Genel Ekonomik Durum
Ülkede serbest piyasa ekonomisi uygulanmaktadır. Gambiya’nın ekonomisi, dış yardımlar ile tarım ve turizm sektörlerinden elde ettiği gelirlere dayanmaktadır.
BM’nin En Az Gelişmiş Ülkeler kategorisinde yer alan ülke, BM Kalkınma Programı (UNDP)’nın verilerine göre, 2017 yılı İnsani Kalkınma Endeksi sıralamasında 189 ülke arasından 174’üncü olmuştur. [1] Böylece Gambiya, düşük İnsani Kalkınma Endeksi’ne sahip 47 ülke içinde yer almıştır. Ülke, 2017 yılındaki İnsani Kalkınma Endeksi Sahra Altı Afrika ülkelerinin ortalamasının altında kalmıştır.
Gayri Safi Yurtiçi Milli Hasılası (GSYİH) 1.489.464,79 ABD Doları (2017-Dünya B.) olan Gambiya’da kişi başına düşen gelir 550 ABD Doları’dır.
Gambiya ekonomisi 2014 - 2015 yıllarında iki önemli sınamadan geçmiştir. Bunlardan birincisi, Batı Afrika’da ortaya çıkan ebola salgınının Gambiya'da bir vaka tespit edilememesine karşın ülkenin turizm gelirlerine olan ciddi negatif etkisi, diğeri ise yağışların gecikmesi nedeniyle tarımsal üretim miktarında yaşanan önemli azalma sonucu ülkede enflasyonun artması ve gıda güvenliğinin azalmasıdır.
Ülke ağır bir iç ve dış borç yüküyle karşı karşıya olup, 2017 yılı Ocak ayında toplam dış borcun ülkenin GSYİH’sinin yaklaşık %130’una tekabül ettiği açıklanmış; ancak, 2018 yılı içerisinde Merkez Bankası ve İstatistik Bürosu tarafından yapılan açıklamalarda milli gelir hesaplamasında baz alınan yılın değiştirilerek 2013 yılının baz alınmaya başlandığı ve yeni hesaplamaya göre ülkenin toplam dış borç yükünün GSYİH’nin yaklaşık %90’na tekabül ettiği bildirilmiştir.
2018 yılı hibe ve gelirlerin toplam değeri yaklaşık 423 milyon ABD Doları, toplam harcama ve net borçlanma 442 milyon ABD Doları, bütçe açığı ise 19 milyon ABD Doları olarak açıklanmıştır. [2]
Gambiya’nın 2018 yılında 101.46 milyon ABD Doları olan ihracatında başlıca ticaret ortakları Senegal, Gine, Mali, Gine Bisau, Fransa, Çin, Hindistan ve İngiltere, 171.61 milyon ABD Doları olarak gerçekleşen 2018 yılı ithalatında ise başlıca ülkeler, Fildişi Sahili, İngiltere, Senegal, Hollanda ve Almanya olmuştur.
Başlıca ihraç mallarını yerfıstığı, balık, kaju, mango, çeşitli sebzeler ve susam teşkil etmektedir. Ayrıca, serbest bölge konumundaki Banjul limanı aracılığıyla, başta komşu Senegal olmak üzere, Afrika ülkelerine her türlü mal “re-export” edilmektedir. Başlıca ithal malları, petrol, makine malzemeleri, makine sanayi malzemeleri ve gıda maddeleri, pamuk, şeker ve şeker mamulleri, hububat, hayvansal ve bitkisel yağlar, elektrikli cihazlardır.
Gambiya’nın 2018-2021 Ulusal Kalkınma Planı kapsamında 22 Mayıs 2018 tarihinde Brüksel'de düzenlenen Uluslararası Gambiya Bağışçılar Konferansında katılımcı ülkeler ile uluslararası ve bölgesel kuruluşlar tarafından toplam 1.7 milyar ABD Doları hibe desteği taahhüdünde bulunulmuştur. Ülkemiz, sözkonusu konferansta bulunduğu 500 bin ABD Doları tutarında hibe taahhüdünü yerine getirmiştir.
[1] http://hdr.undp.org/sites/all/themes/hdr_theme/country-notes/GMB.pdf
[2] https://www.thegambiatimes.com/wp-content/uploads/2018/12/The-2019-Budget-Speech-of-The-Gambia-1.pdf, Gambiya Maliye ve Ekonomi Bakanı Bütçe Konuşması
