Pazarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İş Hayatı:
Gümrüklerde prosedürlerin karmaşıklığı ve fazla uzun sürmesi, bankacılık işlemlerinin uzun sürmesi sebebiyle para transferlerinin gecikmesi, döviz piyasasında istikrarsızlık yaşanması, ithalatçı firmaların izin belgelerini almasının çok uzun sürmesi, Çin’in pazara yakın olması ve Venezuela ile özel anlaşmaları nedeniyle rekabet üstünlüğü sağlaması ülkedeki iş ve ticaret hayatının başlıca unsurlardır.
Vize Uygulaması & Seyahat:
Resmi ve umuma mahsus pasaport sahibi Türk vatandaşları, 90 güne kadar turistik amaçlı seyahatlerinde vizeden muaftırlar. Resmi pasaport sahibi Venezuela vatandaşları 30 gün, umuma mahsus pasaport sahipleri ise 90 gün süreyle vizeden muaftırlar.
THY, İstanbul-Havana-Karakas hattında 2016 Aralık ayından bu yana haftada üç gün doğrudan sefer yapmaktadır.
Sağlık Koşulları:
Ülkenin bir çok şehrinde su ve elektrik kesintisi uygulanmaktadır. Karakas'ta da şebeke suyu semtlere göre dönüşümlü olarak verilmektedir.
Şebeke suyunun içilmemesi; diş fırçalanmaması; yemeklerde kullanılmaması genel tavsiyelerdir. Çamaşır yıkama ve banyo ihtiyacı dışında şebeke suyu kullanılmamalıdır. Şebeke suyu yeterince kaynatılıp soğutulduktan sonra yıkama işlerinde kullanılabilir. Bu çerçevede, marketlerde satılan hazır şişe suyu içilmesi gerekmektedir.
Ülkede yeterli ilaç ve aşı bulunamadığından daha önce silindiği düşünülen kızamık, çocuk felci, difteri, su çiçeği, tüberküloz gibi hastalıkların tekrar hızla yayıldığı medyada haber edilmektedir. Bu konuda Venezuelalı göçmenlerin akın ettiği çevre/komşu ülkeler, sınırda sağlık önlemleri almaya çalışmaktadır. Yine ilaçsızlıktan dolayı hepatit ve aids kaynaklı ölümlerin olduğu da haberlerde belirtilmektedir. (Dünya Sağlık Örgütü/WHO: http://www.who.int/countries/ven/en/)
Venezuela’ya seyahat öncesinde sağlık açısından yapılması/alınması önerilen aşı ve ilaçlar Sağlık Bakanlığımızın aşağıda link edilen web sayfasında duyurulmaktadır. (http://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/SaglikBilgisi/YV)
Güvenlik Tedbirleri:
Venezuela’da son dönemde yaşanan ekonomik kriz çerçevesinde (Karakas dahil) adi suç vakalarında (hırsızlık, gasp, fidye amaçlı adam kaçırma, yaralama, cinayet vb) görülen artış nedeniyle, bu ülkeyi ziyaret edecek yabancıların güvenlikleri konusunda duyarlı olmaları ve kent merkezleri dışındaki bölgelere gitmemeleri gerekmektedir.
Şehirlerarası yollar güvenlik açısından risklidir. Başka şehre gidilecekse, uçak tercih edilmeli, karayoluyla gidilecekse gündüz ve güvenilir rehber eşliğinde ve mümkünse birden fazla araçla gidilmelidir.
Venezuela'ya seyahat edecek kişilerin, güvenlik ve harcamalar için, mutlaka ülkede yaşayan güvenilir bir rehber (ülkede ikamet eden bir Türk, bilinen bir Venezuelalı veya iş yapmakta olduğu bir müşteri yada ortakları olabilir) ihtiyacı bulunmaktadır. Rehber, yabancı ziyaretçiyi havaalanından almalı ve ülkede kaldıkları sürece kendilerine refakat etmelidir. Rehber olmadan ve görüntü/giyim açısından yabancı olduğu belli olacak şekilde sokağa çıkılmamalıdır.
Alışverişlerde kesinlikle (yabancı) kredi kartı kullanmamalıdır. Yapılan tüm harcamalar mümkünse yerel rehbere ait yerel bankamatik kartıyla (ve Bolivar cinsinden) yapılmalıdır.
