaktadır.
 
Cezayir’de ihracatta ibrazı zorunlu belgeler;

-          Ticari Fatura,
-          Deniz yoluyla taşınan mallar için konşimento,
-          Havayolu ile taşınan mallar için kargo konşimentosu
-          Karayolu ile taşınan mallar içinse CMR (karayolu taşıma belgesi),
-          Menşe şehadatnamesi ve ayrıca AB menşeli ürünler içinse EUR 1 belgesi,
-          Sigorta Poliçesi,
-          Çeki Listesi,
-          Özel denetime tabii ürünler için diğer belgeler, (sağlık sertifikaları, analiz raporları,vs.)
-          İthalatçı firmanın ticaret sicili ve vergi kartının tasdikli örneği.  

MÜŞAVİRLİK GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ
 
Firmalarımızın ihracatlarında teknik engelle karşılaşmaması için; 

• İthalatçı firmalardan tatmin edici bilgi alınamaması halinde Müşavirliğimizden bilgi teminine gitmeleri,

• Cezayir mevzuatının AB üye ülkelerin mevzuatına paralel olarak hazırlandığı göz önüne alındığında, bu ülkelere ihracatta kullanılan teknik düzenleme ve standartlara ilişkin bilgi ve belgelerin Cezayir’e ihracatta kullanılan belgelere eklenmesi,

önem arz etmektedir.
 
Cezayirli ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile ülkemiz arasında bu alanda bir işbirliği sağlanmasının, Cezayir’in de en azından mevzuat düzeyinde takip ettiği AB uygulamalarını ülkemiz tarafından halihazırda uygulanmakta olduğunun anılan ülke yetkili makamlarına ifade edilebilmesi adına önemli olacağı düşünülmektedir. Cezayirli yetkili kurum ve kuruluşlarının bu alanda başta AB ülkeleri olmak üzere bazı ülkelerle teknik işbirliğine gittiği bilinmektedir.

NOT :  Yukarıdaki bilgiler TC Cezayir Ticaret Müşavirliğimiz tarafından temin edilmiştir. 

Sübvansiyonlar

 
Cezayir’de ihracatçı şirketler, ihraç ürünlerinden doğan kazançlarında, kar üzerinden alınan vergilerden (IBS) muaf tutulmuştur. İhracatçı firmalara, yine ihracatları ile orantılı bir şekilde, işletme vergilerinden de (TAP) muafiyet sağlanmıştır.

Öte yandan, Cezayir’de ihracatçı firmaların navlun giderleri, sektör ve bölge ayrımı olmaksızın %25 oranında desteklenmektedir. Hurma ihracatında ise bu oran istisnai olarak %80’dir. Yine bu çerçevede, ulusal sınırlar dâhilinde 150 km’yi aşan karayolu nakliye masrafları da teşvik kapsamındadır. Ancak, hükümetlerarası anlaşmalar kapsamında alınan bir hizmet veya ödenen bir bedelin karşılığında ihraç edilen mallar, onarıma tabi tutularak ihraç edilen ürünler ile çeşitli hurda-atık niteliğindeki ürünlerin ihracatı bu kapsamda desteklenmemektedir.

Ayrıca, tarımsal ürün ihracatında ihracatçı firmaların banka kredilerinin 3 puanı kamu kaynaklarınca karşılanmaktadır. Cezayir için önemli bir ihraç ürünü olan hurma ihracatı kilo başına nakit destekten de yararlanmaktadır.
 

Kamu Alımları

 
Cezayir’de ihaleler, davet usulü, açık veya kısıtlı şekilde olabilmektedir. Açık ihalelere her firma katılıp teklif sunabilmekte iken; kısıtlı ihalelere, ki bunlar genellikle Savunma Bakanlığı tarafından açılan askeri ihaleler olup, ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenen şirketler katılabilmektedir.

Davet usulü gerektiren ihalelerde ise, ilgili kamu idareleri, daha önce ihale almış ve bu ihale kapsamındaki projeleri başarı ile bitirmiş firmaları davet ederek teklif almaktadır. Kamu idareleri bazı durumlarda güven esasına dayalı olarak ihaleyi söz konusu firmalara doğrudan da verebilmektedir.

Cezayir, kamu ihalelerinde yerli firmalara %25 fiyat avantajı sağlamaktadır. Bu kapsamda, özellikle inşaat ve müteahhitlik alanında birçok firmamız, söz konusu avantajdan faydalanabilmek adına Cezayir’deki uluslararası ihalelere Cezayirli ortaklar vasıtası ile girmek zorunda kalmaktadır.

Ayrıca, devlet firmaları, kamu alımlarında çeşitli test, uygunluk vb. prosedürün yerine getirilmesini talep edebilmektedir. Söz konusu süreçler zaman alabilmekte ve çeşitli ücretler talep edilebilmektedir. Öte yandan, kamu alımlarında, bürokratik işlemlerin ağır ilerlemesi nedeniyle ödemeler geç yapılabilmektedir. Kamulaştırmalar ve değerlendirme sürecine giren ihalelerin iptal edilebilmesi de firmalar için olumsuzluk yaratmaktadır.
 

