Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Yunanistan’da serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejimi mevcuttur. 1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan’da dış ticaret AB uygulamalarına göre yürütülmektedir. Yunanistan’ın AB’nin ortak dış ticaret politikası dışında ulusal bir bazda dış ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dış ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir. AB uygulamalarına paralel olarak uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanan mallar dışında ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
Yunanistan’da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı durumlarda Yunanistan’ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte serbestçe gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır.
AB ile ortak dış ticaret politikası uygulayan Yunanistan, AB üyesi ülkelerle olan ticaretinde her tür gümrük vergisi, eş etkili vergi, miktar kısıtlamaları ve benzeri sınırlamaları kaldırmış olup, üçüncü ülkelerden olan ithalatında ortak gümrük tarifesi uygulamaktadır.
Türkiye ile Yunanistan arasında ise AB ile Türkiye arasındaki 1 Ocak 1996 tarihinden beri uygulanmakta olan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı uyarınca sanayi ürünlerinde herhangi bir gümrük vergisi olmayıp, sadece tarım ürünleri ihracat ve ithalatında gümrük vergisi uygulaması bulunmaktadır. Tarım ürünlerinde, AB’nin ortak tarım politikası çerçevesinde ürüne göre %6.4 ile %40 arasında değişen oranlarda ad valorem ve spesifik vergi uygulaması ile (ürün bazında ton ya da kg. başına) referans fiyat uygulaması bulunmaktadır. Gümrük vergileri malın CIF değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Ayrıca gümrük vergisine ek olarak toplamı %1’den daha az oranda çeşitli vergiler mevcuttur.
İhracat veya ithalat yapan şirketlerin gerekli belge ve prosedürler için sürekli güncellenen TARIC (http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/dds/tarhome_en.htm) web sayfasını takip etmeleri gerekmektedir
Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan’da ithalat için herhangi bir izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan’a giriş yapabilecekleri ihtisas gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve anti sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
AB‘ye sağlık ve hijyen yönünden yeterliliği kabul edilmiş ve Türkiye’den ihracat yapabilir firmalar listesine kayıtlı şirketlerce adaların ihtiyacı için deniz ürünlerimiz doğrudan adalara ihraç edilebilmektedir. Gıda maddelerinden diğer hayvansal ürünlere ilişkin çalışmaların Tarım Bakanlığımızca sürdürüldüğü bilinmektedir. Bu noktada yoğurt, süt, et, canlı hayvan, dondurma (% 50’ye kadar süt içeriğine izin verilebilmektedir) gibi ürünlerin adalarla beraber bütün AB ülkelerine ihracatı mümkün bulunmamaktadır.
Taze sebze ve meyvelerde Atina ve Selanik merkezli kontrol sertifikası istendiğinden ve kontrollerin adalarda yapılamamasından dolayı bu konuda sıkıntılar giderilememiştir. Ancak, konserve, fındık-fıstık, kuru meyve gibi ürünlerin kontrolleri Girit ve Rodos adalarında yaptırılması mümkündür. Rodos adasında laboratuvar açılması konusunda Yunan tarafı ikna edilmiş ancak, açılış işlemleri halen tamamlanamamıştır.
Ege Adalarının yerel ihtiyacı için AB’nin ilgili direktifleri kapsamında sağlanan muafiyetle deniz ürünleri ve bazı gıda maddeleri ihracatı yapılabilmektedir. Ancak adaların tüketimi ile sınırlı olan muafiyet dahilinde Yunanistan’a giriş yapan anılan maddelerin ana karaya gönderildiğinin tespiti halinde Yunan yetkililer tedbir almak zorunda kalacaklardır.
Dış ticarete konu mallardan gerekli görülenlerin standardına veya teknik düzenlemesine uygunluğunun veya kalitesinin değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Mevzuatı uyarınca gerçekleştirilmektedir.
Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalardan talep edilirken, ayrıca hükümet ihalelerinde de istenmektedir.
Tarım ürünlerinde bölgesel yüklemeler yerine her bir yükleme için test yapmada ısrar edilmektedir. Yapılan testlerde de yüksek oranda hatalar yapıldığı şeklinde iddialar mevcuttur.
Tohumlarda, Yunanistan’a tohum ithal etmek için öncelikle o tohum, ‘European Variety Catologue’ listesinde yer almalıdır. Eğer yer almıyorsa, Yunan Milli Katoloğuna (National Catologue of Greece) kaydettirilmeli ve ayrıca türüne ve özelliklerine bağlı olarak 2-3 yıl sürebilecek bir testin de yapılmasının gerekli olduğu bilinmelidir.
Kırmızı ve beyaz et ve onların yan ürünlerinin ithalinde, yalnızca AB’ce onaylanmış üçüncü ülke tesislerinden gönderilmiş ürünlerin girişine izin verilmektedir. Bu arada, ülkemizden bu ülkeye söz konusu ürünlerin ithalinde ise, ülkemizde hayvan hastalıklarının bulunması ve bunun ıslah edilmeye çalışıldığı iddiasıyla hayvansal ürünlerin girişine izin verilmemesi nedeniyle bu konuda AB ülkeleri ile ticaretimiz adeta donmuştur.
Kurutulmuş gıda ithalatı, Yunan The Supreme Chemical Laboratory’nin aflatoxin testi ile limitlerinin altında olması ile yapılabilmektedir.
Süt ve süt ürünleri, dondurma ve dondurulmuş yoğurt dahil, Avrupa Birliğince onaylanmış tesislerden olduğunun kanıtlanması ile ithaline izin verilebilmekte idi. Ancak Tarım Bakanlığımız söz konusu tesislerdeki ve yerel mevzuattaki eksikleri görerek AB kontrollerinde onay alınamama ve genel yasaklama gibi bir uygulamaya maruz kalmamayı düşünerek ihraç lisansı vermeyeceğini AB’ye bildirmişse de 2002 yılı başına gelindiği dönemde yerel mevzuatın belirli bir noktaya getirildiğini ve daha önce AB’den onay almış firmaların müracaat etmeleri halinde ihraç lisansı verebilecekleri ifade edilmiştir.
Deniz ürünlerine ilişkin uygulama da ilgili AB direktifleri çerçevesinde ülkemizde kurulu tesisler AB standartlarında üretim yaptıklarına dair kontrollerde yeterli bulunarak AB listelerine alınmaları halinde AB ülkelerine bu ürünleri ihraç etmeye hak kazanmaktadırlar. Yunanistan için bir istisna olarak eğer Ege adalarının ihtiyaçları için bu adalara ithalat yapılıyorsa kontrol belgesi aranmayacagına ilişkin bir AB mevzuatının varlığıdır.
TSE tarafından, Enstitüleri ile Yunan Standardizasyon Teşkilatı (ELOT) arasında 30 Haziran 2005 tarihinde Atina’da imzalanan İşbirliği Anlaşması’nın halen yürürlüktedir. 2009 yılı içerisinde ELOT yetkilileri TSE ile irtibata geçerek 2005 tarihli söz konusu anlaşmanın yenilenmesini talep etmişlerdir.