Sokakta dolaşırken cep telefonu vb. değerli eşyalar açıkta tutulmamalıdır. Hava karardıktan sonra mümkünse otelden dışarı çıkılmamalı, yemek vb için zorunlu olarak çıkılacaksa da güvenilir rehberle ve araçla yol süresi en kısa mesafeler seçilmelidir.
Karakas’ta fiyat, kalite ve güvenlik açısından tavsiye edilebilecek başlıca oteller Hotel Eurobuilding, Gran Melia, JW Marriot ve Renaissance’tır. Ancak yine de iş seyahatleri öncesinde, Karakas Ticaret Müşavirliğimiz (karakas@ticaret.gov.tr) ile irtibat kurulması ve güncel durum hakkında istişarede bulunulması ve tavsiyelerinin alınmasında fayda görülmektedir.
ABD Yaptırımlarının Kapsamı ve Etkisi
ABD, 5 Ağustos 2019 tarih ve 13884 sayılı Başkanlık Kararı (Executive Order) uyarınca Venezuela’ya genel yaptırım uygulamaya başlamıştır. Bu kapsamda Venezuela Hükümetine ait bütün mal varlıklarına el konmuş ve yine geniş bir tanımlamaya tabi tutulan ABD’li gerçek ve tüzel kişilerin, Venezuela Hükümeti ve mensuplarıyla olan faaliyetlerine sınırlama getirilmiştir. Öte yandan, sözkonusu Karar’da Venezuela halkının temel ihtiyaçlarını gidermeye yönelik insani yardım niteliğindeki gıda ve ilaç ile internet ve haberleşme gibi alanlardaki faaliyetlerin yaptırım kapsamı dışında tutulduğu belirtilmektedir.
ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC), yaptırım kapsamı dışında tutulan alanlara ilişkin genel rehberi web sayfasında yayınlamıştır. Ayrıca, münferit başvuru yapılması durumunda OFAC’ın özel lisans da verebileceği belirtilmektedir. https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/programs/pages/venezuela.aspx
Genel yaptırım kararının üçüncü ülkelerin gerçek ve tüzel kişileri üzerinde de ikincil etkilere sahip olduğu ve bu bağlamda yaptırım kapsamında olan Venezuelalı kişi ve kuruluşlarla olan ekonomik ve ticari ilişkilerine de yansımaları olacağı değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, yaptırım kapsamı dışında olan Venezuelalı özel kişi ve kuruluşlarla yapılan ticari ilişkilerin önünde doğrudan bir engel bulunmamaktadır.
Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler:
15 Aralık-15 Ocak döneminde gerek özel sektör gerekse kamunun faaliyetleri durma noktasına geldiği için, bu tarihler arasında bir iş ziyareti gerçekleştirmemekte fayda bulunmaktadır.
Venezuela büyümesini önemli ölçüde dış göç kabulü ile gerçekleştirmiş bir ülke olduğu için, Venezuelalı işadamları yabancılara karşı son derece açık ve saygılıdır. Ancak, iş görüşmesinin başlangıç aşamalarında nadiren de olsa olumsuz bir tavır takınmaları olasıdır.
Zaman kavramı oldukça farklıdır. Firmaların idari yapılarında önemli bir hiyerarşi sözkonusu olduğu için kararların alınması ve uygulamaya konulması zaman alabilmekte, her türlü bankacılık işlemleri yada kamu idaresindeki iş süreci karmaşık olabilmektedir. Bu itibarla sabırlı olmak gerekmektedir.
Bununla birlikte, makul bir süre geçtikten sonra, Venezuela’daki potansiyel müşteriden herhangi bir dönüş sözkonusu olmadığında, bunun sözkonusu firma veya şahsın sunulan iş teklifiyle ilgilenmediğinin göstergesi olduğu değerlendirilebilinir.
Resmi Tatiller:
12-13 Şubat (Karnaval), 19 Nisan (Bağımsızlık İlanı), 1 Mayıs (İşçi Bayramı), 24 Haziran (Carabobo Savaşı), 5 Temmuz (Milli Gün), 24 Temmuz (Kurtarıcı Simon Bolivar’ın Doğum Günü), 12 Ekim (Yerli Direnişi Günü), 1 Kasım (Azizler Günü)