Hizmet Ticareti
 

Ülkede uygulanan kambiyo rejimi ve Cezayir Dinarı’nın çevrilebilir olmaması ithalat maliyetini artırmaktadır. İlaveten, para transferlerinde, Cezayir Merkez Bankası’ndan izin alma sürecinin uzun sürmesi transfer işlemlerinde gecikmelere neden olmaktadır.

Diğer taraftan, 2009 yılında Cezayir Ek Bütçe Kanunu’nun 69’uncu maddesi çerçevesinde, Cezayirli firmalara, ithalatlarında akreditif mektubu ile ödeme şartı getirilmiştir. Cezayir Hükümeti’nin 2014 Ek Bütçe Kanunu ile; 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, firmalara ithalatlarında akreditif mukabili ödemenin yanı sıra vesaik mukabili ödeme şeklini de kullanabilme hakkı verilmiştir. Firmalarımızın vesaik mukabili ödeme ile ihracat yapmaları halinde, ödemelerini garanti altına almalarını sağlayacak şekilde bir anlaşma yapmalarında fayda görülmektedir. Nitekim son bir yıl içerisinde Cezayirli firmalarca ödemesi gerçekleştirilmeyen işlemlerde vesaik mukabili ödeme şeklinin kullanıldığı gözlemlenmiştir.

Cezayir'de yabancılar tarafından kurulan şirketlerin %51'i Cezayirli bir vatandaşa ait olma zorunluluğu değiştirilmiştir. Bu itibarla, 30/12/2019 tarih ve 81 No'lu Cezayir Resmi Gazetesi'nde yayımlanan 2020 yılı Bütçe Kanunu'nun 109. maddesine göre, keyfiyetin(%51 kuralı) bundan sonra sadece Cezayir Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek stratejik sektörler için uygulanacağı, diğer sektörler için bu kuralın geçerli olmayacağı açıklanmıştır. Basında yer alan haberlere göre, hidrokarbon sektörünün stratejik olarak açıklanacağı bunların dışında kalan sektörler için bu kuralın uygulanmayacağı belirtilmektedir.

Ülke dışına kar transferi ise sadece getirilen sermaye ile orantılı bir şekilde mümkün olabilmektedir. Ancak, ithal edilen malın yurtiçinde satışından doğan kazancın yurtdışına transfer edilmesi mümkün değildir. Ayrıca, her türlü şirket kar ve kazançlarının yurtdışına transferi sadece Merkez Bankası’nın onayı ile mümkündür.

Buna ilaveten, yabancı yatırımcıların, proje dönemi boyunca net döviz fazlası verme zorunlulukları vardır. Bu yasal zorunluluk çerçevesinde, yatırılan sermaye, ihracat, yurt içi satış gelirleri ve dış finansman şirket kazancı; ithalat, ödenen maaşlar ve ülke dışına çıkan tüm parasal transferler ise giderler kapsamında hesaplanmaktadır. Bu düzenleme ile yabancı sermayenin ithal ikamesi ve ihracata yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. Ancak, şu ana kadar bu yasaya istinaden yabancı şirketlerin sermaye hesabına yönelik idari bir uygulamaya gidilmemiştir.

Müteahhitlik ve bankacılık sektörlerinde bürokratik işlemlerin çokluğu ve ağır işlemesi, özellikle banka hesaplarının açılması ve işçi izinlerinin alınması sürecinde Türk firmaları için ciddi sıkıntılar oluşturmaktadır.

Diğer taraftan, yabancı müteahhitlik firmalarına özellikle konut projelerinde önemle ihtiyaç duyulmasına rağmen Cezayir Konut Bakanlığı, toplu konut projelerine katılabilecek “yerli firma” sayısının artırılmasına yönelik birtakım düzenlemeleri halihazırda uygulamaya koymaktadır.

Ayrıca, son dönemde petrol fiyatlarındaki genel düşüş çerçevesinde, Cezayir’de müteahhitlik işi üstlenen firmalara, kalite standartlarını karşılaması kaydıyla yerli ürün kullanma zorunluluğu getirilmesi ve buna paralel olarak, ulusal çapta “yerli ürün tüketin” kampanyası başlatılması hususları tartışılmaktadır.

Müteahhitlik hizmetleri alanında teminat mektubu temini Türk müteahhitleri açısından en büyük sıkıntılardan biridir. Cezayir bankaları, Türk bankaları tarafından verilen teminat mektuplarını kabul etmediğinden Türk firmaları, teminat mektuplarını Avrupa veya Körfez Arap Bankaları üzerinden ya da her iki ülkede şubeleri bulunan uluslararası bankalardan temin etmek zorunda kalmaktadır. Bu durum Türk firmalarının fiyat rekabetini etkilemekte ve Türk bankalarının yurtdışına finansal hizmet sağlamasına engel teşkil etmektedir. Bu sorun, Cezayir’deki özel bankalardan ziyade kamu bankalarıyla yaşanmaktadır; Cezayir’de yerleşik 6 kamu bankası piyasanın %80-90’ını oluşturmaktadır.