Firmalar - Morocco

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Sosyal Güvenlik Sistemi ve Prim Ödemeleri

Kamu sağlık sistemi açısından bakıldığında CNOPS (La Caisse Nationale des Organismes de Prévoyance Sociale) ve CNSS (La Caisse Nationale de Sécurité Sociale) yapılanmasından bahsedilebilir. 2005 yılında yürürlüğe giren 65-00 sayılı Kanunla birlikte kamuda çalışanlar için zorunlu sağlık sistemini yürütmekle sorumlu CNOPS kurumu oluşturulmuş ve özel bir kanun düzenlemesi yürürlüğe girmiştir.
CNOPS tarafından yönetilen sistem kamuda aktif çalışanları ve kamu emeklilerini kapsamaktadır. Söz konusu sistemde çalışanla birlikte aileleri ve çocuklarıda kapsanmaktadır. Sisteme yapılacak ödemelerden işveren sorumlu tutulmaktadır.
CNOPS tarafından sağlanan bu sistemde tedavi edici, önleyici ve rehabilite edici mal ve hizmetler kapsanmaktadır. Fikir vermesi açısından bazı hizmetlerin isimlerine aşağıda yer verilmektedir.

- Kamu sağlık politikası çerçevesinde önleyici ve tedavi edici hizmetler
- Genel ve özel tıbbi ve cerrahi uzmanlık
- Gebelik takibi, doğum ve takibi
- Restoratif cerrahi dahil, hastaneye yatış ve cerrahi yöntemler ile ilgili hizmetler
- Tıbbi biyoloji analiz
- Radyoloji ve tıbbi görüntüleme
- Fonksiyonel çalışmalar
- Kan işlemleri
- Hastalık ve operasyon türüne göre zorunlu olan medikal cihaz ve implantlar
- Tıbbi protez veya ortopedik cihazlar
- Tıbbi gözlükler
- Ağız bakımı
- Çocuklar için ortodonti
- Fonksiyonel rehabilitasyon ve fizyoterapi

Genel olarak tamamlayıcı tedavi olarak görülen faaliyetler kapsam dışındadır. (Estetik, termal tedaviler, akupunktur, mezoterapi vs)
Diğer taraftan, yine aynı kanunla, CNSS adı verilen kurum ise özel sektörde aktif çalışan ve/veya emekli kişiler için zorunlu sağlık sistemi uygulamalarını gerçekleştirmektedir. Çalışma Bakanlığının bünyesinde bir kamu kurumu olarak düşünülebilir.

Özel sektör çalışanlarını düzenleyen bu kurum sosyal güvenlik sistemine dahil özel sektör çalışanlarını, gönüllü olarak sisteme katılanları, balıkçıları ve aylık geliri 500 dhm den fazla olan emeklileri kapsamaktadır. Sisteme bu kişilerin aile ve çocukları da dahildir.

Temel sağlık hizmetleri bu sistemde kapsanmakla birlikte bazı kalemlere aşağıda yer verilmektedir.

- Ciddi ve uzun süreli bakım gerektiren hastane ve bakım hizmetleri
- Genel ve özel tıbbi ve cerrahi uzmanlık
- Tıbbi biyoloji analizleri
- Radyoloji ve tıbbi görüntüleme
- Hastaneye yatma hizmetleri
- Kan işlemleri
- Ağız bakımı
- Hastalık ve operasyon türüne göre zorunlu olan medikal cihaz ve implantlar
- Tıbbi protez veya ortopedik cihazlar
- Tıbbi gözlükler
- Ağız bakımı

Son olarak sistemde sigorta şirketlerinin de faaliyetleri bulunmaktadır. Genelde tamamlayıcı sağlık hizmetleri sigortası gibi düşünülmektedir. Bireysel ve grup anlaşmalarına izin vermektedir. Sigortanın kapsadığı ürünler ve ödeme oranları genelde talebe göre şekillendirilmektedir.

Kamu tarafından yukarıda bahsedilen kaynaklar dışında işverenler tarafından yaratılan kaynakla ilgili olarak ise ödemeler şu şekilde gerçekleştirilmektedir. Çalışanlar adına doğrudan gerçekleştirilen sağlık sigortası ödemeleri (fonlar, sigorta şirketleri vb) veya çalışanların maaşlarına bu amaçla verilen destekler şeklindedir.

Hanehalkı tarafından sosyal güvenlik ödemeleri şeklinde gerçekleştirilen harcamalar ise hanehalkı tarafından kullanılabilecek sağlık harcamaları fonu gibi düşünülebilir. Bu ödemeler işveren tarafından çalışanın maaşından kesilerek doğrudan sosyal güvenlik kurumuna gerçekleştirilen ödemeleri oluşturmaktadır. Bu konudaki ödeme oranları genelde yasal mevzuatla belirlenmektedir.

Örnek olması açısından özel sektör çalışanları için yapılacak ödemeleri gösteren Tablo’ya aşağıda yer verilmektedir. Tüm işverenler CNSS sistemine kayıt olmak zorunda ve çalışanlarını sisteme kaydettirmek zorundadırlar. Sosyal güvenlik katkıları aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Söz konusu rakamları brüt maaşlar üzerinden düşünmek gerekmektedir.

Söz konusu sosyal güvenlik ödemelerinin gerçekleştirilmesi için CNSS tarafından oluşturulan bir internet sitesi aracılığıyla hesaplama ve ödemelerin gerçekleştirilebilmesi mümkün bulunmaktadır. (www.damancom.ma) Diğer taraftan ilgili idarenin internet sitesine şu adresten ulaşılabilmesi mümkündür. (Caisse National de Sécurité Sociale ‐ www.cnss.ma)